Việc bổ nhiệm Bộ trưởng Bộ Công an được thực hiện theo 3 bước và người đảm nhận vị trí quan trọng này phải đảm bảo 17 tiêu chuẩn chung, 6 tiêu chuẩn riêng, theo Quy định 214-QĐ/TW ngày 2-1-2020 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam.
Chiều 21-5, Quốc hội đã biểu quyết tán thành việc điều chỉnh Chương trình Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV về nội dung phê chuẩn đề nghị miễn nhiệm chức vụ Bộ trưởng Bộ Công an đối với ông Tô Lâm.
Trước đó, tại Hội nghị lần thứ 9 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII (Trung ương), Trung ương đã thống nhất rất cao việc giới thiệu Đại tướng Tô Lâm, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an, để Quốc hội khoá XV bầu giữ chức Chủ tịch nước.
Quốc hội sẽ miễn nhiệm chức vụ Bộ trưởng Bộ Công an đối với ông Tô Lâm vào chiều nay (21-5). Ảnh: quochoi.vn
Theo nghị trình Kỳ họp thứ 7, từ 16 giờ 30 chiều nay, Quốc hội sẽ thực hiện quy trình bầu Chủ tịch nước.
Theo Điều 98 Hiến pháp 2013 thì Thủ tướng Chính phủ có nhiệm vụ và quyền hạn: Trình Quốc hội phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng và thành viên khác của Chính phủ (trong đó có Bộ trưởng Bộ Công an).
Theo Điều 70 Hiến pháp năm 2013 thì Quốc hội có nhiệm vụ và quyền hạn: Phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng và thành viên khác của Chính phủ.
Theo Điều 88 Hiến pháp năm 2013 thì Chủ tịch nước có nhiệm vụ và quyền hạn: Đề nghị Quốc hội bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Phó Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ; căn cứ vào nghị quyết của Quốc hội, bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng và thành viên khác của Chính phủ.
Từ các quy định của Hiến pháp năm 2013 vừa nêu thì Bộ trưởng Bộ Công an sẽ được bổ nhiệm theo 3 bước, như sau:
1. Thủ tướng Chính phủ đề nghị bổ nhiệm Bộ trưởng Bộ Công an.
2. Quốc hội ra nghị quyết phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm Bộ trưởng Bộ Công an.
3. Chủ tịch nước ra quyết định bổ nhiệm Bộ trưởng Bộ Công an căn cứ vào nghị quyết phê chuẩn của Quốc hội.
Hiện nay, Hiến pháp năm 2013, Luật Công an nhân dân không quy định cụ thể về tiêu chuẩn để một người có thể được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Bộ Công an.
Tuy nhiên, để được giữ chức vụ rất quan trọng này thì người đó phải đáp ứng đủ các tiêu chuẩn sau đây, theo Quy định 214-QĐ/TW của Ban Chấp hành Trung ương (quy định về khung tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý).
Tiêu chuẩn chung về chính trị, tư tưởng
(1) Tuyệt đối trung thành với lợi ích của Đảng, của quốc gia - dân tộc và nhân dân; kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, đường lối đổi mới của Đảng.
(2) Có lập trường, quan điểm, bản lĩnh chính trị vững vàng; kiên quyết bảo vệ nền tảng tư tưởng, Cương lĩnh, đường lối của Đảng, Hiến pháp và pháp luật của Nhà nước; đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.
(3) Có tinh thần yêu nước nồng nàn, sâu sắc; luôn đặt lợi ích của Đảng, quốc gia - dân tộc, nhân dân lên trên lợi ích của ngành, địa phương, cơ quan và cá nhân; sẵn sàng hy sinh vì sự nghiệp cách mạng của Đảng, vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân.
(4) Tuyệt đối chấp hành sự phân công của tổ chức, yên tâm công tác.
(5) Giữ nghiêm kỷ luật phát ngôn theo đúng nguyên tắc, quy định của Đảng.
Tiêu chuẩn chung về đạo đức, lối sống
(1) Mẫu mực về phẩm chất đạo đức; sống trung thực, khiêm tốn, chân thành, trong sáng, giản dị, bao dung; cần, kiệm, liêm chính, chí công, vô tư.
(2) Không tham vọng quyền lực, có nhiệt huyết và trách nhiệm cao với công việc; là trung tâm đoàn kết, gương mẫu về mọi mặt.
(3) Không tham nhũng, lãng phí, cơ hội, vụ lợi; kiên quyết đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" trong nội bộ, tệ quan liêu, tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, cửa quyền và lợi ích nhóm; tuyệt đối không trục lợi và cũng không để người thân, người quen lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để trục lợi.
(4) Thực hiện nghiêm các nguyên tắc tổ chức, kỷ luật của Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình; thực hiện đúng, đầy đủ quyền hạn, trách nhiệm của mình và chỉ đạo thực hiện nghiêm nguyên tắc, quy định, quy chế, quy trình về công tác cán bộ; kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện, việc làm trái với các quy định của Đảng, Nhà nước trong công tác cán bộ.
Tiêu chuẩn chung về trình độ
Tốt nghiệp đại học trở lên; lý luận chính trị cử nhân hoặc cao cấp; quản lý nhà nước ngạch chuyên viên cao cấp hoặc tương đương; trình độ ngoại ngữ, tin học phù hợp.
Tiêu chuẩn chung về năng lực và uy tín
(1) Có quan điểm khách quan, toàn diện, biện chứng, lịch sử cụ thể, có tư duy đổi mới, tầm nhìn chiến lược; phương pháp làm việc khoa học; nhạy bén chính trị; có năng lực cụ thể hoá và lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện có hiệu quả các đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; có năng lực tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, phân tích và dự báo tốt.
(2) Nắm chắc tình hình chung và hiểu biết toàn diện về lĩnh vực, địa bàn, địa phương, cơ quan, đơn vị được phân công quản lý, phụ trách.
(3) Kịp thời nắm bắt những thời cơ, vận hội; phát hiện những mâu thuẫn, thách thức, vấn đề mới, vấn đề khó, hạn chế, yếu kém trong thực tiễn; chủ động đề xuất những nhiệm vụ, giải pháp có tính khả thi và hiệu quả.
(4) Năng động, sáng tạo, cần cù, chịu khó, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; có quyết tâm chính trị cao, hành động quyết liệt, dám đương đầu với khó khăn, thách thức; nói đi đôi với làm; có thành tích nổi trội, có kết quả và "sản phẩm" cụ thể góp phần quan trọng thúc đẩy sự phát triển của ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị; gắn bó mật thiết với nhân dân và vì nhân dân phục vụ.
(5) Là hạt nhân quy tụ và phát huy sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị; được cán bộ, đảng viên, quần chúng nhân dân tin tưởng, tín nhiệm cao.
Tiêu chuẩn chung về sức khoẻ, độ tuổi và kinh nghiệm
(1) Đủ sức khoẻ để thực hiện nhiệm vụ; bảo đảm tuổi bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử theo quy định của Đảng.
(2) Đã kinh qua và hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ của chức danh lãnh đạo, quản lý chủ chốt cấp dưới trực tiếp; có nhiều kinh nghiệm thực tiễn.
Tiêu chuẩn riêng để được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Bộ Công an
(1) Bảo đảm đầy đủ các tiêu chuẩn chung của Uỷ viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư hoặc Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương, đồng thời, cần có những phẩm chất, năng lực: Có trình độ cao và am hiểu sâu sắc về quản lý nhà nước, nắm chắc pháp luật Việt Nam, pháp luật và thông lệ quốc tế.
(2) Có năng lực cụ thể hoá đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước để hoạch định phương hướng, chính sách phát triển ngành, lĩnh vực được phân công và chỉ đạo thực hiện có hiệu quả.
(3) Có năng lực phối hợp giữa các bộ, ban, ngành và giữa Trung ương với địa phương, tạo sự đồng bộ trong thực hiện chính sách chung của Đảng, Nhà nước.
(4) Có kinh nghiệm lãnh đạo, điều hành và quyết đoán, quyết liệt, kịp thời quyết định những vấn đề khó, phức tạp thuộc ngành, lĩnh vực phụ trách.
(5) Không bị chi phối bởi lợi ích nhóm.
(6) Đã kinh qua và hoàn thành tốt nhiệm vụ ở chức vụ lãnh đạo, quản lý cấp thứ trưởng hoặc phó trưởng ban, ngành, đoàn thể Trung ương hoặc lãnh đạo chủ chốt cấp tỉnh.