Tính chung trong Qúy III/2023, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn trên toàn thị trường đạt hơn 75,9 nghìn tỷ đồng, tăng 14,9% so với Q2. Đáng chú ý, lĩnh vực bất động sản chiếm tỷ trọng lớn nhất gần 43,6% tổng giá trị trái phiếu đáo hạn trong quý. Tiếp theo đó, ngành tài chính - ngân hàng cũng chiếm 30% tổng giá trị đáo hạn.
Cần tổ chức thẩm định giá độc lập tài sản khi tái cơ cấu nợ trái phiếu
Trong bối cảnh mất cân đối dòng tiền dẫn đến không thể thanh toán các gói trái phiếu đến hạn thì giải pháp hoán đổi nợ trái phiếu được xem là một trong những “cứu cánh” cho các doanh nghiệp bất động sản.
Tại Nghị định 08/2023 về trái phiếu phát hành riêng lẻ, cơ quan Nhà nước đã mở ra cơ hội pháp lý cho việc hoãn nợ trái phiếu hiện tại trong khoảng thời gian đến hai năm hoặc chuyển đổi trái phiếu thành tài sản khác. Tuy nhiên, theo nhận định của các chuyên gia thì vô hình chung Nghị định này cũng tạo ra tâm lý trì hoãn việc thanh toán trái phiếu trong thời gian dài hơn từ phía nhà phát hành.
Bên cạnh đó, dù việc hoán đổi nợ trái phiếu được coi là giải pháp khả thi nhưng trong thực tiễn thực hiện vẫn có một số vướng mắc dẫn đến việc trái chủ và doanh nghiệp phát hành trái phiếu chưa tìm được “tiếng nói chung” khi tái cơ cấu nợ trái phiếu.
Thứ nhất , doanh nghiệp bất động sản phát hành trái phiếu định giá tài sản hoán đổi (thường là bất động sản) quá cao so với mức giá mà các trái chủ chấp nhận dẫn đến việc hai bên không tìm được tiếng nói chung.
Thứ hai , doanh nghiệp bất động sản dùng các tài sản là các bất động sản hình thành trong tương lai, chưa rõ ràng về pháp lý để hoán đổi nợ trái phiếu dẫn đến việc các trái chủ không chấp nhận phương án hoán đổi.
Thứ ba , trong bối cảnh thị trường bất động sản trầm lắng, một số trái chủ chỉ muốn được thanh toán nợ trái phiếu bằng tiền thay vì nhận tài sản là bất động sản dẫn đến việc các bên không thể đạt được thỏa thuận hoán đổi nợ.
Nhận định về bối cảnh của hoạt động tái cơ cấu nợ trái phiếu của các doanh nghiệp bất động sản hiện nay, các chuyên gia pháp lý cho rằng, về cơ bản, khi mua trái phiếu doanh nghiệp là nhà đầu tư đã chấp nhận các điều khoản theo hợp đồng đã ký giữa hai bên trên nguyên tắc bình đằng, do đó, khi xảy ra việc vi phạm nghĩa vụ thanh toán trái phiếu, mọi tranh chấp đều phải dựa trên điều khoản hợp đồng.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, thời gian qua, không ít nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư cá nhân (chuyên nghiệp) mua trái phiếu doanh nghiệp qua các kênh liên kết (ngân hàng, công ty chứng khoán,…) chưa thật chú trọng đến việc xem xét những điều khoản trong hợp đồng mua trái phiếu.
Do đó, theo các chuyên gia, trong trường hợp doanh nghiệp không thể thanh toán nợ trái phiếu đúng hạn thì tối ưu nhất là hai bên, doanh nghiệp và các trái chủ cần ngồi lại với nhau để thỏa thuận phương án khả thi nhất.
Đối với khó khăn liên quan đến việc định giá tài sản khi hoán đổi nợ trái phiếu, các chuyên gia cho rằng, các cơ quan chức năng có thể xem xét việc bổ sung quy định yêu cầu sử dụng kết quả thẩm định giá độc lập để làm căn cứ thỏa thuận hoán đổi nợ trái phiếu nhằm đảm bảo quyền lợi cho tất cả các bên liên quan.