Gửi bình luận
Để phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 71/NQ-TW, việc sửa đổi Luật Giáo dục đại học sẽ đòi hỏi một loạt thay đổi mạnh mẽ.
Theo PGS.TS Trần Thành Nam, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục (Đại học Quốc gia Hà Nội), để phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 71/NQ-TW, việc sửa đổi Luật Giáo dục đại học sẽ đòi hỏi một loạt thay đổi mạnh mẽ; từ triết lý quản trị đến những quy định cụ thể về tài chính, nhân sự, tổ chức...
Một là khẳng định mọi cơ sở giáo dục đại học công lập đều có quyền tự chủ học thuật, tổ chức, nhân sự và tài chính như nhau, không phân biệt tỷ lệ ngân sách được cấp.
Xóa bỏ quy định phân tầng mức tự chủ theo khả năng tự đảm bảo kinh phí. Tất nhiên, Luật sẽ phải quy định chặt về nghĩa vụ giải trình, cơ chế minh bạch thông tin và kiểm định chất lượng định kỳ.
Hai là cần sửa lại cơ chế cấp phát ngân sách theo KPI đầu sinh viên sang cơ chế “đặt hàng” theo đầu ra, chất lượng. Cần chuyển đổi từ cơ chế hỗ trợ kinh phí qua bao cấp cho nhà trường sang hỗ trợ kinh phí cho người học (qua tín dụng sinh viên hoặc các quỹ học bổng).
Ba là cần trao trao quyền tự chủ cho các trường công lập trong việc huy động, sử dụng các nguồn lực ngoài ngân sách. Cần mở cơ chế cho phép các trường chủ động hơn trong liên doanh, liên kết, khai thác tài sản công; xem xét tính tương thích của quy định tài sản công và đầu tư công để thống nhất với Luật giáo dục.
Bốn là nên mở rộng quyền tự quyết về nhân sự và tiền lương. Nhằm cụ thể hóa tự chủ nhân sự, luật sửa đổi nên cho phép cơ sở giáo dục đại học tự chủ hoàn toàn trong tuyển dụng, bổ nhiệm và đãi ngộ nhân sự. Trường được quyền tuyển dụng trực tiếp giảng viên, nghiên cứu viên, kể cả chuyên gia nước ngoài vào các vị trí chuyên môn hoặc quản lý khi cần thiết, tự chủ trong chế độ thu hút và giữ chân nhân tài. Loại bỏ những quy định cứng nhắc về định biên để tránh chảy máu chất xám.
Cũng để thống nhất với chủ trương đổi mới quản lý các cơ sở giáo dục đại học, cần thay đổi trong Luật Giáo dục đại học để bãi bỏ quy định bắt buộc về Hội đồng trường đối với đại học công lập, đồng thời thể chế hóa vai trò lãnh đạo của tổ chức Đảng trong quản trị nhà trường.
Việc thống nhất một đầu mối lãnh đạo cao nhất (Bí thư đồng thời là Hiệu trưởng/Giám đốc) được kỳ vọng giúp tinh giản bộ máy, tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu, qua đó quá trình ra quyết định sẽ nhanh gọn hơn, hỗ trợ cho thực hiện quyền tự chủ hiệu quả.
Tất nhiên, cùng với thay đổi này, Luật cũng cần làm rõ vai trò giám sát của các cơ quan chủ quản và cộng đồng để bảo đảm cơ sở giáo dục đại học hoạt động đúng định hướng, tuân thủ pháp luật trong bối cảnh bỏ Hội đồng trường.
Những quy định trong Nghị quyết 71/NQ-TW và sửa đổi Luật Giáo dục đại học là cơ hội để tháo gỡ những “nút thắt” cố hữu và định hình diện mạo mới cho nền giáo dục đại học Việt Nam trong hai thập niên tới. Chúng ta cần có cả niềm tin, quyết tâm và sự dũng cảm để thực hiện nó.
PGS.TS Trần Thành Nam
