Bước đi quan trọng nhằm đảm bảo quyền tiếp cận giáo dục sớm cho trẻ em

Thể chế hóa các Nghị quyết của Đảng về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi, thực hiện giáo dục bắt buộc 9 năm, khoản 1 Điều 14 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục quy định: Giáo dục trung học cơ sở là giáo dục bắt buộc, giao Chính phủ quy định lộ trình thực hiện giáo dục trung học cơ sở là giáo dục bắt buộc; quy định Nhà nước thực hiện phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi.

Việc luật hóa quy định về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 đến 5 tuổi được đánh giá là một bước đi quan trọng nhằm thể chế hóa Nghị quyết 42-NQ/TW và đảm bảo quyền tiếp cận giáo dục sớm cho trẻ em. Đây là một chính sách có tính hợp lý cao, vì giáo dục mầm non đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển toàn diện của trẻ, giúp hình thành nền tảng kiến thức, kỹ năng và phẩm chất cần thiết trước khi bước vào giáo dục phổ thông.

Đánh giá nội dung sửa đổi, bổ sung trên trong dự thảo Luật là hợp lý, bà Ngô Thị Phương Lan, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, điều này thể hiện cam kết mạnh mẽ của Nhà nước trong phát triển nguồn nhân lực từ giai đoạn đầu đời.

Thực tế cho thấy, giáo dục mầm non có tác động lớn đến sự phát triển trí tuệ, ngôn ngữ và xã hội của trẻ. Tuy nhiên, để bảo đảm tính khả thi, cần quy định theo hướng có lộ trình và hỗ trợ đi kèm, tránh “phổ cập hình thức” hoặc tạo thêm gánh nặng cho địa phương, vì nhiều địa phương còn hạn chế về ngân sách, cơ sở vật chất chưa đáp ứng được nhu cầu tăng quy mô.

Đội ngũ giáo viên mầm non đang bị thiếu cả về số lượng và chất lượng, đặc biệt là giáo viên dạy trẻ 3 tuổi đòi hỏi kỹ năng sư phạm phù hợp với lứa tuổi nhỏ hơn. Phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 tuổi đòi hỏi nguồn lực đầu tư lớn (phòng học, thiết bị, giáo viên, hỗ trợ trẻ em nghèo...).

Cũng bày tỏ hoàn toàn đồng tình, ông Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội nhận định: Điều này thể chế hóa Nghị quyết của Bộ Chính trị (năm 2024) về phổ cập giáo dục, giúp nâng cao tỷ lệ trẻ đi học mầm non, đảm bảo con em đúng độ tuổi đều được tiếp cận giáo dục. Quy định này cũng hoàn thiện khung pháp lý cho giáo dục bắt buộc và phổ cập ở Việt Nam.

Về nội dung này, ông Bùi Hoài Sơn đề nghị bổ sung làm rõ cơ chế tổ chức, huy động nguồn lực (đặc biệt ở vùng khó khăn), đồng thời tăng cường kiểm tra đánh giá việc thực hiện phổ cập mầm non cấp địa phương. Ngoài ra, có thể tham khảo kinh nghiệm quốc tế về vận động xã hội hóa mầm non để hỗ trợ nguồn lực thực hiện mục tiêu này.

Một số chuyên gia khi góp ý cho nội dung này đề xuất cần có lộ trình thực hiện rõ ràng, phân định trách nhiệm và nguồn lực đảm bảo bình đẳng thụ hướng chính sách về nguồn lực giữa các cơ sở giáo dục công lập và ngoài công lập.

Luật cần quy định rõ các tiêu chí định lượng và định tính của phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3-5 tuổi (ví dụ tỷ lệ huy động trẻ đến trường, tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn, tiêu chuẩn cơ sở vật chất tối thiểu...). Cần có các chính sách cụ thể để thu hút và đào tạo đội ngũ giáo viên mầm non đủ về số lượng và chất lượng, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.