Hiện nay, toàn quốc có 1.149 trường phổ thông dân tộc bán trú ở 29 tỉnh, thành phố, với quy mô 252.671 học sinh bán trú. Bên cạnh đó, còn có 2.176 trường phổ thông có học sinh bán trú ở 29 tỉnh/thành phố với quy mô 213.199 học sinh bán trú.
Từ khi có mô hình trường phổ thông dân tộc bán trú và các chính sách hỗ trợ đi kèm, chất lượng giáo dục ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn đã được nâng lên rõ rệt, nhất là vấn đề tiếp cận công bằng trong giáo dục và chất lượng giáo dục đại trà.
Hằng năm, tỉ lệ học sinh tiểu học được đánh giá hoàn thành về học tập, năng lực và phẩm chất đều đạt trên 90%; tỉ lệ học sinh lớp 5 hoàn thành chương trình tiểu học đạt trên 95%. 100% học sinh tốt nghiệp THCS; tỉ lệ học sinh tốt nghiệp THCS tại các trường phổ thông dân tộc bán trú vào lớp 10 trong các trường THPT và các Trung tâm Giáo dục thường xuyên khoảng 70%, số còn lại theo học nghề và tham gia vào thị trường lao động.
Đối với loại hình trường phổ thông dân tộc nội trú, toàn quốc có 318 trường phổ thông dân tộc nội trú với quy mô 102.757 học sinh. Tính trung bình, học sinh trường phổ thông dân tộc nội trú có tỉ lệ học lực giỏi, khá là trên 60%; tỉ lệ học sinh tốt nghiệp THCS của các trường phổ thông dân tộc nội trú hàng năm trên 97%.
Trong số 6.000 học sinh các trường phổ thông dân tộc nội trú tốt nghiệp THPT hàng năm, có trên 50% học sinh thi đỗ thẳng vào đại học, cao đẳng; 13% vào cử tuyển hoặc vào trường dự bị đại học; khoảng 30% vào trung cấp chuyên nghiệp, dạy nghề và về địa phương tham gia công tác, lao động sản xuất.
Đối với các trường chuyên biệt, ngày 26/9/2022, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam đã ký ban hành Quyết định số 1127/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc chuyển các trường: Dự bị Đại học Dân tộc Trung ương, Dự bị Đại học Dân tộc Sầm Sơn, Dự bị Đại học Dân tộc Trung ương Nha Trang, Dự bị Đại học TPHCM và Trường Phổ thông vùng cao Việt Bắc từ Bộ Giáo dục và Đào tạo về trực thuộc Ủy ban Dân tộc.
Theo Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025, trong đó có chủ trương đầu tư, phát triển cho giáo dục và đào tạo vùng đồng bào DTTS, miền núi được quy định tại Tiểu dự án 1 của Dự án 5 "Đổi mới hoạt động, củng cố phát triển các trường phổ thông dân tộc nội trú, trường phổ thông dân tộc bán trú, trường phổ thông có học sinh ở bán trú và xóa mù chữ cho người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số".
Việc chuyển các trường chuyên biệt về trực thuộc Ủy ban Dân tộc và triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS, miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoan I từ năm 2021-2025 mở ra một cơ hội phát triển mới cho loại hình đào tạo này, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vùng DTTS, miền núi.
Với những chính sách đầu tư, chăm lo phát triển giáo dục dân tộc, hàng năm, thành tích của học sinh, sinh viên, thanh niên DTTS xuất sắc, tiêu biểu của cả nước tăng hơn các năm trước cả về số lượng và chất lượng. Điều này khẳng định, chất lượng giáo dục vùng DTTS đã và đang phát triển mạnh mẽ cả về quy mô và chất lượng đào tạo.
Bộ trưởng, Chủ nhiệm Hầu A Lềnh cho biết, trong thời gian, vùng DTTS và miền núi đã được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm trong nhiều năm qua bằng nhiều chính sách cụ thể, phù hợp góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Đặc biệt, từ nay đến năm 2030, vùng DTTS đã được Đảng, Quốc hội, Chính phủ xây dựng một Chương trình mục tiêu quốc gia riêng để người dân phát huy ý thức tự lực, tự cường, khai thác tiềm năng thế mạnh, bản sắc của vùng DTTS để góp phần thu hẹp khoảng cách giữa miền núi với miền xuôi. Trong đó có bố trí riêng một dự án đầu tư phát triển giáo dục- đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vùng DTTS và miền núi.
Bộ trưởng đề nghị các bộ, ngành, cơ quan Trung ương, các tỉnh, thành phố trong vùng đồng bào DTTS và miền núi tập trung chỉ đạo tổ chức thực hiện với quyết tâm chính trị cao hơn nữa để triển khai thực hiện hiệu quả các chương trình, chính sách của Đảng và Nhà nước. Đặc biệt là chính sách về phát triển giáo dục – đào tạo ở vùng đồng bào DTTS và miền núi. Bởi đây là con đường ngắn nhất góp phần nâng cao mặt bằng dân trí và chất lượng nguồn nhân lực, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển nhanh và bền vững của vùng DTTS và miền núi.