Xóa mù chữ nơi phên dậu Tổ quốc: Dấu ấn Bộ đội Biên phòng Tuyên Quang

“Gieo chữ” giữa đại ngàn

Bộ đội Biên phòng tỉnh Tuyên Quang có nhiệm vụ quản lý bảo vệ đoạn biên giới dài hơn 277 km với tổng số 442 cột mốc quốc giới, trong đó có 358 mốc chính và 84 mốc phụ. Khu vực biên giới của tỉnh có 17 xã với tổng dân số trên 44.570 hộ, gần 225.170 khẩu, là nơi sinh sống của 19 dân tộc.

Những năm qua, tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh ở khu vực biên giới đã có bước chuyển biến tích cực, tạo điều kiện thuận lợi cho các xã biên giới phát triển về mọi mặt.

Tuy nhiên, địa bàn biên giới rộng, địa hình chia cắt hiểm trở, nhiều núi cao vực sâu, khí hậu khắc nghiệt, cơ sở hạ tầng còn hạn chế, giao thông đi lại khó khăn, mặt bằng dân trí không đồng đều, tỷ lệ hộ nghèo còn cao. Đặc biệt, vẫn còn một bộ phận đồng bào dân tộc thiểu số chưa biết chữ, đặc biệt ở các khu vực xa trung tâm.

Công tác xóa mù chữ được Bộ đội Biên phòng tỉnh triển khai như một nhiệm vụ chiến lược, góp phần nâng cao dân trí, củng cố lòng tin và xây dựng phên dậu vững chắc nơi miền sơn cước.

Tại các đồn biên phòng trên địa bàn Tuyên Quang, nhiều năm qua, việc mở các lớp xóa mù chữ đã trở thành nếp sinh hoạt thường kỳ. Mỗi tối sau giờ tuần tra, những người lính trẻ lại khoác ba lô, vượt suối vào bản để dạy chữ cho bà con Mông, Dao, Nùng… Học trò của họ đủ mọi lứa tuổi: có cụ già tóc đã bạc, có thanh niên vừa đặt bút viết chữ cái đầu tiên, có phụ nữ vừa ru con ngủ vừa ê a đánh vần.

Đồn Biên phòng Thàng Tín, xã Thàng Tín là một trong các đơn vị của Bộ đội Biên phòng tỉnh Tuyên Quang tích cực tham gia vào công tác xóa mù chữ cho đồng bào dân tộc thiểu số tại địa phương.

Trung tá Hàn Seo Chúng là người dân tộc Mông, công tác tại Đồn Biên phòng Thàng Tín. Gần 26 năm trong quân ngũ, anh và đồng đội tích cực tham gia hỗ trợ các lớp xóa mù chữ cho bà con.

Vốn là người dân tộc thiểu số, anh Chúng hiểu rằng, bà con mình có trình độ dân trí còn thấp, không biết chữ dẫn đến đời sống gặp nhiều khó khăn.

Ban đầu, các bà, các chị trong các bản ngại đi học do bận việc gia đình hoặc chồng con không ủng hộ; nhiều người có tư tưởng tự ti, ngại tuổi tác... Trung tá Chúng cùng cán bộ địa phương lại trèo đèo lội suối đến từng nhà vận động, tuyên truyền cho dân bản hiểu rõ sự cần thiết phải đi học, không tự ti, không ngại tuổi tác; khuyên nhủ các gia đình cho vợ, con đi học chữ, giúp chị em biết đọc, biết viết.

Biết chữ giúp chị em trồng cây ngô, cây lúa không sâu bệnh, đạt năng suất cao; nuôi con trâu, con bò, con lợn nhanh lớn; biết cách cho con uống thuốc nhanh khỏi bệnh; biết chữ để nuôi dạy con cái tốt, không bị kẻ xấu lừa gạt…

Chị em đã tự tin, mạnh dạn đi học cái chữ từ những cách vận động rất gần gũi, thiết thực này.

Trung tá Chúng chia sẻ, học viên đa phần có tuổi nên khả năng tiếp thu chậm nên chúng tôi phải kết hợp giữa giảng dạy trực quan và lấy những sự việc cụ thể gần gũi với đời sống bà con làm ví dụ minh họa. Việc giảng dạy cho các học viên đòi hỏi phải có sự kiên trì. Những chỗ nào học viên chưa hiểu, chúng tôi tận tình hướng dẫn, động viên học viên học tập đến khi nào hiểu bài.

Nâng cao dân trí củng cố thế trận biên phòng toàn dân

Nhận thức rõ việc xóa mù chữ gắn liền với bảo vệ chủ quyền, Bộ đội Biên phòng tỉnh Tuyên Quang đã chủ động phối hợp với ngành giáo dục và chính quyền địa phương khảo sát từng thôn bản, lập danh sách người mù chữ, tái mù, mở các lớp học theo nhóm nhỏ phù hợp đặc thù miền núi.

Năm 2025, trên dải biên giới của tỉnh Tuyên Quang có trên 40 lớp xóa mù chữ với trên 1.110 học viên. Giáo viên là các thầy cô ở xã, Bộ đội Biên phòng và công an đảm nhận. Trong đó có 39 giáo viên thuộc lực lượng Bộ đội Biên phòng tỉnh.

Bài giảng của bộ đội được thiết kế sinh động, kết hợp kiến thức văn hóa với tuyên truyền pháp luật về biên giới, phòng cháy rừng, an ninh thôn bản, thông tin cảnh giác trước hoạt động của tội phạm. Nhờ đó, nhiều học viên sau khi biết chữ đã tự nguyện ký cam kết tham gia giữ mốc giới, trở thành những tuyên truyền viên tích cực ngay trong cộng đồng mình.

Không chỉ dạy chữ, cán bộ biên phòng còn hướng dẫn bà con đọc, hiểu tài liệu sản xuất, tiếp cận khoa học kỹ thuật mới, biết ghi chép sổ sách để mở rộng mô hình kinh tế hộ. Việc nâng cao dân trí giúp đồng bào bớt phụ thuộc, mạnh dạn chuyển đổi sinh kế, hạn chế hủ tục, từ đó hình thành môi trường văn hóa, xã hội lành mạnh hơn ở vùng biên.

Khi hiểu biết được nâng lên, nhân dân chủ động và nhiệt tình hơn trong bảo vệ biên cương. Nhiều hộ dân sống sát biên đã tự giác trồng cây gây rừng quanh khu vực mốc giới; các thôn đội dân quân được củng cố, thường xuyên phối hợp với bộ đội tuần tra liên hợp. Không ít trường hợp, chính người dân là người đầu tiên phát hiện và báo tin cho đồn về dấu hiệu xâm hại mốc giới hoặc di chuyển mốc trái phép…

Trong hành trình xây dựng vùng biên vững mạnh, xóa mù chữ không chỉ là nhiệm vụ giáo dục mà còn là nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa. Những người lính Biên phòng Tuyên Quang, với trách nhiệm và tình yêu dành cho đồng bào, đang ngày ngày thắp sáng con chữ, mở đường cho tri thức, củng cố thế trận lòng dân vững chắc.