Gửi bình luận
Từ “cánh tay phải” giúp tìm kiếm kiến thức đến “kẻ làm hộ” bài tập chỉ cách nhau một ranh giới mỏng manh. ChatGPT có thể giúp học sinh, sinh viên học nhanh hơn, nhưng cũng dễ khiến họ phụ thuộc nếu thiếu kỹ năng khai thác và kiểm chứng thông tin.
Những lợi ích tích cực mà AI tạo ra
Trước hết, AI đem lại khả năng tiếp cận thông tin nhanh chóng và đa dạng. Thay vì mất hàng giờ tìm kiếm tài liệu, người học có thể đặt câu hỏi và nhận được câu trả lời gần như ngay lập tức. ChatGPT còn có thể diễn giải khái niệm phức tạp bằng ngôn ngữ đơn giản, hỗ trợ học ngoại ngữ, gợi ý ý tưởng sáng tạo, hay mô phỏng các tình huống thực tế để rèn luyện kỹ năng mềm.
Với những học sinh có những bài tập nâng cao chưa thể hỏi đáp được giáo viên thì AI có thể đóng vai trò như một “gia sư ảo” sẵn sàng 24/7. Sinh viên đại học có thể dùng AI để phác thảo kế hoạch nghiên cứu, tìm hướng triển khai đề tài hoặc tóm tắt tài liệu học thuật.
Tuy nhiên, mặt trái của việc sử dụng AI trong học tập cũng không nhỏ. Nếu thiếu kỹ năng và sự kiểm soát, học sinh, sinh viên dễ rơi vào tình trạng phụ thuộc, sao chép nguyên văn câu trả lời mà không hiểu rõ nội dung. Điều này làm giảm khả năng tư duy phản biện và sáng tạo – những năng lực cốt lõi mà giáo dục hướng tới.
Ngoài ra, thông tin từ AI đôi khi không chính xác hoặc chưa được cập nhật theo thông tin mới nhất. ChatGPT không phải là cơ sở dữ liệu hoàn hảo; nó tạo ra câu trả lời dựa trên mô hình ngôn ngữ, không đảm bảo độ tin cậy tuyệt đối. Việc không kiểm chứng nguồn thông tin có thể dẫn đến hiểu sai kiến thức.
Một vấn đề khác là đạo đức học thuật. Nếu dùng AI để viết bài luận, làm báo cáo hay giải bài tập mà không trích dẫn hoặc ghi nhận nguồn hỗ trợ, người học có thể vi phạm quy tắc trung thực trong học tập. Điều này đặt ra thách thức cho cả người dạy và người học về ranh giới giữa “hỗ trợ” và “gian lận”.
Cấm tuyệt đối việc sử dụng AI trong học tập gần như là không khả thi, bởi công nghệ này ngày càng phổ biến và dễ tiếp cận. Thậm chí, trong tương lai, AI sẽ trở thành công cụ mặc định trong nhiều ngành nghề. Việc cấm đoán không chỉ hạn chế khả năng tiếp cận công nghệ của người học mà còn khiến họ thiếu kỹ năng sử dụng AI – một yêu cầu quan trọng của thị trường lao động.
Thay vì cấm, giải pháp hiệu quả hơn là hướng dẫn sử dụng đúng cách. Nhà trường, giảng viên và phụ huynh cần giúp học sinh, sinh viên hiểu rõ giới hạn của AI, cách kiểm chứng thông tin và áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Một số trường đại học trên thế giới đã tích hợp kỹ năng sử dụng AI vào chương trình giảng dạy, đồng thời đưa ra quy tắc rõ ràng về việc trích dẫn và sử dụng công cụ này trong các bài tập.
AI là xu thế tất yếu của giáo dục và xã hội. Vấn đề không phải là “cấm hay không cấm”, mà là làm sao để học sinh, sinh viên biết sử dụng AI một cách thông minh, an toàn và hiệu quả. Khi được hướng dẫn đúng, ChatGPT và các công cụ tương tự không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, mở rộng kiến thức mà còn trở thành bệ phóng để thế hệ trẻ phát triển năng lực học tập suốt đời.
