Chuyên gia chỉ cách chinh phục kì thi đánh giá năng lực

2023 là năm thứ 3 Trung tâm Khảo thí ĐHQG Hà Nội tổ chức kì thi Đánh giá năng lực (HSA). Để giúp các em học sinh hiểu rõ hơn về kì thi, cách thức ôn tập, nhất là cấu trúc của phần thi Định tính (Ngữ văn – Ngôn ngữ), chúng tôi đã có buổi trao đổi với TS Đặng Ngọc Khương  - Giáo viên Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ, Trường ĐH Ngoại ngữ (ĐHQG Hà Nội), cố vấn Trung tâm HSA Eduction. Thầy là một trong số các giáo viên đầu tiên trên cả nước tổ chức các hoạt động tư vấn và hỗ trợ ôn tập cho học sinh theo hình thức thi Đánh giá năng lực (ĐGNL).

Theo thầy, sự khác biệt lớn nhất giữa kì thi ĐGNL HSA và kì thi Tốt nghiệp là gì?

TS. Đặng Ngọc Khương: Có 2 điểm khác biệt cơ bản giữa kì thi Tốt nghiệp và thi ĐGNL HSA mà học sinh cần chú ý. Thứ nhất, về phạm vi kiến thức và mục tiêu đánh giá, kì thi Tốt nghiệp chỉ kiểm tra kiến thức liên quan đến 6 môn học, bao gồm 3 bài thi Tự chọn (có Ngoại ngữ) và 1 bài thi Tổ hợp. Còn bài thi ĐGNL HSA liên quan đến 7 môn học và không có bài thi Ngoại ngữ.

Mục tiêu của bài thi ĐGNL HSA hướng đến việc đánh giá năng lực tư duy nhiều hơn so với bài thi Tốt nghiệp. Thứ hai, về dạng thức đề thi, bài thi ĐGNL HSA hoàn toàn theo dạng thức trắc nghiệm, thời gian làm bài ngắn, số lượng câu hỏi nhiều, còn bài thi Tốt nghiệp thì 2 môn Toán và Văn vẫn là tự luận, số lượng câu hỏi ít không bao quát được diện rộng kiến thức.

Được biết, kì thi ĐGNL HSA được tổ chức thành nhiều đợt khác nhau, vậy có sự khác nhau về mức độ khó – dễ trong các đợt thi không thưa thầy?

TS. Đặng Ngọc Khương: Theo tôi, sự khác nhau giữa các đợt thi không có liên quan gì đến mức độ khó – dễ của đề thi. Sự khác nhau về mức độ khó – dễ của đề thi (nếu có) theo tôi cũng sẽ là rất ít vì khi xây dựng ngân hàng đề, các đơn vị bao giờ cũng tính đến yếu tố đó.

Nhiều học sinh cho rằng việc bài thi ĐGNL liên quan đến kiến thức của 7 môn học khiến những học sinh học chuyên ban gặp nhiều khó khăn. Quan điểm của thầy về vấn đề này như thế nào?

TS. Đặng Ngọc Khương: Theo tôi, không nên coi đây là trở ngại vì căn cứ vào mục tiêu của bài thi là hướng đến đánh giá các năng lực cốt lõi cần thiết của học sinh THPT đạt được theo Chương trình GDPT tổng thể 2006, tiếp cận Chương trình GDPT 2018 và phù hợp với tiêu chuẩn, xu hướng đánh giá năng lực trên thế giới. Việc yêu cầu thí sinh phải nắm vững kiến thức cơ bản của Chương trình GDPT để vận dụng từ thấp đến cao là yêu cầu tất yếu, phù hợp chứ không phải là trở ngại đối với thí sinh.

Theo thầy, trong 3 phần của bài thi ĐGNL (Tư duy Định tính; tư duy Định lượng và khoa học) thì phần nào là khó khăn, trở ngại lớn nhất đối với học sinh?

TS. Đặng Ngọc Khương: Câu hỏi này sẽ khó có câu trả lời chính xác, phù hợp vì có thể mỗi học sinh sẽ có một cảm nhận riêng. Tuy nhiên, có thể thấy, với bài thi ĐGNL HSA, phần Khoa học sẽ yêu cầu ở học sinh năng lực tư duy và kiến thức toàn diện hơn. Đây vừa là khó khăn, thách thức lại vừa là căn cứ để phân loại thí sinh.

Theo thầy, học sinh có nên tham gia các khóa ôn luyện hay có thể tự ôn tập để thi ĐGNL?

TS. Đặng Ngọc Khương: Việc tham gia các khóa luyện thi không phải là yêu cầu bắt buộc với thí sinh. Bởi trên thực tế có những học sinh không ôn luyện ở đâu mà vẫn đạt kết quả tốt nhờ vào năng lực vốn có và quá trình tự học, tự ôn. Tuy nhiên, cũng cần phải nhấn mạnh, đây là kì thi mới, nếu thí sinh gặp khó khăn và tìm được những đơn vị, thầy cô tận tâm, có trách nhiệm, có hiểu biết về kì thi và có phương pháp hướng dẫn thì sẽ chủ động và thuận lợi hơn.

Theo thầy, học sinh có thể tận dụng các kiến thức – kĩ năng học trên lớp và trong quá trình ôn thi Tốt nghiệp để thi Đánh giá năng lực hay không?

TS. Đặng Ngọc Khương: Đề thi ĐGNL được xây dựng theo hướng đánh giá các năng lực cốt lõi cần thiết của học sinh THPT và dựa trên nền tảng kiến thức mà các em đã được tích lũy từ THCS đến THPT. Vì vậy những kiến thức ôn thi Tốt nghiệp chính là nền tảng kiến thức để học sinh ôn thi ĐGNL.

Thầy có thể phân tích ngắn gọn cấu trúc đề thi ĐGNL HSA phần Tư duy Định tính (Văn học và – Ngôn ngữ) và gợi ý phương pháp ôn tập hiểu quả cho học sinh?

TS. Đặng Ngọc Khương: Có thể phân chia sơ bộ cấu trúc đề thi ĐGNL HSA phần Tư duy Định tính thành 4 nhóm bài cơ bản:

Nhóm 1: Trắc nghiệm đọc hiểu ngữ liệu trả lời câu hỏi. Nhóm này chia làm 2 dạng bài: 

- Đọc hiểu ngữ liệu và trả lời 5 câu hỏi;

- Đọc hiểu ngữ liệu và trả lời 1 câu hỏi.

Nhóm 2: Xác định từ/cụm từ SAI về ngữ pháp, ngữ nghĩa, logic, phong cách…

Nhóm 3: Xác định đối tượng (từ/tác giả/tác phẩm) không cùng nhóm

Nhóm 4: Điền từ/cụm từ thích hợp vào chỗ trống…

Để ôn tập tốt và có tâm thế chủ động trước khi bước vào kì thi, thí sinh nên phân tích kĩ cấu trúc đề minh họa do Trung tâm Khảo thí ĐHQG Hà Nội đã công bố từ năm 2020. Các em cần lưu ý đến cách hỏi của từng kiểu bài/nhóm bài và phạm vi kiến thức nền tảng có liên quan. Học sinh nên nhờ các thầy cô có kinh nghiệm tư vấn – hướng dẫn cách thức ôn thi và thường xuyên thực hành luyện đề online để quen với việc làm bài trên máy tính... Đây là một vài lưu ý của tôi cho các thí sinh tham dự kì thi ĐGNL HSA thời gian tới. Chúc các em ôn thi tốt và đạt kết quả cao!

Xin trân trọng cảm ơn Tiến sĩ!