Gửi bình luận
 |
Hệ phả dòng họ Nguyễn hiệu Phúc tướng |
Sáng hôm sau cụ Hoàn sai người nhà mang gói chè lam lên chòi cho con. Bên ngoài gói chè ghi hai chữ “trà lam”, đọc lái là “làm cha”, ý nói đạo làm cha thì phải thế, con chớ mang lòng oán trách. Hiểu ý của cha, tuy bụng đói song Bá Lân ăn một ít còn nhờ người nhà đưa lại cho cha. Bá Lân viết lại hai chữ “còn lam”, đọc lái là “làm con”, ý nói đạo làm con phải tuân theo sự dạy dỗ của cha mẹ, không dám oán trách gì.
Từ đó cụ Nguyễn Công Hoàn cùng con ngày đêm đèn sách không bỏ sót ngày nào, suốt mấy năm liền. Nhờ vậy đến khoa thi Hội, Bá Lân đỗ đầu, tiếp đến khoa thi Đình năm Tân Hợi (1731), Bá Lân thi đỗ đầu Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ .
Lội ao vào tư dinh của quan chủ khảo
Niên hiệu Vĩnh Khánh thứ 3, khoa thi năm Tân Hợi (1731) con cụ Nguyễn Công Hoàn là Nguyễn Bá Lân dự thi Hội. Triều đình khi đó cử cụ Lê AnhTuấn (1671- 1734) làm chủ khảo. Trước khoa thi, cụ Lê Anh Tuấn về nhà làm giỗ thân phụ.
Trong tư dinh của cụ Lê Anh Tuấn tiếp các quan Trấn phủ, Tổng lý các xã và họ hàng thân thích đến ăn giỗ đông như hội. Việc cúng tế đang tiến hành thì lính bảo vệ báo cáo với cụ Lê Anh Tuấn, có một người già, một người trẻ đội đầu một vật gì đó, đang lội qua ao để vào tư dinh của cụ mà không đi qua cổng, hành động rất đáng khả nghi.
Nhìn qua cửa, cụ Lê Anh Tuấn nhận ra đó là cụ Nguyễn Công Hoàn và con trai là Nguyễn Bá Lân, liền bảo lính tráng để yên cho hai người vào tư dinh của mình.
Khi hai cha con vào đến từ đường họ Lê, cụ Nguyễn Công Hoàn đem mâm lễ phủ khăn nhiễu điều. Trong đó có một quả bí dâng lên ban thờ, làm lễ xong hai cha con lặng lẽ lội qua ao ra đường cái mà không đi ra đằng cổng. Bấy giờ cụ Lê Anh Tuấn mới kể cho mọi người về lời thề trước đây của cụ Nguyễn Công Hoàn là: “Không thèm đi qua cổng nhà cụ Lê Anh Tuấn nữa”.
 |
Sắc phong của triều đình cho cha dạy con học thi đỗ Tiến sĩ, niên hiệu Cảnh Hưng (1740 - 1786). |
Trước cái sự ấy, cụ Lê Anh Tuấn bảo với gia nhân, cụ Nguyễn Công Hoàn vốn là người tính tình rất khảng khái chỉ vì thương con về dự thi mới tới đây. Cụ Lê Anh Tuấn nói với gia nhân rằng: “Ông ấy ngại ta khoa này đánh trượt con trai là Nguyễn Bá Lân đây mà”.
Cụ Lê Anh Tuấn nhận thấy con trai cụ Nguyễn Công Hoàn là Nguyễn Bá Lân tài cao học rộng đáng đỗ khoa này lắm, kỳ thi này các quan chủ khảo phải xem xét kỹ không để trượt một nhân tài như Nguyễn Bá Lân được.
Khoa thi năm Tân Hợi (1731) qua bốn kỳ thi Hội, Nguyễn Bá Lân đều đỗ đầu bảng. Kỳ thi Đình đỗ Tiến sĩ được xếp thứ nhất trong Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân. “Những người quan cao, họ lớn cho cụ Nguyễn Công Hoàn là có khí tiết cao đều cho việc cụ tới nhà chơi là việc vinh dự. Phàm những người tuổi kém cụ đều coi cụ là thầy chứ không dám coi là ngang hàng bạn bè”, tài liệu của dòng họ Nguyễn ghi lại.
(Còn nữa...)
