Hiện thực hóa mục tiêu xây dựng môi trường giáo dục tích cực, nơi mà cả thầy cô, học sinh và phụ huynh đều cảm nhận được niềm hạnh phúc, năm học 2023-2024 ngành Giáo dục TP Hồ Chí Minh đã triển khai bộ tiêu chí xây dựng Trường học hạnh phúc cho tất cả các trường học. Với 18 tiêu chí ở 3 nhóm tiêu chuẩn (về con người; dạy học và hoạt động giáo dục; môi trường), TP Hồ Chí Minh là một trong những địa phương đầu tiên trên cả nước triển khai có quy mô bộ tiêu chí Trường học hạnh phúc ở 100% cơ sở giáo dục trên địa bàn.
Cùng thay đổi
Dựa trên mô hình của UNESCO, Trường học hạnh phúc hướng đến mục tiêu xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học, kiến tạo môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện. Nơi các em học sinh không chỉ được tiếp thu kiến thức, mà còn vui chơi, giải trí, tự do thể hiện tư duy, năng lực cá nhân và kỹ năng sáng tạo theo đúng tâm sinh lý lứa tuổi của mình. Trong đó, nhóm tiêu chuẩn về con người tập trung vào mối quan hệ tích cực và tinh thần hạnh phúc. Nhóm tiêu chuẩn về dạy học nhấn mạnh đến việc đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá. Nhóm tiêu chuẩn môi trường tập trung xây dựng không gian học tập an toàn, thân thiện, không bạo lực. Việc đánh giá các tiêu chí dựa trên khảo sát cảm nhận của người dạy, người học tại nhà trường.
Thực tiễn cho thấy, khi học sinh hạnh phúc và thoải mái khi đến trường thì thành tích học tập sẽ được nâng cao và cảm xúc xã hội, nhân cách đạo đức cũng sẽ được hình thành phát triển tích cực. Phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh cũng chính là mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Nhận thức được việc xây dựng Trường học hạnh phúc bắt đầu từ lãnh đạo nhà trường, Trường Tiểu học Nguyễn Thái Sơn chú trọng xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp với nhu cầu và năng lực của học sinh. Để giảm bớt áp lực học tập, tránh nặng về giáo dục kiến thức, nhà trường kết hợp giáo dục đạo đức, kỹ năng sống qua việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm thực tế cho học sinh; liên kết với các trung tâm giáo dục, trung tâm văn hóa để học sinh có thể học tập các môn năng khiếu theo nhu cầu. Nhà trường đã chỉnh trang, xây dựng sân bóng đá, bóng rổ, cầu lông, điền kinh, pickleball để các em học sinh có sân chơi bổ ích sau những giờ học căng thẳng.
Từ thực tiễn triển khai, cô Bùi Phương Bối, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Thái Sơn (Quận 3) cho rằng, điều quan trọng nhất để có được sự thay đổi tích cực ở nhà trường là mỗi thầy cô giáo cần có sự thay đổi. Để học sinh hứng thú, hạnh phúc khi học tập ở mỗi bộ môn thì tiết học đó thầy cô phải truyền được cảm hứng cho học sinh trong việc học tập, trải nghiệm, thực hành. Cùng với đó, thầy cô cũng cần có sự thay đổi trong cách ứng xử với học sinh. Nghiêm khắc là cần thiết, nhưng thầy cô cần thân thiện và gần gũi với học sinh, dành nhiều thời gian hơn để lắng nghe từ phía học sinh. Thầy cô có thể thay những lời lẽ chỉ trích, phê phán bằng những lời động viên, khen ngợi và khuyến khích học sinh. Từ đó mới có phương pháp giáo dục đúng hướng, đánh thức tiềm năng, khơi dậy đam mê học tập cho học sinh. Xã hội cũng cần có một cái nhìn bao dung, thấu hiểu và đặt mình vào vị trí của giáo viên để cảm thông trước mỗi sự cố trong giáo dục.
Ông Dương Trí Dũng, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP Hồ Chí Minh nhận định, xây dựng Trường học hạnh phúc là cả một quá trình lâu dài, đòi hỏi thầy cô thay đổi, học sinh thay đổi, phụ huynh thay đổi, xã hội thay đổi; cùng nhau thay đổi để giáo viên và học sinh đều cảm thấy hạnh phúc trong quá trình dạy và học, từ đó lan tỏa hạnh phúc đến phụ huynh học sinh và toàn xã hội. Trong thời gian tới, ngành Giáo dục Thành phố tiếp tục nghiên cứu để có những điều chỉnh bộ tiêu chí xây dựng trường học hạnh phúc phù hợp với các yêu cầu mới của công tác giáo dục và đào tạo, với nhu cầu thực tiễn của xã hội.
Vì hạnh phúc của học sinh
Bộ tiêu chí Trường học hạnh phúc được áp dụng ở 100% trường học trên địa bàn Thành phố, nhưng với mỗi điều kiện, bậc học, đối tượng học sinh khác nhau, mỗi trường sẽ linh hoạt vận dụng các tiêu chí ở các góc độ khác nhau, cụ thể hoá trong từng hoạt động giáo dục của nhà trường.
Phù hợp với trẻ bậc mầm non, Trường Mầm non 19/5 Thành phố (Quận 1) xây dựng Trường học hạnh phúc thông qua việc tạo ra môi trường học tập an toàn, thân thiện và tổ chức các hoạt động giáo dục sáng tạo cho trẻ. Cô Mai Yến Hằng, Hiệu trưởng chia sẻ, nhà trường chú trọng kiến tạo không gian lớp học, trường họcthân thiện, gần gũi, hấp dẫn, thu hút sự hứng thú cho trẻ. Trong môi trường đó trẻ có cơ hội khám phá bản thân và tham gia tích cực vào các hoạt động. Mô hình học bằng chơi cũng được nhà trường đẩy mạnh giúp trẻ tự khám phá tiềm năng và hứng thú của bản thân trong việc tiếp nhận những kiến thức mới. Mô hình này giúp trẻ có nền tảng kiến thức tốt, tự tin, trẻ em không chỉ học hỏi mà còn phát triển tình yêu suốt đời cho việc học hỏi thông qua sức mạnh của học dựa trên trò chơi.
Xây dựng Trường học hạnh phúc, Trường Tiểu học, Trung học Cơ sở, Trung học Phổ thông Tân Phú (quận Tân Phú) chú trọng đặc biệt tới việc xây dựng môi trường học tập an toàn, thân thiện và giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh. Cô Lê Trà My, Phó Hiệu trường nhà trường cho biết, nhà trường đã thành lập các ban để đảm bảo các tiêu chí an toàn trường học.
Trong đó, Ban EHS (Môi trường, Sức khỏe và An toàn) đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một môi trường học tập và làm việc an toàn, lành mạnh cho học sinh, giáo viên, và nhân viên. Ban bảo vệ trẻ em sẵn sàng tiếp nhận và kịp thời xử lý các thông tin liên quan đến quyền bảo vệ trẻ em, các hành vi xâm hại, bỏ rơi, kỳ thị hoặc bạo lực liên quan đến học sinh. Ban 5S (Sẵn sàng, săn sóc, sáng lọc, sắp xếp, sạch sẽ) giúp tạo ra không gian học tập và làm việc sạch sẽ, ngăn nắp, và hiệu quả hơn, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và trải nghiệm của học sinh, giáo viên.
Cùng với đó, nhà trường tổ chức các chuyên đề sinh hoạt trên lớp, tập trung dưới sân, trong từng tiết học để giáo dục học sinh lòng biết ơn, biết yêu thương, sống có trách nhiệm, biết tôn trọng. Trong không gian lớp học, các em được thỏa sức sáng tạo trong việc trang trí, tạo một thế giới riêng không gò bó khuôn mẫu.
Về phương pháp giáo dục, mỗi thầy cô có phương pháp giáo dục, dạy họctích cực, sáng tạo, hiệu quả nhằm tạo tinh thần thoải mái, vui vẻ, hạnh phúc cho các em học sinh. Thay vì phê bình, chỉ trích, tăng cường ghi nhận sự tiến bộ, khích lệ động viên, giáo dục học sinh bằng tình yêu thương và tinh thần trách nhiệm, thể hiện sự tôn trọng các em. Sử dụng các ngôn ngữ tích cực, chủ động thay cho những ngôn ngữ mang tính tiêu cực trong quá tình nhận xét hay giáo dục học sinh.