'Nuôi đúng con', đồng bào Pa Kô vượt khó thoát nghèo

Đa dạng mô hình sinh kế

Ở xã miền núi La Lay (tỉnh Quảng Trị), nơi đồng bào Pa Kô, Vân Kiều sinh sống, bài toán sinh kế từ lâu là nỗi trăn trở của chính quyền và người dân. Thu nhập bấp bênh, thiếu đất sản xuất, trình độ canh tác hạn chế khiến đời sống người dân mãi quanh quẩn với cái nghèo.

Nhưng vài năm trở lại đây, nhờ cách làm mới đa dạng hóa mô hình sinh kế và trao “cần câu” đúng nhu cầu đang tạo ra những chuyển biến rõ rệt.

Nổi bật trong số đó là mô hình “nhóm hộ nuôi heo Vân Pa”, loài heo bản địa gắn bó lâu đời với đồng bào Pa Kô.

Những chuồng heo dựng bên sườn núi đang minh chứng cho sự thay đổi trong tư duy làm ăn của nhiều hộ dân. Bà con biết áp dụng kỹ thuật, biết tính toán thay vì nuôi theo tập quán cũ.

Năm 2024, bà Hồ Thị Hoa (thôn A Ngo) cùng 3 hộ dân lập nhóm chăn nuôi chung, được chính quyền hỗ trợ 30 con heo giống, cho vay vốn làm chuồng và hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc.

Nhờ hỗ trợ bài bản, đàn heo của nhóm phát triển tốt, ít dịch bệnh. Giá heo ổn định, thu nhập tăng giúp các hộ có điều kiện lo cho con cái học tập và trang trải sinh hoạt.

“Sau hơn 1 năm, đàn heo đã gần 100 con. Heo đạt trọng lượng 25-30kg, bán được 130.000-150.000 đồng/kg. Tiền lời chúng tôi chia đều cho cả nhóm, và trích một phần mua thức ăn và giống mới”, bà Hoa chia sẻ.

Với người miền núi, đó là khoản thu đáng kể, tạo động lực mạnh mẽ để người dân tiếp tục duy trì mô hình.

Cũng trên địa bàn, mô hình “Dê giống khởi nghiệp” do Đồn Biên phòng Cửa khẩu quốc tế La Lay triển khai đang mở ra cơ hội thoát nghèo cho nhiều thanh niên.

Tham gia mô hình, mỗi người được hỗ trợ một cặp dê giống trị giá khoảng 4,5 triệu đồng và được hướng dẫn chăn nuôi bài bản.

Anh Hồ Bày (26 tuổi) là một trong những hộ được hỗ trợ từ mô hình này. Năm 2022, khi mới lập gia đình, chưa có đất sản xuất, đời sống bấp bênh, anh được tặng 2 con dê giống. Từ số vốn ban đầu ấy, nay anh đã có gần 20 con dê.

“Từ ngày được Bộ đội tặng dê giống, tôi chăm chỉ học cách chăn nuôi, làm chuồng tránh gió, trồng thêm cỏ để có nguồn thức ăn. Nhờ vậy, dê đẻ đều, dễ nuôi. Tôi bán vài con là có tiền mua gạo, sửa nhà, sắm thêm vật dụng”, anh Bày kể.

Mỗi lứa dê bán được, anh Bày lại dành một phần tái đàn, phần còn lại lo cuộc sống, đó chính là bước tiến nhỏ nhưng bền vững.

Toàn xã La Lay hiện còn trên 700 hộ nghèo. Mục tiêu giảm tối thiểu 5% hộ nghèo mỗi năm đang được địa phương hiện thực hóa bằng mô hình cụ thể, mang lại hiệu quả, tránh hỗ trợ dàn trải.

Xã hướng đến quy hoạch vùng sản xuất, hình thành tổ hợp tác, hợp tác xã dựa trên kinh tế hộ gia đình; triển khai mô hình quy mô lớn thay vì manh mún để nâng cao hiệu quả.

Trao “cần câu” để người dân tự vươn lên

Theo lãnh đạo xã La Lay, nguồn lực từ Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững đã được sử dụng để triển khai nhiều mô hình chăn nuôi cho hàng chục hộ dân.

Việc tạo sinh kế chính là trao “cần câu”, điểm tựa để bà con chủ động phát triển kinh tế, từ đó thoát nghèo bền vững.

Xã La Lay đang tái cơ cấu ngành chăn nuôi theo lợi thế từng vùng, từng hộ; đồng thời đẩy mạnh áp dụng khoa học kỹ thuật - một yếu tố quyết định để tăng năng suất trong bối cảnh biến đổi khí hậu và thị trường thay đổi nhanh.

Bên cạnh đó, mô hình “heo bản quay vòng” do Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế La Lay triển khai cũng cho thấy sức lan tỏa mạnh mẽ. Ban đầu, mỗi hộ được tặng 3 cặp heo giống. Khi heo sinh sản, mỗi hộ gửi lại một cặp heo con cho hộ khác.

Cách làm tưởng chừng đơn giản nhưng tạo ra chuỗi hỗ trợ dài lâu, giúp nhiều hộ mới có cơ hội tiếp cận con giống mà không phải vay vốn.

Theo Thiếu tá Nguyễn Văn Tám, Chính trị viên phó Đồn Biên phòng cửa khẩu La Lay, hộ này nuôi tốt thì heo con lại quay vòng cho hộ khác. Cứ thế, mô hình lan ra, tạo chuỗi sinh kế bền vững và khuyến khích người dân cùng học hỏi.

Không chỉ lực lượng Biên phòng, chính quyền và các tổ chức đoàn thể của tỉnh Quảng Trị nhiều năm nay trở thành “bà đỡ” cho các mô hình kinh tế của đồng bào.

Hỗ trợ không dừng ở con giống, cây trồng mà còn cả kỹ thuật, kết nối tiêu thụ, xây dựng thương hiệu, giúp người dân chủ động sản xuất ngay trên chính mảnh đất quê hương.

Ông Phạm Xuân Khánh, Bí thư Đảng ủy xã La Lay cho biết, Đại hội Đảng bộ xã lần thứ nhất xác định 3 khâu đột phá, trong đó phát triển kinh tế hộ, tổ hợp tác và hợp tác xã là nhiệm vụ trọng tâm.

Xã La Lay tiếp tục quy hoạch vùng sản xuất nông nghiệp, ưu tiên gắn với hai Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

“Sau khi các mô hình phát triển ổn định, xã hướng đến xây dựng tổ hợp tác, hợp tác xã dựa trên loại cây, con lợi thế của địa phương để đảm bảo đầu ra bền vững”, ông Phạm Xuân Khánh cho hay.