(GDTĐ) - Xà sàng theo Y học cổ truyền có vị cay đắng, tính ấm và quy kinh Thận. Có tác dụng táo thấp sát trùng, khu phong tán hàn, ôn thận tráng dương. Dùng chữa liệt dương, chống loãng xương, đau thắt lưng, chàm ghẻ ngứa.
Tác dụng chống loãng xương: Từ các nghiên cứu, các thành phần hóa học như osthole, imperatorin, bergapten, isopimpinellin, xanthotoxin và xanthotoxol có thể làm tăng sự hình thành xương và giảm sự tiêu xương, chống lại tác động gây bệnh do prednisone gây ra.
Các thành phần hoạt chất này có thể cải thiện đáng kể mật độ xương, tăng mức IGF-1 và 25-OH vitamin D. Đối với nghiên cứu in vitro, osthole và imperatorin có tác dụng giống estrogen để tăng cường hoạt động của nguyên bào xương trong các thí nghiệm nuôi cấy tế bào trong ống nghiệm.
Từ nghiên cứu, chiết xuất từ cây Xá sàng có thể gây tê cục bộ và tác dụng ức chế kênh canxi N Cav2 chi II phân bố chủ yếu trên thân tế bào của tế bào thần kinh cảm giác và các đầu dây thần kinh.
Xà sàng còn ngăn chặn sự tăng sinh và thoái hóa của các tế bào mast, chống lại histamine phosphate và 4-aminopyridine (4-AP) gây ngứa bằng cách ức chế tình trạng quá mẫn muộn do dinitrochlorobenzen (DNCB) gây ra. Do đó, có thể thấy được Xà sàng có tác dụng chống ngừa thông qua các phản ứng kháng histamin và chống dị ứng.
Tác dụng chống ung thư: Từ các nghiên cứu đã chứng minh được chiết xuất từ cây Xà sàng đã ức chế tế bào ung thư vú ở người phụ thuộc vào thời gian và liều lượng. Nó thể hiện tác dụng ức chế các yếu tố tạo mạch khối u bao gồm yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu (VEGF) và MMP-9.
Nó có thể ngăn chặn dòng truyền tín hiệu MAPK thông qua việc ngăn chặn hoạt động của các tế bào ung thư vú HER-2/neu. Việc ức chế biểu hiện TGF-β1 có tác dụng chống lại sự di căn xương của ung thư vú.
Tác dụng kháng đông: Từ nghiên cứu in vivo, Xà sàng tử cho thấy tác dụng chống cục máu đông. Cơ chế này có thể là do nồng độ NO và 6-keto-prostaglandin 1α (6-Keto-PGF1α) làm tăng mức độ Thromboxane B2 (TXB2) và giảm tỷ lệ TXB2/6-Keto-PGF1α.
Tác dụng ức chế sự hình thành xơ vữa động mạch: Từ các nghiên cứu in vitro, Xà sàng tử đã ngăn chặn quá trình apoptosis của tế bào nội mô mạch máu với cơ chế kích hoạt đường dẫn tín hiệu Akt/Enos/NO và ức chế sự hình thành xơ vữa động mạch bằng cách điều chỉnh lipid và chống viêm.
Tác dụng tăng cường trí nhớ: Triệu chứng ban đầu chính của bệnh Alzheimer (AD) là suy giảm khả năng học tập và mất trí nhớ. Các thí nghiệm trên động vật đã chỉ ra rằng Xà sàng tử có thể tăng cường đáng kể chức năng truyền qua khớp thần kinh của hồi răng hồi hải mã ở chuột theo cách phụ thuộc liều lượng. Do đó Xà sàng có vẻ là một ứng cử viên đầy hứa hẹn để cải thiện trí nhớ, hoạt động chống cholinesterase và đặc tính chống oxy hóa trên những trường hợp mắc bệnh Alzheimer.
Tác dụng điều hòa miễn dịch: Nghiên cứu cho thấy rằng chiết xuất của cây xà sàng tác dụng ức chế các cytokine khác nhau như IL-1β, IL-10 và TNF-α. Ngoài ra, Xà sàng còn có chức năng điều hòa miễn dịch bằng cách ức chế quá trình phiên mã gen thụ thể α của thụ thể axit retinoic, điều này có thể ảnh hưởng đến tỷ lệ và sản xuất tế bào miễn dịch.
Tác dụng điều hòa nội tiết tố: Chiết xuất coumarin của Xà sàng đã tăng cường chức năng trục tuyến yên -tuyến giáp của chuột, từ đó làm tăng tiết và tổng hợp hormon tuyến giáp T3 và T4. Đối với tác dụng giống estrogen, Xà sàng tử làm tăng biểu hiện của thụ thể estrogen β trong tử cung và làm tăng nồng độ estradiol 2 trong huyết thanh
Bài thuốc kinh nghiệm
Bài thuốc chữa chứng tử cung lạnh gây khó thụ thai ở phụ nữ: 10g Xà sàng tử, 10g Ba kích, 8g Huyền cập, 6g Bổ cốt chi, 8g Nhục quế.
Thực hiện: Đem các dược liệu sắc với 600ml nước còn 200ml chia làm 3 lần uống trong ngày.
Bài thuốc chàm cấp và viêm da: 10g Xà sàng tử, 10g Phòng phong, 10g Kinh giới, 10 Đảng sâm.
Thực hiện: Sắc lấy nước, tẩm bông gòn đắp lên vùng da chàm.
Bài thuốc chữa ngứa âm hộ: 10g Xà sàng tử, 10g Đại hoàng, 10g Quy vĩ, 10g Uy linh tiên, 10g Khổ sâm. Các vị thuốc bỏ chung sắc nước, xông rửa.
Bài thuốc nam liệt dương, nữ vô sinh: Tam tử hoàn, Xà sàng tử, Ngũ vị tử, Thỏ ty tử lượng bằng nhau.
Thực hiện: Giã nát làm hoàn, mỗi lần uống 5g ngày 2 lần.
Bài thuốc chữa rắn cắn: 20g hạt Hồng bì, 20g lá Xà sàng và 50g lá Dây bông báo.
Thực hiện: Đem rẽ rửa sạch, để ráo và giã nát dược liệu, dùng nước cốt xoa lên vết cắn. Sau đó đem bã dược liệu đắp lên vết rắn cắn. Hoặc dùng dược liệu tán bột và rắc lên vết thương.
Lưu ý
Xà sàng thường được sử dụng trong Y học cổ truyền để điều trị nhiều bệnh lý. Xà sàng là vị thuốc có độc, nếu dùng nhiều có thể có một số tác dụng phụ không mong muốn. Cần có một số lưu ý khi sử dụng Xà sàng như:
Tuân thủ theo chỉ định sử dụng của bác sĩ Y học cổ truyền trong việc sử dụng dược liệu để điều trị bệnh. Tuyệt đối không được tự ý sử dụng Xà sàng tại nhà.
Không dùng cho người âm hư hỏa vượng với các biểu hiện như gò má đỏ, tâm phiền bứt rứt, người khô khát, lòng bàn tay chân nóng.
Không dùng cho người mẫn cảm, dị ứng với Xà sàng.
Xà sàng tử đã được sử dụng rộng rãi trong Y học cổ truyền. Nó được cho là có tác dụng táo thấp sát trùng, khu phong tán hàn, ôn thận tráng dương. Nghiên cứu y học mới nhất đã phát hiện ra rằng Xà sàng có thể để điều trị viêm sinh dục nữ, liệt dương ở nam giới, lãnh cảm, các bệnh liên quan đến da và có tác dụng chống ngứa, chống dị ứng, chống nấm da, kháng khuẩn, kháng nấm mạnh mẽ, tác dụng chống loãng xương trên các thử nghiệm in vitro và in vivo.
Tuy nhiên, việc sử dụng Xà sàng nên tuân theo chỉ định của chuyên gia, bạn nên hỏi ý kiến của bác sĩ nếu đang sử dụng bất kỳ loại thuốc nào để tránh tương tác thuốc.