Ác mộng làm việc nhóm: Khi hợp tác thành "một mình tôi làm hết"

Nỗi ám ảnh mang tên làm việc nhóm

Mâu thuẫn, tranh cãi, thậm chí là chia rẽ là những gì mà không ít sinh viên nhận xét về những lần làm việc nhóm (teamwork) trên giảng đường. Việc làm sao để giữ hòa khí luôn là điều khiến các bạn sinh viên phải trăn trở.

Nhã Thanh, sinh viên năm 3 tại TPHCM, kể rằng cô từng rơi vào cảnh “gánh team” (phải làm phần lớn đầu việc) do sự thiếu chủ động và có phần vô trách nhiệm của các thành viên.

“Ban đầu ai cũng tỏ ra nhiệt tình và đồng thuận với công việc được giao. Nhưng càng về sau, các bạn càng phớt lờ những tin nhắn nhắc nhở và giữ thái độ im lặng”, Thanh chia sẻ.

Với vai trò là một trưởng nhóm, Thanh luôn cố gắng đốc thúc để bài tập được hoàn thành đúng tiến độ. Thế nhưng, trái ngược với kỳ vọng của cô, thành viên trong nhóm khá dửng dưng với phần việc của mình.

Đỉnh điểm là lần trình bày sản phẩm trước lớp, người được phân công thuyết trình lại không đi học, thế là chính Thanh phải hỗ trợ thay bạn.

Tuy khó chịu, cô sinh viên vẫn ngậm ngùi làm giúp vì sợ ảnh hưởng đến kết quả học tập của mình. Nhưng sau lần đó, Thanh bắt đầu ái ngại với làm việc nhóm.

Phú An, sinh viên Trường Đại học Văn Hiến, cũng đồng tình rằng mâu thuẫn phần lớn đến từ việc các bạn không có ý thức khi làm việc chung. Nhiều người gửi nội dung sơ sài, thái độ kiểu "cho có" để xong nhiệm vụ, có người thì “nước tới chân” còn chưa nhảy.

Không chỉ thiếu trách nhiệm, sự khác biệt trong cách làm việc, tư duy và cái tôi cá nhân cũng khiến không khí làm việc nhóm dễ trở nên căng thẳng. Phú An cho biết nhóm của cậu từng bất đồng chỉ vì không thống nhất được hướng đi chung.

“Lúc gom bài lại nộp thì mỗi người một ý nhưng không ai chịu nhường ai. Đây cũng chính là lý do khiến tụi mình dễ xảy ra cãi vã”, nam sinh nói.

Từ những mâu thuẫn, sinh viên dần sợ làm việc nhóm. Nhiều bạn nói rằng họ thà tự làm một mình còn hơn làm với nhiều người. Trong đó có Như Nguyệt, sinh viên năm 4 tại TPHCM.

“Mình cảm thấy khá áp lực khi làm việc nhóm, nhất là khi có sự chênh lệch về mức độ nhiệt tình hay khả năng giữa các thành viên. Áp lực này đến nhiều hơn khi phải cùng lúc hợp tác với nhiều nhóm ở các môn học khác nhau trong khi thời hạn nộp bài thường khá gấp rút”, Nguyệt cho hay.

Vấn đề mâu thuẫn phát sinh từ việc làm nhóm luôn là đề tài được bàn luận sôi nổi từ trước đến nay. Một bài đăng trên Facebook gần đây với nội dung “Topic: Làm việc nhóm với những sinh viên kỳ lạ!!!” đã thu hút hàng ngàn lượt tương tác. Đa số các bạn sinh viên đều bày tỏ bức xúc trước những trải nghiệm không như ý của bản thân.

Nhiều tài khoản cho biết bản thân từng trải qua những lần làm việc nhóm tồi tệ vì đối phương thiếu trách nhiệm.

“Cả nhóm toàn tôi work (làm) hoặc ChatGPT work. Đi học thì nghỉ hết nửa môn, hỏi thì không biết gì, toàn quăng từ ChatGPT xuống mà còn để nguyên mấy cái icon (biểu tượng) của nó nữa”, tài khoản tên Tạ Đức Dương cho biết.

Học cách "sinh tồn" khi làm việc nhóm

Sau những lần cãi vã, bất đồng và ôm việc thay cả nhóm, các bạn dần đúc kết được bài học để có thể thuận lợi khi hợp tác dự án.

Anh Tuấn, sinh viên năm nhất Trường Đại học Công Thương, dần đúc kết những kinh nghiệm riêng cho bản thân. Nam sinh cho biết để kịp tiến độ, nhóm của cậu thường bắt tay vào làm bài trước hạn nộp khoảng một tuần và bắt buộc có sự phân chia rõ ràng công việc cho từng thành viên.

Ngoài ra, để những quy tắc được thực hiện một cách hiệu quả, cậu cho rằng phải có cách xử lý những bạn vi phạm.

“Nếu chỉ là 1-2 lần đầu nhóm sẽ nhắc nhở nhưng nếu bạn ấy tiếp tục tái phạm thì phải ghi báo cáo cuối cùng hoặc buộc phải cho ra khỏi nhóm”, Tuấn thẳng thắng.

Nhiều nhóm chọn giải pháp phân chia nhiệm vụ theo thế mạnh của từng người. Điều này không chỉ giúp tiến độ và hiệu quả làm việc nhóm tăng lên mà còn hạn chế tình trạng tranh cãi giữa các thành viên.

Cũng như Tuấn, Như Nguyệt cho rằng để đạt được hiệu quả, các thành viên phải cùng tham gia và thực sự nghiêm túc trong công việc.

“Cả nhóm phải cùng nhau chia sẻ quan điểm, kinh nghiệm và cùng góp ý chỉnh sửa để hoàn thiện bài một cách tốt nhất. Việc này đòi hỏi các bạn phải trau dồi kỹ năng tổ chức và giao tiếp chứ không chỉ dựa vào năng lực cá nhân”, cô nói.

Một bí quyết khác được nhiều sinh viên áp dụng là sử dụng công cụ quản lý nhóm như Google Docs, Trello hoặc Notion để theo dõi tiến độ. Những ứng dụng này thể hiện quá trình đóng góp của từng người rõ ràng hơn và hạn chế việc đùn đẩy trách nhiệm giữa các thành viên.

Cần làm gì để hóa giải "gánh team"?

ThS.LS Trịnh Hữu Chung, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Gia Định, nhận định rằng thực trạng trên xuất hiện ở trong nhiều nhóm làm việc của sinh viên.

Theo ông Chung, về mặt tích cực, khi làm nhóm hiệu quả, sinh viên sẽ phát triển được những kỹ năng cốt lõi cho công việc sau này như phối hợp, giao tiếp, đàm phán, giải quyết mâu thuẫn và lãnh đạo, quản lý dự án… Đây chính là mục tiêu quan trọng của giáo dục đại học.

Tuy nhiên, về mặt tiêu cực, sự thiếu trách nhiệm và thiếu chủ động của một số cá nhân đã biến teamwork thành một gánh nặng và nỗi ám ảnh tâm lý, gây ức chế và ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả học tập của người có trách nhiệm.

Thực trạng này phản ánh một vấn đề về ý thức trách nhiệm cá nhân và kỹ năng tổ chức nhóm chưa tốt.

ThS.LS Trịnh Hữu Chung đưa ra lời khuyên cho sinh viên khi làm việc chung như thiết lập quy tắc nhóm minh bạch ngay từ đầu, cần phân chia công việc cụ thể dựa trên thế mạnh và có thời hạn cho từng đầu mục nhỏ.

Khi đã có quy tắc, trưởng nhóm cần thẳng thắn đối diện và xử lý vấn đề một cách chuyên nghiệp. Sau khi nhắc nhở từ tế nhị đến nghiêm túc và ghi nhận các lần vi phạm, nếu thành viên vẫn tái phạm, nhóm cần thống nhất để nhận xét thẳng thắn, thậm chí là loại trừ khỏi nhóm (nếu quy chế môn học cho phép) để bảo vệ công sức của đa số.

Bên cạnh đó, khi nộp bài, nhóm gửi kèm một bảng đánh giá mức độ tích cực, xây dựng bài tập chung để giảng viên có căn cứ đánh giá kết quả chuẩn xác.

“Sinh viên không nên vì nể nang mà ảnh hưởng đến kết quả chung. Trưởng nhóm không chỉ là người phân công mà còn là người kết nối. Nhóm cần khuyến khích mọi người chia sẻ quan điểm, nhưng phải biết cách hóa giải cái tôi cá nhân để đi đến quyết định cuối cùng”, ông Trịnh Hữu Chung nói.

Một điều quan trọng khác là không được im lặng. Theo vị Phó hiệu trưởng, nếu gặp khó khăn, các em phải chủ động chia sẻ với nhóm hoặc tìm kiếm sự hỗ trợ từ giảng viên hướng dẫn để giải quyết vấn đề.