Quốc lộ 9 hay hành lang Kinh tế Đông – Tây dài 92 km từ cảng biển Cửa Việt, huyện Gio Linh đến Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, huyện Hướng Hóa. Đây là tuyến đường độc đạo kết nối vùng đồng bằng ven biển phía Đông với vùng miền núi phía Tây của tỉnh Quảng Trị nói riêng, kết nối các tỉnh miền Trung Việt Nam với các nước Lào, Thái Lan, Myanmar nói chung. Là tuyến đường độc đạo nhưng quốc lộ 9 lại nhỏ hẹp chỉ với 2 làn xe, nhiều điểm đã xuống cấp. Đặc biệt quốc lộ 9 đoạn qua hai huyện miền núi Đakrông và Hướng Hóa thường xuyên bị sạt lở vào mùa mưa lũ từ tháng 9 – 11 hàng năm.
Mỗi khi gặp sự cố do thiên tai, quốc lộ 9 lại xảy ra ùn tắc ở nhiều điểm khiến hàng trăm phương tiện chở hàng hóa đến Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo và từ cửa khẩu này đi vào nội địa phải tạm ngừng hoạt động để chờ khắc phục. Quốc lộ 9 bị sạt lở vào mùa mưa lũ cũng gây chia cắt và gặp rất nhiều khó khăn cho công tác cứu hộ cứu nạn, tiếp tế lương thực và nhu yếu phẩm cho người dân ở vùng miền núi biên giới phía Tây của Quảng Trị.
Thường xuyên lái xe trên quốc lộ 9, anh Nguyễn Văn Hào, Phường 5, thành phố Đông Hà cho biết, mặt đường quốc lộ 9 nhỏ hẹp lại có nhiều đèo dốc, lưu lượng phương tiện vận chuyển hàng hóa lưu thông rất lớn nên thường xuyên xảy ra tai nạn giao thông. Vào mùa mưa lũ hai bên tuyến đường này thường xảy ra sạt lở đất đá khiến các lái xe lo cho sự an toàn của bản thân và phương tiện.
Tuyến cao tốc Cam Lộ - La Sơn qua Quảng Trị. (Ảnh minh họa: Báo Thanh niên).
Để phá thế độc đạo quốc lộ 9, tỉnh Quảng Trị đã và đang cùng lúc triển khai đầu tư xây dựng các tuyến đường huyết mạch, đây cũng là những dự án trọng điểm của địa phương này. Ngày 9/10 vừa qua, Công ty TNHH Tập đoàn Sơn Hải đã báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Trị kết quả nghiên cứu khả thi dự án đường bộ cao tốc Cam Lộ - Lao Bảo, đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP); thời gian thực hiện dự kiến từ năm 2024 – 2027, tổng vốn đầu tư trên 14.500 tỷ đồng.
Dự án có điểm đầu ở nút giao với cao tốc đường bộ Cam Lộ - La Sơn tại vị trí cầu vượt đường Tỉnh 579, huyện Triệu Phong; điểm cuối tại Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, huyện Hướng Hóa với chiều dài khoảng 56 km. Tuyến đường này khi hoàn thành sẽ kết nối vùng biển của Việt Nam với các nước Lào, Thái Lan, Myanmar; đồng thời phá thế độc đạo của quốc lộ 9, đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu, hàng quá cảnh và tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại xuyên biên giới. Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Trị đã đồng ý về mặt chủ trương đối với dự án này, do đây là công trình rất cấp thiết để thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội của địa phương và khu vực.
Thêm trục hành lang đông - tây
Đầu tư xây dựng hoàn thiện toàn tuyến quốc lộ 15D kết nối cảng biển Mỹ Thủy với Cửa khẩu quốc tế La Lay, huyện Đakrông cũng đang được tỉnh Quảng Trị khẩn trương thực hiện. Theo đó Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Trị đã có Tờ trình gửi Bộ Giao thông Vận tải về việc đầu tư xây dựng quốc lộ 15D. Quốc lộ này dài 92 km; trong đó đoạn gần 14 km từ quốc lộ 1A đến cảng biển Mỹ Thủy đã được xây dựng, 24 km đi trùng với đường Hồ Chí Minh nhánh Tây, còn lại 54 km cần đầu tư xây dựng mới và nâng cấp.
Trong số 54 km của quốc lộ 15D cần đầu tư xây dựng và nâng cấp có đoạn từ quốc lộ 1A đến cao tốc đường bộ Cam Lộ - La Sơn dài 8 km, tỉnh kiến nghị Bộ Giao thông Vận tải giao cho địa phương chủ trì thực hiện nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư xây dựng từ ngân sách nhà nước; đoạn từ đường Hồ Chí Minh nhánh Tây đến Cửa khẩu quốc tế La Lay dài 12 km, tỉnh kiến nghị giao Bộ Giao thông Vận tải khẩn trương hoàn thiện thủ tục để sớm triển khai, đáp ứng nhu cầu lưu thông và đảm bảo an toàn; đoạn từ cao tốc đường bộ Cam Lộ - La Sơn đến đường Hồ Chí Minh nhánh Tây dài 34 km, tỉnh kiến nghị giao cho địa phương là cơ quan nhà nước có thẩm quyền triển khai theo phương thức đối tác công tư (PPP).
Quốc lộ 15D khi hoàn thành sẽ kết nối với hệ thống đường bộ của các nước Lào, Thái Lan và Myanmar; đồng thời tạo thêm một trục hành lang đông - tây song song với Hành lang Kinh tế Đông – Tây tức quốc lộ 9 hiện có và hình thành tuyến đường thuận lợi nhất kết nối Biển Đông và Ấn Độ Dương dài hơn 1.300 km; qua đó tiết kiệm chi phí, thời gian vận chuyển hàng hóa từ Ấn Độ Dương đến Thái Bình Dương. Quốc lộ 15D và cao tốc đường bộ Cam Lộ - Lao Bảo đều đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021 – 2030.
Cùng với đó, tỉnh Quảng Trị cũng đang gấp rút hoàn thành dự án đường nối đường Hồ Chí Minh nhánh Đông với đường Hồ Chí Minh nhánh Tây giai đoạn 1 dài gần 15 km đi qua hai huyện Vĩnh Linh và Gio Linh, vốn đầu tư gần 230 tỷ đồng. Dự án triển khai từ năm 2022, dự kiến hoàn thành năm 2024. Tuyến đường này hoàn thành cũng sẽ góp phần phá thế độc đạo quốc lộ 9 từ Đông Trường Sơn sang Tây Trường Sơn phục vụ công tác cứu hộ cứu nạn, tiếp tế lương thực khi thiên tai xảy ra và góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội vùng miền núi phía Bắc của Quảng Trị.
Theo ông Trần Hữu Hùng, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải Quảng Trị – chủ đầu tư dự án, đơn vị đã đề nghị tỉnh tìm kiếm nguồn vốn để đầu tư giai đoạn 2 của dự án này dài khoảng 6,4 km; trong đó có 2 km đi qua khu vực bảo vệ nghiêm ngặt của Khu Bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hóa nên không được phép chuyển mục đích sử dụng rừng tự nhiên. Do đó, đơn vị đã nghiên cứu phương án thiết kế làm đường đi vòng và hầm đường bộ để tránh khu vực có rừng tự nhiên không được chuyển đổi mục đích, vốn đầu tư khoảng 1.000 tỷ đồng.
Để tăng kết nối với các tuyến đường trục đông - tây, tỉnh cũng đang triển khai dự án đường ven biển kết nối Hành lang Kinh tế Đông – Tây giai đoạn 1 đi qua 4 huyện, thành phố gồm: Vĩnh Linh, Gio Linh, Triệu Phong và thành phố Đông Hà với tổng chiều dài 55 km, vốn đầu tư trên 2.000 tỷ đồng, dự kiến hoàn thành năm 2026. Để đẩy nhanh dự án này, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Lê Đức Tiến đã yêu cầu các đơn vị, địa phương tập trung nhân lực để giải phóng mặt bằng bàn giao cho nhà thầu thi công; đồng thời, xây dựng khu tái định cư để bố trí chỗ ở cho các hộ dân bị ảnh bởi dự án.
Các tuyến đường huyết mạch trục Đông – Tây gồm quốc lộ 15D và cao tốc đường bộ Cam Lộ - Lao Bảo đều đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021 – 2030. Hai tuyến đường này cùng với quốc lộ 9 đều kết nối với các tuyến giao thông trọng yếu trục Bắc – Nam gồm: quốc lộ 1A, đường sắt Bắc – Nam, cao tốc đường bộ Bắc – Nam phía Đông, đường ven biển và các cảng biển của khu vực miền Trung Việt Nam. Do đó, các dự án giao thông trọng điểm theo trục đông - tây ở Quảng Trị, góp phần quan trọng trong phân luồng, điều tiết giải tỏa giao thông và tăng kết nối giữa các địa phương, vùng và quốc tế.
