- Bà nhìn nhận như thế nào trước thực trạng thiếu giáo viên và giáo viên nghỉ việc ở nhiều địa phương?
- Hiện nay, dư luận quan tâm, làm sao có đủ số lượng và chất lượng giáo viên để dạy học theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Tuy nhiên, nhiều địa phương còn chưa đủ về số lượng giáo viên chứ chưa nói chất lượng. Cùng với đó, tình trạng giáo viên nghỉ việc xảy ra ở nhiều tỉnh, thành trên cả nước. Điều này tạo thêm áp lực cho các địa phương khi triển khai Chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông mới.
Đó là thực tế mà ngành Giáo dục cũng như các địa phương đang phải đối mặt. Điều này chắc chắn sẽ ảnh hưởng lớn tới chất lượng giáo dục phổ thông cũng như mục tiêu của công cuộc đổi mới giáo dục. Tôi cho rằng, thiếu giáo viên ở mức độ đáng quan ngại. Vì thiếu biên chế trong bối cảnh thực hiện chủ trương tinh giản nên việc bổ sung là khó khả thi; thậm chí có biên chế nhưng không có nguồn giáo viên đủ chuẩn để tuyển.
Khi câu chuyện thiếu giáo viên chưa có lời giải thì tại nhiều địa phương, làn sóng giáo viên nghỉ việc, chuyển việc đang không ngừng gia tăng… Giáo viên không đủ thì điều cần ưu tiên trước hết là bổ sung số lượng trước khi cân nhắc yếu tố chất lượng. Đây đang là thách thức lớn trong mấy năm tới vì nguồn tuyển không có sẵn.
Để giải quyết bài toán đội ngũ giáo viên về cả số lượng và chất lượng trong những năm tới, thiết nghĩ cần thực hiện cùng lúc nhiều giải pháp. Theo đó, về lâu dài, cần mở thêm mã ngành và bổ sung nguồn tuyển sinh cho các cơ sở đào tạo giáo viên, nhất là những môn mới, môn tích hợp. Muốn vậy, cần có giải pháp tháo gỡ vướng mắc về đấu thầu, định mức, cơ chế quản lý trong triển khai Nghị định 116, tạo điều kiện cho các địa phương chủ động đặt hàng đào tạo giáo viên theo yêu cầu.
Trước mắt, phải tăng cường công tác tập huấn, bồi dưỡng đối với đội ngũ giáo viên đang có nhằm cung cấp đủ nguồn giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông trong những năm tiếp theo. Hơn hết, cần cải thiện chính sách cũng như môi trường làm việc đối với nhà giáo, để có thể hạn chế thấp nhất số giáo viên nghỉ việc. Đồng thời, tạo sức hút để ngày càng nhiều sinh viên có năng lực chọn học ngành sư phạm và gắn bó với nghề giáo.
Một lớp học của Trường Tiểu học thị trấn Rạng Đông (Nghĩa Hưng, Nam Định). Ảnh: NTCC |
- Theo lộ trình, từ năm học 2023 - 2024, Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được thực hiện đối với lớp 4, lớp 8, lớp 11 và năm học 2024 - 2025 áp dụng đối với lớp 5, lớp 9 và lớp 12. Vậy bà có khuyến nghị gì cho quá trình thực hiện?
- Tôi cho rằng, cần xác định đâu là khâu quan trọng, thiết yếu để có giải pháp can thiệp kịp thời. Sách giáo khoa phải chuẩn, đội ngũ thầy cô cũng phải chuẩn – không chỉ là chuẩn đào tạo, mà quan trọng hơn phải là chuẩn về phẩm chất, năng lực. Cần quan tâm thêm việc đánh giá thực tiễn, tạo diễn đàn đối thoại với các nhà giáo, nhà khoa học để lắng nghe nhiều hơn, ở phạm vi rộng hơn. Đồng thời, đánh giá một cách khách quan, thực chất hiệu quả quá trình triển khai trong thực tiễn. Từ đó, có giải pháp khắc phục. Đây cũng là mong muốn, nguyện vọng của các thầy, cô; giúp các nhà giáo có thêm động lực tiếp tục cống hiến cho ngành.
- Năm 2023 Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội giám sát chuyên đề về việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội. Việc thực hiện giám sát chuyên đề này có ý nghĩa như thế nào cho ngành Giáo dục?
- Giám sát là chức năng của Quốc hội. Qua hoạt động giám sát việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13, Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới Chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đặt ra mục tiêu đánh giá toàn diện, đồng bộ về công tác chỉ đạo và tổ chức thực hiện của Chính phủ, các bộ, cơ quan Trung ương, UBND tỉnh, thành phố giai đoạn 2014 – 2022.
Đồng thời, làm rõ kết quả đạt được, những vướng mắc, bất cập và nguyên nhân; xác định cụ thể trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước và các địa phương. Trên cơ sở đó, đề xuất giải pháp, kiến nghị hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật liên quan để tiếp tục triển khai có hiệu quả việc đổi mới Chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông trong giai đoạn tới. Hoạt động giám sát cũng thể hiện rõ sự quyết tâm của Quốc hội trong việc đồng hành cùng Chính phủ thực hiện mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, bắt đầu từ bậc học phổ thông.
- Nhân dịp năm mới, bà có thông điệp gì nhắn gửi đến đội ngũ nhà giáo trên cả nước?
- Chương trình giáo dục phổ thông 2018 có ý nghĩa quan trọng, đó là thực hiện mục tiêu tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông. Cái lõi của đổi mới là góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực mỗi học sinh.
Mục tiêu rất lớn và thực hiện đổi mới bao giờ cũng khó, đòi hỏi đầu tư lớn, quyết tâm cao, bởi đó là hành trình đầy khó khăn, thử thách. Trách nhiệm nặng nề và vinh quang ấy thuộc về các nhà giáo nhưng đồng thời cũng là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành và địa phương.
Năm mới đang tới, một mùa xuân tươi đẹp đang về mang theo bao niềm tin và hy vọng. Xin chúc các nhà giáo có nhiều niềm vui và thành công trong sự nghiệp đổi mới giáo dục đầy gian khó nhưng vô cùng cao đẹp này.
- Xin cảm ơn bà!
“Chúng ta phải tính đến những thành công trong công tác xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa, với sự vào cuộc tích cực của các nhà xuất bản. Qua đó làm nên sự phong phú của hệ thống tài liệu triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018” – bà Nguyễn Thị Mai Hoa nhìn nhận.