Người trẻ sa đà vào các tin "bóc phốt": Nguy cơ trả giá cả sự nghiệp

Tọa đàm “Người trẻ và văn hóa ứng xử giữa cơn bão drama” được tổ chức tại Trường Đại học Hoa Sen vào ngày 9/6 đã thu hút được sự quan tâm của nhiều bạn trẻ.

“Hóng drama” khiến bản thân “ngầu hơn"?

Trong tiếng Việt, "hóng drama" là một cách nói lóng, tiếng lóng của giới trẻ dùng để nói về các sự kiện gây tranh cãi, bóc phốt nhau trên mạng xã hội, đặc biệt là những người nổi tiếng.

TS Nguyễn Hoài Nam, Phó trưởng khoa Luật - Tâm lý, Trường Đại học Hoa Sen, nhận định sinh viên nói riêng và giới trẻ nói chung đang hướng đến lối sống hiện đại, thời thượng, hợp xu thế.

Họ thường nghĩ rằng nếu không kịp hóng drama, mình sẽ trở nên lạc hậu, không theo kịp tin tức. Việc đọc, thấy và cổ xúy cho những drama là cách sinh viên cảm thấy bản thân trở nên ngầu hơn. Đó là lý do hóng drama dưới tâm lý của người trẻ.

Kể về những lần dính phải drama trong hơn 20 năm làm nghề, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung, tác giả ca khúc “Viết tiếp câu chuyện hòa bình", cho biết anh đã 3 lần gặp phải những lùm xùm, dù trước đây anh từng nghĩ bản thân mình là nhạc sĩ, không xuất hiện nhiều trên sân khấu thì không dính phải drama.

Lần đầu vào năm 2005, liên quan đến ca khúc “Vầng trăng khóc” của anh có nghi vấn đạo nhạc Thái Lan, dù bài này được sáng tác năm 2002. Khi đó, những bình luận tác động rất tiêu cực đến tâm lý của anh và người thân.

Sau đó, nhạc sĩ phải nhờ trung tâm bảo vệ quyền tác giả, đội ngũ luật sư hỗ trợ và tổ chức 2 lần họp báo thì thông tin mới được cải chính.

Sự việc tiếp theo được nhạc sĩ nhắc đến là những ồn ào xoay quanh việc anh ly hôn. Tuy đây là câu chuyện riêng tư cá nhân nhưng nhiều tài khoản ảo trên mạng bịa đặt thông tin nhạc sĩ ăn chơi, nợ nần, cờ bạc… Lúc này, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung dù bức xúc nhưng chọn cách im lặng để sự việc dần lắng xuống.

Vụ cuối cùng về tranh chấp bản quyền ca khúc “Con đường mưa” giữa hai ca sĩ khác. Lần này, nhạc sĩ bị chính những người đồng nghiệp đánh giá "vì tiền bỏ bạn".

"Tôi chỉ lên tiếng một lần duy nhất, đưa ra những thông tin dưới góc độ cả tình lẫn lý trên góc độ pháp luật. Sau đó, nhiều người đã “quay xe” ủng hộ cách làm của tôi", nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung bày tỏ.

Rút ra kinh nghiệm sau khi trải qua những drama, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung cho rằng để không bị ảnh hưởng bởi sự việc ồn ào không đáng có, người làm nghệ thuật nên nhất quán với những gì mình làm về đạo đức, nghề nghiệp, lối sống.

“Sống có nguyên tắc, có uy tín sẽ hạn chế cao nhất drama xảy ra. Với người nổi tiếng, nên hạn chế phát ngôn khi cảm xúc bị đẩy lên quá cao. Cộng thêm đó là sự khiêm nhường, biết ơn dưới mỗi phát ngôn của mình”, nhạc sĩ đưa ra lời khuyên.

Đồng quan điểm, Á hậu 1 của Cuộc thi Hoa hậu Việt Nam 2020 Phạm Ngọc Phương Anh cho rằng thông tin nổi lên càng nhanh cũng sẽ chóng biến mất. Do đó, mỗi người cần tập trung xây dựng giá trị bản thân và không nên để bị cuốn vào những dư luận xã hội không cần thiết.

Cô dẫn chứng những vụ việc ồn ào trong tình cảm mà cô đánh giá đây là khía cạnh rất mập mờ. Bởi tình cảm chỉ là câu chuyện giữa 2-3 người.

Trả lời câu hỏi ứng xử thế nào với các drama bừa bãi, Á hậu Phương Anh cho biết bản thân hiểu hoạt động của truyền thông, đặc biệt cách thức hoạt động của các trang mạng xã hội, fanpage “câu like"…

Các trang mạng này đều tự phát, không phải do cơ quan Nhà nước quản lý. Các trang này chỉ cần nhiều lượt tương tác để nhận quảng cáo, nên họ đã cắt ghép những sự việc drama và cố tình thêu dệt các tình huống giật gân nhằm thu hút thêm nhiều người tham gia.

Trong khi người đọc chỉ lướt qua những dòng chữ gây tò mò, mà không hiểu tường tận sự việc nên ngay lập tức có những suy nghĩ, đánh giá tiêu cực về những người, việc liên quan.

“Là người đọc, người hóng drama, chúng ta nên hóng theo cách văn minh, tìm hiểu tường tận chi tiết. Tốt nhất chúng ta nên tránh xa các tiêu cực để tạo năng lượng tích cực cho bản thân”, Á hậu Phương Anh chia sẻ.

Những tác hại nặng nề

Ở góc độ pháp lý, TS Nguyễn Hoài Nam cho biết sinh viên có quyền hóng drama và không ai có thể cấm. Tuy nhiên, nói thế nào, cư xử điều gì cho phù hợp là điều cần bàn.

Ông cảnh báo người tạo drama lẫn người hóng drama không an toàn đều có thể phải chịu tác hại rất nặng nề.

“Nếu không may nhấn đăng tải thông tin xuyên tạc, sai sự thật, xúc phạm đời tư người khác có khả năng phải đối mặt với án phạt tù”, ông Nam cảnh báo.

Ông dẫn chứng một số vụ việc người trẻ thực hiện trên mạng xã hội và để lại hậu quả cụ thể gần đây như: Sinh viên đưa thông tin sai sự thật về lãnh đạo Công an TPHCM bị xử phạt vào tháng 3 vừa qua. Vào tháng 2, một thanh niên trúng tuyển nghĩa vụ quân sự đã có hành vi đăng tải thông tin sai sự thật trên mạng xã hội…

Theo TS Nam, đặc điểm của drama là tính lan truyền nhanh, kịch tính, dễ gây cảm xúc mạnh, tính giải trí. Tính chính xác của thông tin và ranh giới xử phạt hành chính hay hình sự rất mong manh.

Các hình thức drama phổ biến tiềm ẩn rủi ro pháp lý như: Tung tin giả, tin sai sự thật, phát tán thông tin không kiểm chứng, xuyên tạc sai sự thật về cá nhân, tổ chức hoặc sự kiện. Xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín, sử dụng lời lẽ thô tục, miệt thị, bịa đặt để bôi nhọ người khác (phỉ báng, vu khống).

Sai phạm khác như: Tiết lộ bí mật đời tư, thông tin cá nhân trái phép, đăng tải, chia sẻ hình ảnh, video, tin nhắn riêng tư mà chưa được sự đồng ý của chủ thể, kích động bạo lực, thù hận, sử dụng ngôn ngữ hoặc hình ảnh để xúi giục, kích động người khác thực hiện hành vi trái pháp luật, gây thù hằn…

Hành vi quấy rối, đe dọa trên mạng như liên tục gửi tin nhắn, bình luận tiêu cực, theo dõi hoặc đe dọa trực tuyến. Vi phạm bản quyền, quyền sở hữu trí tuệ như sao chép, sử dụng trái phép các tác phẩm (bài viết, hình ảnh, video) thuộc sở hữu của người khác để tạo drama hoặc trục lợi.

Theo TS Nam, cơ sở pháp lý điều chỉnh các hành vi này gồm: Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung 2017, Bộ luật Dân sự 2015, Luật An toàn thông tin mạng 2015, Luật An ninh mạng 2018… Tùy theo mức độ, tính chất vi phạm mà có thể bị xử phạt hành chính hoặc hình sự

ThS Phan Trịnh Hoàng Dạ Thi, Giám đốc chương trình tâm lý học, Trường Đại học Hoa Sen, khẳng định drama là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên khi hóng drama, mỗi người nên trả lời câu hỏi những sự việc này thực sự có giá trị cho bản thân mình hay không, cũng như những drama này có làm chúng ta an yên, hòa bình cho mình và cho những người khác hay không.

ThS Dạ Thi khuyên rằng khi quyết định về mặt hành vi và thực hiện hành vi, mỗi người phải ý thức và chịu trách nhiệm về điều đó. Bất cứ hành động nào của chúng ta hãy đặt yếu tố, làm gì để viết tiếp câu chuyện hòa bình cho chúng ta và mọi người.

"Tại Đại học Hoa Sen, nhà trường luôn khuyến nghị sinh viên đưa ra ý kiến, nhưng phải đặt ra 5 câu hỏi. Đó là điều đó có thật sự là sự thật; có thực sự hữu ích; có truyền cảm hứng để tạo ra điều tốt đẹp không; có cần thiết không, cuối cùng là có tạo ra những tác động để thay đổi hay không”, ThS Dạ Thi chia sẻ.