Nghị quyết 29 đặt ra từ sau năm 2020 thực hiện giáo dục bắt buộc 9 năm đối với học sinh phổ thông, nhưng đến nay chưa thực hiện được đầy đủ. Một số nội dung khác của Nghị quyết 29, quá trình thể chế hóa chưa kịp thời, đầy đủ; thậm chí một số quy định chưa đồng bộ, dẫn đến hạn chế chất lượng triển khai.
Một nội dung quan trọng được nêu trong Nghị quyết 29 là “lương của nhà giáo được bố trí ở mức cao nhất trong thang bảng lương của khối hành chính sự nghiệp” nhưng thực tế còn khó khăn nên chưa thực hiện được như mong muốn. Nghị quyết 29 cũng yêu cầu ngân sách cho giáo dục tối thiểu 20% tổng chi ngân sách Nhà nước, nhưng thực tế chưa đảm bảo.
Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục, đảm bảo đội ngũ đủ về số lượng, chất lượng, cơ cấu cũng là một trong những trọng tâm của Nghị quyết 29. Thời gian qua, đội ngũ đã có bước phát triển quan trọng, nhưng vì nhiều lý do, tình trạng nghỉ, chuyển việc đặt ra thách thức về việc đảm bảo số lượng giáo viên các môn học mới và khu vực có yêu cầu cao về nhu cầu học tập. Bên cạnh đó, đảm bảo nguồn lực cho đổi mới (số lượng trường, lớp, trang thiết bị dạy học...) còn hạn chế.
Về công tác xã hội hóa, đối chiếu với các mục tiêu, nhiệm vụ đặt ra trong Nghị quyết 29, có thể thấy, việc huy động các nguồn lực xã hội, sự tham gia của người dân và tổ chức xã hội đối với giáo dục, phát triển hệ thống giáo dục ngoài công lập còn nhiều điểm nghẽn phải tích cực tháo gỡ.
Trẻ theo học tại Trường Mầm Non Bảo Ngọc (TPHCM). Ảnh: INT |
- Những thách thức đặt ra để tiếp tục triển khai Nghị quyết 29 giai đoạn tới, theo Bộ trưởng là gì?
- Chúng ta khẳng định ý nghĩa đúng đắn, tầm nhìn của Nghị quyết 29, nhưng đồng thời phải phân tích trong bối cảnh, thách thức mới, giáo dục đang đứng ở thời điểm ban hành Nghị quyết chưa có điều kiện phân tích và đề cập tới nhiều.
Đó là thách thức mới trong phát triển con người ở thời đại kinh tế thị trường, công nghệ số, không gian số, trí tuệ nhân tạo và các yếu tố mới xuất hiện. Điều này khiến con người đứng trước khó khăn mới để phát triển và có cuộc sống hạnh phúc. Những yêu cầu về năng lực, kỹ năng, số lượng nghề nghiệp đổi mới nhanh, ranh giới mờ, liên ngành và tích hợp nhiều lên... Đây cũng là thách thức chưa được đề cập nhiều ở thời điểm ban hành Nghị quyết 29.
Khi nền kinh tế phát triển, đất nước phồn vinh, đời sống cao hơn nhưng đứng trước phân hóa giàu - nghèo gia tăng thì nguy cơ mất bình đẳng trong giáo dục có thể tăng. Đây cũng là thách thức lớn.
Một thách thức khác đến từ mô hình trường học mới, phương pháp, không gian giáo dục mới thời đại số. Chúng ta phải ứng xử với hệ giá trị, cả thực và ảo, những vấn đề phi truyền thống...
Chúng ta cũng đứng trước thách thức lớn hơn trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu, kể cả giáo dục phổ thông và đại học. 10 năm trước, vấn đề học sinh phổ thông tìm kiếm cơ hội học tập ở nước ngoài chưa được bàn gay gắt, nay các trường phổ thông tốt ở nước ngoài cũng thu hút học sinh của chúng ta. Trường đại học phải cạnh tranh nguồn lực khoa học với các trường khác trên quy mô toàn cầu...
Học viên thực hành trong một cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Ảnh minh họa: INT |
- Vậy chúng ta cần lưu ý những gì để triển khai Nghị quyết 29 hiệu quả trong chặng đường đổi mới tiếp theo?
- Với tầm nhìn chiến lược của Nghị quyết 29 thì chặng đường phía trước còn nhiều việc phải triển khai. Đổi mới giáo dục khác các lĩnh vực khác, kết quả cần có thời gian mới nhìn nhận, đánh giá được đầy đủ. Cho nên, chặng đường phía trước, điều cần thiết là kiên trì, nhất quán trong định hướng đổi mới để đạt các mục tiêu lớn và quan trọng mà Nghị quyết 29 đã đề ra. Chúng tôi mong muốn thời gian tới cần một số cái “đủ”.
Thứ nhất là đủ mức độ quan tâm. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo từ Trung ương tới địa phương, đã quan tâm rồi thì quan tâm hơn nữa, đầy đủ, sâu sắc hơn nữa.
Thứ hai là đủ về nhận thức. Nghị quyết 29 tạo ra những thay đổi quan trọng, đổi mới về tư tưởng và nhận thức, nhưng vẫn cần tiếp tục có sự đổi mới đầy đủ và toàn diện hơn, đặc biệt trước những vấn đề mới của thời đại đặt ra, để tiếp tục mở đường cho tinh thần đổi mới của GD-ĐT.
Thứ ba là đủ về nguồn lực để thực hiện. Đầy đủ nguồn lực bao gồm: Con người (giáo viên), tài chính, cơ sở vật chất - đủ trường, lớp, trang thiết bị. Có đầy đủ như thế, kết quả đổi mới mới như kỳ vọng và lớn hơn nữa trong tương lai.
- Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!
Đổi mới không bao giờ là việc dễ dàng mà luôn khó khăn, thử thách. Trước thềm năm mới, mong các thầy, cô tiếp tục nỗ lực cố gắng, vinh quang lớn nhưng khó khăn, thách thức còn nhiều. Ngành chúng ta lại tiếp tục nỗ lực phấn đấu đổi mới, sáng tạo, vượt qua khó khăn để hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước, nhân dân giao phó, trông cậy.
Trong năm mới, toàn ngành Giáo dục mong muốn được các bậc phụ huynh và toàn xã hội chia sẻ, thấu hiểu, hỗ trợ nhiều hơn nữa để cùng nâng cao chất lượng và tiếp tục công việc đổi mới. Chúc toàn thể nhà giáo, học sinh, quý vị phụ huynh năm mới dồi dào sức khoẻ, thêm niềm tin tưởng để cùng ngành Giáo dục chia sẻ, lan tỏa tinh thần đổi mới và những giá trị tích cực. - Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn