"Đôi khi chúng ta không chấp nhận hoặc phán xét các hành vi bất thường, trạng thái cô đơn, những đau khổ vật vã hoặc cố tình vi phạm các quy tắc, chuẩn mực xã hội… nhưng không hề biết rằng, đó chính là các biểu hiện của sự tổn thương sức khỏe tâm thần. Dường như, khi nhắc đến sức khỏe tâm thần, người lớn chỉ nghĩa đến học sinh là đối tượng cần quan tâm, mà quên đi rằng giáo viên và ngay cả chính hiệu trưởng cũng là con người, họ cũng phải đối mặt với các vấn đề tương tự về sức khỏe tâm thần.
Giáo viên, gồm cả các giáo viên giữ vai trò quản lý trong trường học đều phải trải qua những cảm xúc không tích cực trong công việc, như áp lực thành tích trong nhiệm vụ, không cân bằng được thời gian dành cho công việc và gia đình, không hài lòng với môi trường làm việc hoặc ức chế với các thủ tục phiền hà, thời hạn hoàn thành quá gấp, khối lượng công việc quá tải… khiến cho họ căng thẳng, lo âu, sợ hãi, trầm cảm…
Chúng ta có thể không ngờ tới, phương thức giáo dục, nội dung giáo dục cũng có thể là một nguyên nhân dẫn tới sự phát triển lệch lạc về tâm lý, vô tình gây ra những áp lực không cần thiết. Cũng có khi thói quen quá tập trung, coi trọng kiến thức và thành tích khiến cho chúng ta quên mất mục tiêu thể chất, tinh thần mà không còn thời gian cho xây dựng các thói quen tốt cho sự thấu hiểu tâm lý con người" - TS Thành Nam nói.
Một số mô hình chăm sóc sức khỏe tâm thần trong trường học
Là các nhà quản lý cơ sở giáo dục, các đại biểu tham gia hội thảo đã trải nghiệm những ảnh hưởng của thời đại đa cực đến trường học. Nhiều nhà quản lý giáo dục trăn trở với câu hỏi: "Làm thế nào để có thể nhận diện, chẩn đoán và chăm sóc sức khỏe tâm thần trong nhà trường"?
Chuyên gia tâm lý Trần Thành Nam đã giới thiệu một số mô hình chăm sóc sức khỏe tâm thần trong trường học ở các nền giáo dục tiên tiến. Mô hình kiến tạo ngôi trường an toàn về tâm lý để đảm bảo học sinh trong trường cảm thấy an toàn, không bị tổn thương về cảm xúc và tâm lý. Mô hình y tế công cộng chú trọng đến chu trình với 4 khâu: Giám sát; xác định các yếu tố nguy cơ và bảo vệ; xây dựng và đánh giá can thiệp; thực hiện.
Mô hình tích hợp được kết hợp đánh giá, phân loại và xử trí dựa trên 3 tầng: Xây dựng nền tảng sức khỏe tâm thần cho tất cả các đối tượng; can thiệp sớm không chuyên sâu với một số trường hợp có nguy cơ; điều trị chuyên sâu, chữa lành với số ít trường hợp có vấn đề sức khỏe tâm thần.
Hành trình trở thành "Hiệu trưởng hạnh phúc"
PGS.TS Trần Thành Nam nhấn mạnh, hiểu đúng về sức khỏe tâm thần không chỉ giúp các đại biểu nhận diện được hành vi, phân tích được nguyên nhân dẫn đến các hành vi tổn thương, mà còn là cơ sở quan trọng để các nhà quản lý đưa ra các giải pháp phù hợp ở trường học của mình.
Câu chuyện của thầy Đào Chí Mạnh - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hội Hợp B (TP. Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc) đã thực sự "truyền lửa" cho các đại biểu. Xuất phát từ trăn trở, làm sao để học sinh cảm thấy vui vẻ khi đến trường, để giáo viên hạnh phúc trong công việc, thầy Mạnh đã từng bước tìm kiếm, thử nghiệm và điều chỉnh các giải pháp tại những ngôi trường mình làm hiệu trưởng. Trải qua những bước đầu gian nan, khó khăn, thầy đã đưa nhà trường mình quản lý, điều hành trở thành ngôi trường “đáng học” top 3 của tỉnh Vĩnh Phúc.
Trường học hạnh phúc không chỉ là khẩu hiệu to tát, mà đến từ các hành động cụ thể và thường nhật. Nhưng để xây dựng trường học hạnh phúc, cần hiểu đúng về sức khỏe tâm thần và cách chăm sóc sức khỏe tâm thần. Đặc biệt là sự đồng lòng của các lực lượng trong và ngoài ngành giáo dục mà đi đầu là các nhà quản lý giáo dục. Hội thảo "Thắp lửa cùng tiến lên 2022" của Mạng lưới nhà quản lý giáo dục không biên giới thực sự là một hoạt động lan toả giá trị có ý nghĩa đối với sự đổi mới của giáo dục Việt Nam hiện nay.