Gửi bình luận
Ngày nay, với sự phát triển không ngừng của mạng xã hội, hát Then (đặc biệt là Then nghi lễ) đang đứng trước nguy cơ mai một vì đặc trưng là loại hình nghệ thuật truyền miệng. Vì vậy, bảo tồn và phát huy nghệ thuật trình diễn hát Then là việc làm cần thiết không những góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, mà còn bảo tồn vẻ đẹp của tiếng Tày.
Từ năm 2001 đến nay, huyện Bình Liêu đưa hát Then vào trong các mô hình câu lạc bộ, tích cực truyền dạy loại hình nghệ thuật này đến người dân và học sinh trên địa bàn huyện. Các câu lạc bộ đã góp phần không nhỏ trong việc bảo tồn và phát huy giá trị hát Then truyền thống, phát triển đời sống văn hóa địa phương.
Các trường học cũng mời các nghệ nhân về dạy hát Then, đàn tính cho học sinh, theo hướng đổi mới nội dung, nâng cao hiệu quả bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Qua đó phát hiện, bồi dưỡng những tài năng trẻ, nhằm trẻ hóa đội ngũ hát Then hiện nay.
Bà Hoàng Thị Viên (67 tuổi), Chủ nhiệm CLB hát Then thị trấn Bình Liêu cho biết, từ năm 2020 đã dạy hát Then miễn phí cho học sinh từ 5 tuổi đến 16 tuổi. Các cháu đến nhà học rất đông vào mỗi tối thứ 7, Chủ nhật hoặc mùa Hè.
Đặc biệt, bản thân còn hướng dẫn chồng, con gái và 2 cháu ngoại hát Then và chơi đàn tính rất giỏi.
“Dạy học sinh hát Then là để bảo tồn vẻ đẹp của tiếng Tày. Nhiều học sinh là dân tộc Tày nhưng không biết nói tiếng Tày, nên khi dạy, viết lời Tày học sinh chưa hiểu thì phải viết bằng tiếng phổ thông trước cho hiểu”, bà Viên nói.
 |
| Bình Liêu tích cực mở các lớp truyền dạy hát then - đàn tính cho học sinh tại các trường học. Ảnh: T.H |
 |
| Hát then tại Lễ hội Hoa sở năm 2023. Ảnh: T.H |
Nghệ nhân Lương Thiêm Phú và Hoàng Thị Viên cùng các nghệ nhân khác trong các CLB hát Then tại Bình Liêu đều là những người tích cực truyền dạy hát Then tại Quảng Ninh.
Các câu lạc bộ hát Then đã tổ chức sinh hoạt thường kỳ hằng tuần, đến từng thôn, bản để truyền dạy cho lớp trẻ có đam mê hát Then.
Đến nay, nghệ nhân Lương Thiêm Phú và Hoàng Thị Viên đã dạy được hơn 20 lớp hát Then, đàn tính cho hơn 400 người ở Quảng Ninh và các tỉnh khác.
Những năm qua, huyện Bình Liêu cũng đã đưa hát Then vào biểu diễn tại tất cả các lễ hội của huyện như: Lễ hội Hoa sở, ngày hội kiêng gió, hội hát soóng cọ và liên hoan hát Then - đàn tính tại hội đình Lục Hà.
Các lễ hội không chỉ quảng bá vùng đất, con người, văn hóa bản địa đến du khách trong và ngoài tỉnh, mà còn bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa đặc sắc lâu đời của người Tày. Qua đó đưa hát Then trở thành biểu tượng nhận diện văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, giúp xây dựng những sản phẩm du lịch giàu tính trải nghiệm cho địa phương.
Trải qua những thăng trầm của lịch sử, nghệ thuật trình diễn hát Then được giữ gìn khá nguyên vẹn, tồn tại như một sức sống mãnh liệt trong đời sống người Tày. Thông qua hát Then, thế giới tâm linh và tín ngưỡng văn hóa của người Tày được biểu đạt, tái hiện một cách sinh động và độc đáo trong đời sống xã hội đương đại.
Ông Tô Đình Hiệu, Phó Giám đốc Trung tâm Truyền thông - Văn hóa huyện Bình Liêu cho biết, năm 2023, Quảng Ninh tự hào đạt Huy chương Vàng Liên hoan Đàn hát dân ca ba miền toàn quốc cho tiết mục hát Then cổ “Bắt phụ đan sọt”.
Hiện, huyện chủ trương tiếp tục đẩy mạnh hoạt động của các câu lạc bộ hát Then, mỗi năm tổ chức 4 - 6 lớp truyền dạy hát Then cho nhân dân và học sinh trên địa bàn huyện.
Tới đây, Trung tâm Truyền thông - Văn hóa huyện sẽ mời nghệ nhân ở Lạng Sơn về để truyền dạy múa chầu (điệu múa quan trọng trong hát Then), tích cực giao lưu hát Then qua các lễ hội và sinh hoạt cộng đồng để bảo tồn và phát huy nghệ thuật trình diễn dân gian độc đáo này.
Với những giá trị độc đáo về tín ngưỡng và văn hóa, năm 2013, nghi lễ Then của người Tày tỉnh Quảng Ninh đã được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Năm 2019, “Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam” chính thức được UNESCO ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
