Trường THCS Kim Lâm (xã Thanh Sơn, huyện Thanh Chương) được thành lập cách đây gần 15 năm, cũng bằng với số năm mà bà con các bản Kim Đa, Kim Tiến, Hữu Dương (cũ) của huyện Tương Dương rời quê hương, xuôi hơn 150km về đây tái định. Họ nhường lại nhà cửa, đất đai, bản làng cùng ký ức và dấu vết đời sống văn hóa của bao nhiêu đời chìm sâu dưới lòng hồ thủy điện Bản Vẽ.
Từ năm 2006, những hộ dân bắt đầu về Thanh Sơn và đến năm 2008 thì cơ bản bà con người Thái, Khơ Mú, Ơ Đu… ổn định chỗ ở. Người lớn làm quen với cuộc sống tái định cư, trẻ con đến trường mới. Nhiều thầy, cô giáo từ Tương Dương cũng được chuyển về Thanh Chương để tiếp tục phụ trách dạy học, tránh thay đổi đột ngột cho học sinh.
Trò chơi dân gian nhảy sạp không thể thiếu trong chương trình Tết tại nhiều trường học. |
Nhiều năm công tác và gắn bó tại Trường THCS Kim Lâm, thầy Lưu chia sẻ: Khi chuyển về nơi tái định cư, học sinh có nhiều thuận lợi trong học tập, từ giao thông, cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên… Điều đó thể hiện trong chất lượng giáo dục ngày càng nâng cao và nhiều em đạt thành tích tốt, thi đậu vào trường THPT và hòa nhập với học sinh người Kinh ở các xã khác.
Tuy nhiên, thầy Lưu cũng cho rằng, điều thiệt thòi khi các em không còn được sinh ra, lớn lên ở bản làng cũ đó là không còn môi trường nơi hình thành phong tục tập quán, tín ngưỡng lâu đời của dân tộc mình. Dù gia đình, người thân, bà con dân bản vẫn mang theo tiếng nói, những nét văn hóa đặc trưng, truyền thống về nơi tái định cư, nhưng nguy cơ lớp trẻ bị mai một vẫn đáng lo ngại. Với đặc thù đó, bên cạnh dạy kiến thức, nhà trường luôn chú trọng giáo dục truyền thống, ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa cho học sinh.
Ông Vi Văn Thành, phụ huynh của trường đồng thời cũng là cán bộ văn hóa xã Thanh Sơn, chia sẻ: “Giờ đây, những người vốn ở làng cũ trên huyện Tương Dương chuyển về như tôi, phần lớn đã thành người già, hoặc trưởng thành lập gia đình. Thế hệ các cháu sinh ra, lớn lên và đi học đều tại xã Thanh Sơn. Vì thế, khi nhà trường tổ chức các hoạt động trải nghiệm, mời phụ huynh đến tham gia, chúng tôi rất vui mừng và ủng hộ. Tôi mong các cháu lớn lên sẽ không quên gốc gác, vẫn giữ được truyền thống dân tộc mình…”.
Trường THPT DTNT tỉnh Nghệ An quy tụ học sinh nhiều thành phần dân tộc Thái, Mông, Khơ Mú, Thổ… |
Câu lạc bộ (CLB) nghệ thuật dân tộc của Trường THPT DTNT tỉnh Nghệ An sôi nổi tổng duyệt cho chương trình giao lưu “Sắc xuân nội trú” và đón Tết Quý Mão 2023. “Trong đó, tiết mục quen thuộc nhưng được học sinh hào hứng tham gia là điệu xòe mang tên Vũ điệu kết đoàn. Tiết mục không chỉ có học sinh người Thái tham gia, mà là bức tranh đa sắc màu của học sinh các dân tộc đang học tập tại trường…”, em Hà Anh, thành viên CLB, cho biết.
Thành lập mới gần 2 năm, nhưng CLB nghệ thuật dân tộc đã quy tụ hơn 100 bạn tham gia tích cực, chủ động, đóng góp trong nhiều hoạt động của nhà trường. Thành viên CLB không chỉ gồm những học sinh có năng khiếu văn nghệ, mà còn nhiệt tình, mạnh dạn, muốn lan tỏa bản sắc dân tộc mình. Tùy vào sở trường, thế mạnh của mỗi thành viên, CLB sẽ phân chia các bạn về 5 ban hoạt động ở các nội dung từ đàn - hát, nhảy - múa, kịch – MC và truyền thông.
Anh Trần Đức Huy, Bí thư Đoàn trường, Chủ nhiệm CLB, cho biết: “Trường THPT DTNT tỉnh là nơi quy tụ học sinh nhiều thành phần dân tộc nhất trên địa bàn như Thái, Mông, Thổ, Khơ Mú, Ơ Đu, Kinh... Đây cũng là lợi thế cho hoạt động nghệ thuật của nhà trường với sự đa dạng bản sắc văn hóa các dân tộc. Các hoạt động của CLB cũng được tổ chức theo định hướng huy động đông đảo học sinh tham gia. Từ đó cùng hiểu hơn các giá trị truyền thống của dân tộc mình. Hình thành ý thức bảo vệ, phát huy, lan tỏa những nét đẹp văn hóa quê hương…”.
Chương trình nghệ thuật chào xuân 2023 diễn ra trong 2 ngày. Ngày đầu tiên gói và nấu bánh chưng, ăn cơm tất niên. Ngày thứ 2 sẽ dành cho hoạt động giao lưu thi đấu thể thao và chương trình nghệ thuật với các tiết mục mang đặc trưng các dân tộc cũng như màn múa, hát, nhảy sôi động của học trò.
Cô Nguyễn Thị Kiều Hoa, Hiệu trưởng Trường THPT DTNT tỉnh Nghệ An, cho hay, đối với học sinh nội trú, phần lớn thời gian là ở trường, ngôi nhà thứ 2 nuôi dưỡng, chăm sóc các em trưởng thành. Đã thành thông lệ, trước khi về nghỉ Tết với gia đình nhỏ ở bản làng, nhà trường tổ chức chương trình tất niên ở ngôi nhà chung, gia đình lớn cho toàn bộ học sinh.
Trong chương trình, nhà trường cũng kêu gọi các nhà hảo tâm trao học bổng, quà Tết cho học sinh khó khăn. “Chương trình Tết cũng là dịp để cô trò cùng nhìn lại một năm học tập, rèn luyện, gắn bó hơn từng ngày với thầy cô, bạn bè. Chúng tôi muốn tạo kỷ niệm đẹp trong quãng đời học sinh của các em ở ngôi trường đặc biệt, nơi quy tụ nhiều thành phần dân tộc nhưng luôn yêu thương, hỗ trợ, chia sẻ lẫn nhau…”, Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ.
Qua hoạt động văn hóa vùng miền, dân tộc dịp sát Tết, học sinh được vui chơi, trải nghiệm, tăng cường kỹ năng sống và giáo dục truyền thống văn hóa. Đây cũng là dịp để tăng sự tương tác, phối hợp giữa nhà trường, địa phương thôn bản, phụ huynh cùng mục tiêu quan tâm, chăm sóc, giáo dục học sinh...”, thầy Nguyễn Văn Thanh, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lượng Minh (Tương Dương, Nghệ An) khẳng định.