Chương trình và chuẩn giáo dục của Ukraine và các nước khác nhau. Học sinh các nước châu Âu chủ yếu học theo chương trình 12 năm, còn học sinh Ukraine hiện tại vẫn học theo chương trình 11 năm. Điều này làm tăng sự khác biệt về chương trình phổ thông.
Chênh lệch trình độ học vấn ảnh hưởng tới cơ hội cho tương lai của những học sinh nhập cư vào năm cuối cấp. Ví dụ, ở Ba Lan, 7 nghìn trong số 75 nghìn học sinh Ukraine phải thi sau khi kết thúc THCS. Ngoài môn Toán, Khoa học tự nhiên và Ngoại ngữ, tất nhiên, các em phải thi bằng tiếng Ba Lan.
Kết quả thi quyết định triển vọng học tập tiếp theo của học sinh. Điểm thi chiếm một nửa số điểm cần thiết để vào THPT. Số còn lại là điểm tổng kết năm, thành tích đặc biệt, bằng khen và hoạt động tình nguyện...
Trong khi đó, ở Ba Lan có sự cạnh tranh cao vào các trường THPT, để sau đó vào học các trường đại học. Ngay cả những học sinh Ba Lan đạt điểm trung bình cũng không vào được trường đại học. Với các trường trung cấp kỹ thuật cũng không ít khó khăn. Lựa chọn khả dĩ nhất đối với học sinh Ukraine nhập cư là các trường dạy nghề sau tốt nghiệp THCS. Sau ba năm, học sinh tốt nghiệp có thể đi làm (thường là trong lĩnh vực dịch vụ) hoặc tiếp tục học để có bằng THPT.
Một số giáo viên Ba Lan đề nghị thay đổi kỳ thi cuối cấp đối với học sinh Ukraine. Nhưng chính quyền cho rằng không được hạ thấp chuẩn, và bình đẳng có nghĩa là yêu cầu như nhau đối với tất cả mọi người.
Ngành Giáo dục Ba Lan cũng đưa ra giải pháp để giải quyết vấn đề này. Trước hết, cần đánh giá những thiệt hại về giáo dục và sự chênh lệch trình độ học vấn của học sinh Ukraine. Cần tạo điều kiện (các lớp học thêm) để học sinh Ukraine có thể đuổi kịp các bạn đồng trang lứa ở nước sở tại.
Một lớp học ở Kharkiv, Ukraine. |
Thiếu giáo viên
Không phải nước nào cũng có kinh nghiệm hòa nhập học sinh nước ngoài vào hệ thống giáo dục của mình. Đôi khi, những nước có nhiều người nhập cư Ukraine hơn lại thiếu giáo viên. Ngoài ra, không phải tất cả giáo viên đều có thể dạy học sinh giao tiếp bằng ngôn ngữ khác, hoặc dạy ngôn ngữ quốc gia như là tiếng nước ngoài.
Nhiều giáo viên Ba Lan phàn nàn rằng, họ được phân công vào một lớp có một số học sinh Ukraine. Các em giao tiếp với nhau bằng tiếng mẹ đẻ và không hiểu tiếng Ba Lan. Các em chán học, còn Bộ Giáo dục không cung cấp bất kỳ tài liệu giảng dạy nào bằng tiếng Ukraine cho những học sinh này.
Để giải quyết khó khăn này, Bộ Giáo dục các nước Pháp, Áo, Czech, Đan Mạch, Đức, Hy Lạp cung cấp cho giáo viên tài liệu về khắc phục rào cản ngôn ngữ, trò chuyện với trẻ em về chiến tranh và về hỗ trợ tâm lý. Ở Slovakia, người ta tổ chức các bài học trực tuyến và podcast cho các giáo viên về chủ đề này.
Những nơi còn thiếu nhiều giáo viên, người ta tìm kiếm thêm cơ hội. Ở Ba Lan, người ta thuê người Ukraine làm trợ lý phiên dịch cho giáo viên để phiên dịch cho học sinh, cung cấp sách giáo khoa để học tiếng Ba Lan. Ở Latvia, người Ukraine không cần chứng chỉ giáo viên nếu họ chỉ giảng dạy cho học sinh Ukraine. Ở Romania, sinh viên các trường đại học sư phạm và giáo viên đã nghỉ hưu cũng có thể dạy học sinh nhập cư.