Ông Mười Ngọt, năm nay đã 60 tuổi, từ quê nhà ở huyện Cái Nước dong xuồng máy theo nghề tát đìa, bắt cá về xứ này năm 1995. "Tui gom gần trọn số tiền tích góp đến gần 30 cây vàng để đấu giá hơn 66ha đất rừng. Hồi đó ở đây cá, rắn, rùa lềnh bưng mà dân thưa. Nhiều người cũng đấu giá mà chịu không nổi cảnh muỗi mòng, rắn rít, nên bỏ từ từ, nhượng quyền khai thác lại. Tui gom dần, đến nay được hơn 186ha", ông Mười Ngọt kể.
Ban đầu nhận đất cũng chỉ để khai thác cá là chính. Phải đến sau cơn bão lịch sử năm 1997, những tàng ong lủng lẳng treo trên các thân tràm bị xô ngã cuốn hút quá, ông Mười Ngọt mới lân la tìm các thợ ăn ong học bí quyết gác kèo.
Đến năm 2002, khi con trai lớn Phạm Duy Khanh tốt nghiệp phổ thông, ông mới đưa cả gia đình sang ở hẳn. Rồi mời các thầy ăn ong về dạy cho hai con trai, chính thức ăn ong "chuyên nghiệp".
Anh Khanh, nay đã 37 tuổi, được thọ giáo nhiều sư phụ do cha mời về dạy nhanh chóng trở thành thợ ăn ong nổi tiếng "mát tay", với những trảng gác đến 3, 4 kèo sát nhau mà ong vẫn tìm đến làm mật đều tắp.
Từ năm 2015, anh Khanh được ông Lê Văn Dũng, hiện là giám đốc Vườn quốc gia Mũi Cà Mau, bấy giờ đang là giám đốc Trung tâm xúc tiến du lịch tỉnh hỗ trợ làm du lịch cộng đồng, quảng bá điểm đến U Minh Hạ thông qua sản vật đặc trưng bằng nghề gác kèo ong.
Ông Dũng còn hỗ trợ bao tiêu sản phẩm, nâng giá trị giọt mật ong trở về đúng giá trị "đặc sản độc đáo, chất lượng" thông qua thương hiệu RUM CM.
Những đoàn khách từ trong và ngoài nước bắt đầu kéo về. Anh Khanh phối hợp với tỉnh tổ chức các lớp học, mướn thợ ăn ong lão luyện về dạy, nâng cao tay nghề gác kèo ong cho những người trong vùng. Từ đó, quanh ấp 4, xã Khánh Bình Tây Bắc cũng bắt đầu phục hồi mạnh mẽ việc gác kèo ong.
"Để đón khách quanh năm, lúc nào mình cũng phân phối để thu hoạch số lượng kèo có ong về làm tổ một cách hợp lý. Khách có nhu cầu lấy tổ mật thì mình bán luôn. Mỗi năm, cả khu du lịch này mình vẫn còn ăn được khoảng hơn 1.000 lít mật. Khách muốn mua nguyên tổ họ tự bắt hay mật sẵn gì mình cũng có", anh Khanh chia sẻ.
Nhiều người dân quanh vùng biết cách ăn ong, có kinh nghiệm gác kèo ong cũng dần trở thành nhân viên chính thức cho điểm du lịch. Một người thợ ăn ong lành nghề tại đây có thể dẫn đến 10 khách đi ăn ong cùng lúc.
Một ngày công 200.000 đồng, khi không có khách, những người thợ ăn ong này vẫn tiếp tục công việc chính hằng ngày là đi dọn rừng tràm, kiếm trảng ong, gác kèo, thu hoạch mật ong hoặc khai thác thêm cá, lươn để điểm du lịch sẵn sàng phục vụ khi có khách. Và khu rừng của ông Mười Ngọt vẫn đang nuôi sống hơn mười người thợ ăn ong...
Trải nghiệm gác kèo ong, khách có thể tận tay ăn ong nếu may mắn gặp phải "tổ ong hiền". Quá trình đi ăn ong bằng thuyền, khách có thể biết thêm cảnh sông nước rừng tràm U Minh Hạ, biết được cách thức đặt lợp, câu cá... Và thưởng thức các món từ tổ ong như gỏi trộn ong non, ong chiên bột để nhấm nháp vài ly rượu pha tàng ong hay pha phấn ong.
Đặc biệt, những sáp mật tươi rói được giữ trong ngăn mát, có thể xắt lát ra từng miếng trong như bánh kem, thơm đẫm mật ong. Nhai vào vừa có cảm giác ngọt của mật túa ra, vừa có cái béo dịu của sáp ong hòa vị, ăn hoài không chán...
--------------
"Ai về Cà Mau không có cá khô thì cũng mật ong đem về" là nếp nghĩ bao đời của người dân U Minh chất phác, hào sảng.
Kỳ cuối: Mật thật - mật giả và danh tiếng mật ong rừng U Minh Hạ