Góp ý về chính sách xây dựng cấp đào tạo trung học nghề, các trường nghề đồng tình nhưng đề nghị phải xác định rõ bằng cấp của cấp học này có thể liên thông lên đại học.
Đồng tình chuyển trung cấp thành trung học nghề
Ngày 29/5, Hội Giáo dục nghề nghiệp (GDNN) TPHCM tổ chức hội thảo Góp ý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục và chính sách Luật GDNN (sửa đổi).
Theo ban tổ chức, kể từ tháng 3, lĩnh vực GDNN chính thức được giao về cho Bộ Giáo dục và Đào tạo quản lý thống nhất. Do đó, việc sửa đổi Luật Giáo dục và chính sách Luật GDNN mang trọng trách mới: Tái cấu trúc hệ thống GDNN trong một chỉnh thể thống nhất và hiện đại.
Vì vậy, góp ý của các trường, doanh nghiệp rất quan trọng để cùng kiến tạo một khung pháp lý đồng bộ, khả thi và định hướng phát triển bền vững cho GDNN Việt Nam trong thời đại chuyển đổi số và hội nhập toàn cầu.
Tại hội thảo, nội dung được các đại biểu góp ý nhiều nhất là về hệ thống giáo dục quốc dân. Đơn vị soạn thảo đề xuất xây dựng cấp học của hệ thống giáo dục quốc dân bao gồm: Giáo dục mầm non; giáo dục phổ thông; GDNN và giáo dục đại học.
Trong đó, GDNN gồm trung học nghề và cao đẳng; đào tạo trình độ sơ cấp, trung cấp và cao đẳng. Như vậy, dự thảo không còn nhắc đến trường trung cấp mà chuyển thành trung học nghề. Trung cấp chỉ còn là một cấp trình độ đào tạo nghề.
Trong báo cáo đề dẫn, TS Đặng Minh Sự, Ủy viên thường vụ Hội GDNN TPHCM, đồng tình với việc xác lập vị trí pháp lý của chương trình trung học nghề.
Ông cho rằng: “Đây là bước tiến phù hợp với thực tiễn các quốc gia như Đức, Hàn Quốc và Thái Lan; đồng thời, đáp ứng nhu cầu học nghề sớm, rút ngắn thời gian đào tạo nhưng vẫn đảm bảo năng lực đầu ra”.
Ông Trần Anh Tuấn, Phó chủ tịch Hội GDNN TPHCM, cũng đồng ý với đề xuất bỏ khái niệm trường trung cấp trong dự luật.
Theo ông Tuấn, nên thống nhất một tổ chức đào tạo, hợp nhất trung tâm giáo dục nghề nghiệp, giáo dục thường xuyên và trường trung cấp hiện nay thành một cấp học có tên là "Trung học nghề".
Trường trung học nghề sẽ tích hợp kiến thức nghề và kiến thức chương trình trung học phổ thông, hình thức đào tạo nghề nghiệp chuyên sâu, tập trung vào việc trang bị kỹ năng thực hành và kiến thức chuyên môn.
Khó nhất là cơ chế liên thông
Theo ông Trần Anh Tuấn, tên gọi cấp bậc học là gì không quan trọng, điều quan trọng nhất là dự luật cần quy định người tốt nghiệp trung cấp nghề, trung học nghề có thể liên thông lên cao đẳng, đại học.
Ông nói: “Không nên duy trì sự phân biệt liên thông giữa bằng trung cấp nghề với bằng trung học phổ thông như hiện nay”.
PGS.TS. Bùi Văn Hồng, Viện trưởng Viện Sư phạm Kỹ thuật (Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TPHCM), cũng đồng ý là dự luật cần quy định bằng cấp của trung học nghề là gì để tránh tranh cãi như bằng trung cấp hệ đào tạo 9+ như hiện nay.
Theo ông, Luật Giáo dục hiện hành có khái niệm là “tốt nghiệp trung học phổ thông hoặc tương đương” để xác định điều kiện học lên bậc cao hơn. Tuy nhiên, hiện chưa có quy định cụ thể về việc bằng trung cấp, trung học nghề có được xem là tương đương tốt nghiệp trung học phổ thông hay không.
Nhiều trường nghề tham dự hội thảo cũng than phiền về việc phân biệt đối xử này.
Ông Mai Hoàng Lộc, Phó hiệu trưởng Trung cấp Nguyễn Tất Thành, cho biết: “Hiện nhiều bạn lấy bằng trung cấp đi làm bị làm khó, học liên thông lên đại học rất khó. Dù trường cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình học phổ thông cho các em nhưng vào cơ quan nhà nước không được, đòi hỏi phải có bằng Trung học phổ thông”.
TS Lê Lâm, Hiệu trưởng Cao đẳng Đại Việt Sài Gòn, khẳng định thực tế đã cấp cho các em giấy chứng nhận đã hoàn thành chương trình văn hóa 4 môn nhưng nơi làm việc, trường đại học bắt buộc phải có bằng tốt nghiệp phổ thông.
Theo ông Nguyễn Tùng Lâm, Hiệu trưởng Cao đẳng Kiến trúc Xây dựng, Luật Giáo dục có thể bỏ luôn cả trung cấp lẫn cao đẳng, gom lại thành một cấp bậc là dạy nghề, dạy kỹ thuật viên, là cấp trung gian giữa lao động phổ thông và kỹ sư.
Tuy nhiên, điều kiện quan trọng nhất là phải xác định bằng cấp đó bằng với bằng tốt nghiệp phổ thông để người học có thể học liên thông lên đại học, đi làm mà không bị phân biệt đối xử.
Ông nói: “Quy định bằng cấp tương đương thì rất khó, vì chữ tương đương còn tùy thuộc vào người tuyển dụng. Hệ thống nên rõ ràng, minh bạch. Nếu không chuẩn hóa ngay từ đầu thì hệ thống bằng cấp cứ lòng vòng như mấy chục năm nay”.
TS Nguyễn Hoàng Hưng, Phó hiệu trưởng Cao đẳng Bách khoa Sài Gòn, khẳng định: “Làm rõ cơ chế liên thông để các em biết lựa chọn con đường nào cũng liên thông lên cao được. Cần xác định GDNN là một bậc đào tạo có nhiệm vụ quan trọng trong nền giáo dục quốc dân. Có như vậy, GDNN mới phát triển được”.