Bài toán “con gà, quả trứng” đang làm các doanh nghiệp Việt không còn mặn mà sản xuất trong nước bởi giá thành và chi phí cao. Theo các chuyên gia, việc phát triển công nghiệp hỗ trợ đòi hỏi bàn tay của Nhà nước với các chiến lược mang tầm quốc gia. Cần có các cơ chế chính sách ưu đãi, hàng rào kỹ thuật để bảo hộ sản xuất trong nước, thậm chí là bắt buộc sản xuất các sản phẩm tại Việt Nam, từ đó giúp doanh nghiệp tăng quy mô, hạ giá thành, cạnh tranh với các sản phẩm nhập khẩu.
Theo Bộ Công Thương, một cái khó nữa là lĩnh vực sản xuất của các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước khá giống nhau, cả về trình độ, quy mô, công nghệ và sản phẩm. Phần lớn các doanh nghiệp có quy mô nhỏ, chưa đủ năng lực đầu tư, hấp thụ và đổi mới công nghệ sản xuất.
Các doanh nghiệp chế biến, chế tạo và công nghiệp hỗ trợ còn gặp khó khăn trong việc tuyển dụng lao động đáp ứng các yêu cầu của doanh nghiệp, đặc biệt là lao động tay nghề cao. Trình độ của đội ngũ quản lý, lãnh đạo doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam còn hạn chế, trong khi đây là nhân tố quyết định đường lối, chiến lược kinh doanh và cách thức vận hành doanh nghiệp, khả năng chấp nhận rủi ro để thực thi các điều chỉnh, cải cách thông qua đầu tư, đổi mới công nghệ, cách thức quản lý...
Bên cạnh đó, sự liên kết giữa các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài còn lỏng lẻo, sản phẩm công nghiệp hỗ trợ chưa phong phú về chủng loại, kiểu dáng và mẫu mã, chất lượng sản phẩm còn thấp, giá thành cao…
Hiện nay, một số ngành công nghiệp có thế mạnh của Việt Nam hầu như chưa có công nghiệp hỗ trợ đi kèm. |
Hiện nay, một số ngành công nghiệp có thế mạnh của Việt Nam như điện tử, dệt may, da giày, lắp ráp ôtô, xe máy… hầu như chưa có công nghiệp hỗ trợ đi kèm, nên phải phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu, khiến sản xuất còn manh mún, bị động, chi phí cao.
Nguyên phụ liệu trong nước chỉ có cụm ở các doanh nghiệp FDI, còn doanh nghiệp trong nước chưa đáp ứng được chất lượng cho các đơn hàng xuất khẩu. Các doanh nghiệp cung cấp linh kiện, bán sản phẩm hiện nay chủ yếu là các doanh nghiệp Nhật Bản, Hàn Quốc đang đầu tư vào Việt Nam, tiếp theo là các doanh nghiệp Đài Loan (Trung Quốc), cuối cùng mới là các doanh nghiệp Việt Nam với tỷ trọng thấp. “Điều này dẫn đến giá trị gia tăng của sản phẩm công nghiệp Việt Nam thấp, năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp trong các ngành này hạn chế…”, Bộ Công Thương đánh giá.
Theo các chuyên gia, Việt Nam cần lựa chọn chiến lược phát triển với cơ cấu sản phẩm công nghiệp hỗ trợ thích hợp với trình độ phát triển của quốc gia trong từng giai đoạn.
Thaco Industries đã phát triển tổ hợp công nghiệp hỗ trợ ở Chu Lai, đáp ứng nội địa hóa là 17-42% đối với một số dòng xe. Ảnh: Việt Linh. |
Theo đó, công nghiệp hỗ trợ cho ngành ôtô thường thu hút số lượng lớn các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Từ đặc điểm này cho thấy, Chính phủ nếu có chính sách và chiến lược phát triển hợp lý sẽ khuyến khích các doanh nghiệp này tham gia vào mạng sản xuất của các công ty ôtô lớn trên thế giới để từ đó tiếp nhận và thực hiện chuyển giao công nghệ nước ngoài, từng bước tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tại Việt Nam cũng đã có những doanh nghiệp tiên phong phát triển công nghiệp hỗ trợ như Công ty Tập đoàn Công nghiệp Trường Hải - Thaco Industries (Tập đoàn thành viên của Thaco) tại Khu công nghiệp Thaco Chu Lai, Quảng Nam.
Doanh nghiệp này đã phát triển tổ hợp công nghiệp hỗ trợ ở Chu Lai, đáp ứng nội địa hóa là 17-42% đối với một số dòng xe Kia, Mazda, Peugeot… Đồng thời, doanh nghiệp này cũng tạo công ăn việc làm ổn định cho hàng nghìn lao động, đóng góp phát triển kinh tế - xã hội tại Quảng Nam và cả nước.