Gửi bình luận
Câu hỏi này, chúng tôi đã hỏi rất nhiều thợ ăn ong lâu năm. Đa số họ đều trả lời bằng câu: "Kinh nghiệm nhìn là biết". Ông Dũng nghe chúng tôi nói thì lắc đầu cười: "Đúng là chỉ nói chung chung thôi, người sành sỏi sống bằng nghề này thì họ nhận định bằng cảm giác là chính. Chứ còn nói cách để biết đích xác ngay là mật thật thì khó".
Nhìn chung, mật ong rừng U Minh mang hương thơm dịu nhẹ của bông tràm, giọt mật trong, màu vàng như nước trà và gần giống như nước cam, đậm đặc, sóng sánh trông như dầu dừa. Khi vắt lấy mật theo kiểu tự nhiên, mật ong thật thường còn sáp ong nổi lên trên mặt, để lâu không bị hư.
Tiến sĩ Quách Văn Ấn - phó giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Cà Mau - nói thêm chất lượng mật chỉ thay đổi lớn nhất là tùy thuộc vào thời tiết giữa mùa mưa và mùa khô. Cà Mau có trữ lượng mưa vào loại lớn nhất của cả nước, mật mùa mưa thì màu sẽ nhạt hơn vì trong bông tràm thấm nước mưa, con ong tinh luyện ra mật cũng có hàm lượng nước cao hơn, hơi loãng hơn. Còn mật mùa khô thì đặc sánh hơn.
Trung bình, nếu là mật tốt mùa khô thì trọng lượng 1 lít mật sẽ khoảng 1,3 - 1,4kg. Khi xưa, người dân U Minh lấy mật về thường để trong khạp da bò (một loại lu đựng nước hình trụ làm bằng đất nung, có nắp đậy) hai năm không đổi màu. Tiến sĩ Ấn lý giải đó là do khi vắtmật ong, các tạp chất trong tàng ong, sáp ong trộn lẫn trong mật còn rất nhiều. Chúng sẽ nổi lên tạo thành một lớp váng trên mặt ngăn chặn các vi sinh vật vào phân hủy gây đổi màu.
"Hàm lượng nước cao thì vi sinh vật trong mật ong phân hủy nhanh hơn, quá trình này tạo ra hơi gas nên khi đóng hũ mật kín rồi mở ra, ta thấy xì hơi gas", tiến sĩ Ấn lý giải.
Khi mật ong bắt đầu có giá, người ta bắt đầu nấu nước đường, dùng đạm hóa học, tinh bột, đường mạch nha... và cách thông dụng nhất là nấu cháo nếp với đường pha loãng vào mật ong để bán kiếm lời. Có mật giả thì phải nghĩ ra cách phân biệt với mật nguyên chất. Dần dà, có cả chục cách thử dân gian khác nhau được lan truyền. "Ông bà ta dựa vào kinh nghiệm, nhưng thực chất phương pháp rất logic với khoa học", tiến sĩ Ấn cười rồi bắt đầu phân tích.
Dựa vào tính chất mật ong thật có hàm lượng nước ít hơn các loại mật đã được pha trộn, những người dân U Minh đem nhỏ từ từ vài giọt mật ong vào ly nước lọc, nếu mật ong chảy từ từ xuống đáy ly, không hòa tan ngay là mật ong tốt. Hoặc dùng một cây tăm nhúng vào mật ong rồi đem đốt, nếu mật pha loãng, nước nhiều thì ngọn lửa sẽ cháy lụp bụp vì gặp nước. Còn cháy đều, êm lửa thì là mật thật.
Tiến sĩ Ấn kể: "Hồi xưa ông bà hay có giấy vấn thuốc rê, cũng có thể đem nhỏ mật lên giấy đó để thử, nếu mật ong không chảy và không thấm ngay qua tờ giấy thì là mật ong thật. Ít nước nên độ thẩm thấu không có. Còn không thì lấy cọng hành để vào mật ong, cọng hành sẽ héo từ từ vì trong cọng hành có hàm lượng nước nhiều hơn, bị môi trường mật ong có hàm lượng nước ít hơn hút qua. Còn cọng hành vẫn tươi thì mật ong không tốt".
Nhiều người còn dùng đũa tre khêu một ít mật rồi kéo thành sợi, kéo dài cho đứt rồi sợi mật co lại thì là loại mật rất tốt. Hoặc khuấy đều mật, nếu mật đã có sự pha trộn thì các chất trộn vào sẽ tạo màu đục, còn mật thật thì vẫn bình thường.
"Vị mật ong rừng U Minh ngọt đậm nhưng không ngấy, còn có vị hơi chua chua thanh dịu nuốt vào rất trơn cổ. Dùng 2 ngón tay nhúng ít mật ong se thử sẽ cảm giác nó rất mềm, riêng mật pha rồi khi se sẽ thấy nhám ngón tay, nuốt vào cảm giác hơi lợn cợn", tiến sĩ Ấn kể thêm.
Còn nếu mật bị pha nước đường nhiều, dùng que tăm nhúng vào mật đốt lên sẽ ngửi được có mùi đường chứ không chỉ như mật thật chỉ có hương thơm dịu nhẹ như bông tràm.
"Có giá trị hơn cả mật trong tổ ong là phấn ong và keo ong. Phấn ong được con ong trong quá trình lấy mật đem về để một góc tổ làm thức ăn cho ong chúa, có nhiều acid amin và chất chống oxy hóa nên được dùng để bào chế ra các loại dược phẩm chức năng. Người ta hay gọi phấn ong là sữa ong chúa vì chúng có màu trắng chứ ong chúa làm gì có sữa. Còn keo ong thường có màu nâu xám, được con ong khai thác từ các loại nhựa cây, tạp chất đem về cất một chỗ trên tổ ong để nhai lại vá những điểm rách của tàng ong. Chất này cũng chứa rất nhiều tinh chất có lợi cho sức khỏe con người", tiến sĩ Ấn nói.
