Gửi bình luận
Phụ huynh cần lựa chọn môi trường học tập phù hợp với năng lực của con và điều kiện kinh tế gia đình. Ảnh minh họa.
Gỡ “nút thắt” bằng cách nào?
Theo một số công trình nghiên cứu về thị trường lao động tại Việt Nam gần đây cho thấy, cơ cấu lao động qua đào tạo có bằng cấp của Việt Nam và chuyển dịch theo hướng ngày càng bất hợp lý hơn bởi theo kinh nghiệm quốc tế, tỉ lệ lao động có trình độ bậc trung và sơ cấp phải là nhóm có tỷ lệ cao nhất. Mô hình tiêu chuẩn ở các nước phát triển là 1/4/10 (trong đó 1: Lao động có trình độ đại học và cao đẳng; 4: Lao động có trình độ trung cấp và 10: Lao động đã được đào tạo qua dạy nghề), trong khi đó, mô hình của Việt Nam hoàn toàn ngược lại. Năm 2018 tỷ lệ tương ứng là 1/0,3/0,4. Đáng nói hơn, tỷ lệ lao động trung cấp chuyên nghiệp và dạy nghề vốn đã thấp, lại có xu hướng giảm đi trong những năm qua. Hệ quả là Việt Nam sẽ dễ rơi vào tình trạng thiếu trầm trọng đội ngũ lao động chuyên môn kỹ thuật có trình độ trung cấp và sơ cấp.
Hay nói cách khác, nếu lấy số lượng lao động trình độ sơ cấp/dạy nghề hiện nay làm gốc tham chiếu, Việt Nam đang thừa một lượng lớn lao động trình độ cao từ cao đẳng trở lên. Bên cạnh đó, một số nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng, Chính phủ của các nước phát triển, nhờ sự phát triển kinh tế xã hội, nhà nước đã đề ra luật cho công dân của họ có quyền và nghĩa vụ học hết THPT. Mặc dù vậy nhưng không phải học sinh nào cũng lựa chọn con đường theo học THPT, khoảng hơn 1/4 số học sinh trong độ tuổi THPT ở các nước phát triển đã theo học trong các trường nghề, họ bước vào thị trường lao động khi hết tuổi THPT.
Thầy Nguyễn Văn Xuân, Hiệu trưởng Trường THCS Hạ Bằng (Thạch Thất, Hà Nội) nhìn nhận, với khu vực ngoại thành, việc trượt công lập không quá áp lực với phụ huynh học sinh. Lý do là nếu không vào công lập, nhiều gia đình sẵn sàng cho con theo học tại các trường nghề khi tốt nghiệp THCS. Điều này cũng giúp giảm áp lực cho kỳ thi chuyển cấp. Trong khi đó, ở khu vực nội thành, không ít phụ huynh vẫn có tâm lý e ngại khi nói đến việc cho con học nghề.
“Hiện nay theo chương trình học nghề 9 cộng, các em vẫn được học song song cả chương trình phổ thông và học nghề, khi tốt nghiệp có cả 2 bằng nghề và bằng tốt nghiệp THPT, đương nhiên vẫn có cơ hội học lên cao đẳng, đại học”- thầy Nguyễn Văn Xuân phân tích và cho rằng, việc học ở đâu không quan trọng bằng học như thế nào và điều cốt lõi vẫn là môi trường đó phù hợp với năng lực của học sinh, điều kiện kinh tế của phụ huynh.
Thầy Đinh Đức Hiền, giáo viên hệ thống giáo dục FPT cũng nêu quan điểm: Phân luồng tắc ở chính cơ chế và “niềm tin”. Thực tế hiện nay nhiều gia đình không cam lòng để đứa con đang ở độ tuổi 15 đi học nghề, họ vẫn muốn con em mình được học tiếp, có cơ hội vào đại học, để đến khi 18 tuổi nếu không đỗ đại học thì cũng đủ chín chắn để bước vào học nghề. Chủ trương phân luồng không sai, nhưng thực trạng hiện nay cho thấy các trường trung cấp nghề hiện vẫn còn thiếu và yếu, từ đào tạo đến cơ sở vật chất, đầu ra không rõ ràng, từ đó mà thiếu đi niềm tin ở phụ huynh và học sinh. Trong khi đó, công tác hướng nghiệp hiện nay tại các trường THCS, nhất là đối với chương trình cũ rất thiếu và yếu.
“Ở Việt Nam, thi cử định hướng học tập, chính vì vậy gần như từ lớp 8, học sinh chỉ tập trung vào 3 môn Toán, Văn, Anh, mọi hoạt động hướng nghiệp thông qua các môn học gần như xem nhẹ, nhà trường thì tập trung vào thành tích đỗ cấp 3 là chính, nhất là các trường công lập. Hi vọng rằng tới đây, khi chương trình mới phủ khắp các bậc học, thi cử có sự thay đổi phù hợp thì định hướng nghề nghiệp sẽ tốt hơn lên”- thầy Hiền nêu ý kiến.
Cũng theo chia sẻ của thầy Đinh Đức Hiền, đối với việc chọn trường cấp 3 hiện nay, yếu tố đầu tiên với phần lớn gia đình là kinh tế, nếu điều kiện kinh tế không đủ thì đừng nghĩ đến chuyện thích gì, năng khiếu gì.
Do vậy, với gia đình không có điều kiện thì quyết định chọn trường thường không nằm ở phía phụ huynh học sinh dù ai cũng muốn con mình được hưởng đầy đủ những điều tốt đẹp nhất nhưng đôi khi “lực bất tòng tâm”. Những đứa trẻ sẽ không có cách nào khác là phải nỗ lực để giành 1 suất vào trường công, nếu không sẽ là trung tâm giáo dục thường xuyên, trung cấp nghề. Và các gia đình thiếu điều kiện cần xác định rõ điều này. Đối với các gia đình có điều kiện hơn, cũng sẽ có nhiều lựa chọn nếu con không đỗ công lập, đó là hệ thống các trường tư thục với nhiều hình thức và chất lượng khác nhau.
Lúc này điều mà phụ huynh cần quan tâm sẽ là con cái được học những gì, phát triển theo thiên hướng nào, môi trường nào có thể phát hiện, phát huy thế mạnh của mỗi đứa trẻ. Sẽ rất khó để đưa ra một công thức chung nhưng có một nguyên tắc có thể vận dụng là phụ huynh hãy chọn cho con một môi trường có nhiều trải nghiệm nhưng có triết lý giáo dục rõ ràng và thực tế, bám sát nhu cầu phát triển xã hội, trải nghiệm trên sự tử tế và hướng tới sự trưởng thành của mỗi đứa trẻ.
