TS Hiếu nhận định nghi thức thả cá chép là không bắt buộc đối với mọi người. Tuy nhiên, trong trường hợp thực hiện nghi thức này, gia chủ phải mua cá chép vàng và có thể chọn lựa ngẫu nhiên về số lượng cá cũng như kích thước của chúng.
"Không tài liệu nào quy định phải thả bao nhiêu cá chép và kích thước của cá chép ra sao trong ngày cúng đưa tiễn ông Công, ông Táo về trời. Nhưng gia chủ không nên mua và phóng sinh loại cá khác vì chỉ có cá chép mới gắn liền với ngày Táo quân", TS Hiếu nói.
TS Hiếu cho biết số lượng cá chép được cúng và thả trong lễ đưa tiễn ông Công, ông Táo về trời có thể gia giảm tùy theo gia chủ. Nguyên nhân là người Việt có quan niệm khác nhau về nhân thân của ông Táo (ông Táo có thể là một thiên thần đơn nhất hay được gộp chung với ông Công hoặc được nhân ba theo sự tích "hai ông, một bà" để thuận tiện hơn cho việc thờ cúng).
Theo TS Lý Tùng Hiếu, thời gian nên thực hiện nghi lễ cúng ông Công, ông Táo là vào giờ chính Ngọ (khoảng 12h trưa) hoặc có thể làm sớm hơn, chứ không làm trễ hơn.
"Giờ cúng tốt nhất theo quy tắc chung của các nghi lễ cúng kiếng như cúng tổ tiên, thần linh đều là giờ chính Ngọ - khi dương khí thịnh - không ưu tiên những giờ trước đó hoặc sau đó quá xa. Mọi người có thể xê xích một tí, nhưng không nên quá nhiều", TS Hiếu nói.
TS Hiếu nhấn mạnh gia chủ bắt buộc là người thực hiện nghi thức cúng đưa tiễn ông Công, ông Táo về trời.
"Việc chuẩn bị mâm cúng có thể do người nhà thực hiện, nhưng người đích thân thực hiện nghi thức cúng phải là gia chủ. Gia chủ không nên giao cho người nhà hay người giúp việc làm thay", TS Hiếu nói.
Sau khi tiễn ông Công, ông Táo, vào ngày 29 hoặc 30 tháng chạp (tùy thuộc vào tháng đủ hay tháng thiếu), gia chủ sẽ thực hiện nghi thức đón ông Công, ông Táo trở về. TS Lý Tùng Hiếu cho biết thời gian đón ông Công, ông Táo phải được diễn ra trước nghi lễ cúng tất niên.
"Táo quân cùng Thổ địa là các vị gia thần chứng giám và bảo trợ cho sự bình an và hạnh phúc của cả gia đình. Trong tâm thức của các tộc người Việt Nam, gia đình bao gồm cả người còn sống và người đã khuất. Vào những ngày giỗ, Tết, các thế hệ trong gia đình (theo nghĩa lớn) được thỉnh mời về phải đi qua vòng sàng lọc, điểm danh của các vị thần này nên chúng ta phải làm lễ đón các vị này trước khi đón tất niên", TS Lý Tùng Hiếu nói.