Giữ tiếng Then, tiếng đàn tính giữa nhịp sống hiện đại

Âm thanh từ cội nguồn

Trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Lạng Sơn, mỗi sáng thứ Hai đầu tuần hay những dịp lễ quan trọng, học sinh toàn trường đều mặc trang phục truyền thống. Những tà áo chàm, chiếc khăn piêu, vòng bạc lấp lánh nơi sân trường đã trở thành nét đẹp quen thuộc, nhắc nhở học sinh về nguồn cội.

Đặc biệt, những buổi sinh hoạt của Câu lạc bộ Văn hóa các dân tộc là nơi để học sinh có thể giao lưu bằng tiếng Tày, Nùng, trình diễn điệu múa, hay cùng nhau học những bài hát Then, Sli, Lượn.

Đằng sau những buổi sinh hoạt ấy là sự tham gia đóng góp ý kiến xây dựng từ phó chủ nhiệm Câu lạc bộ Văn hóa các dân tộc, Tôn Thị Kiều Trang, lớp 12A7, dân tộc Nùng. Điều khiến nhiều người ấn tượng ở Kiều Trang không chỉ là sự năng nổ trong các hoạt động, mà còn ở cách em luôn say mê tìm hiểu và tự hào khi khoác lên mình bộ trang phục dân tộc.

“Giữ gìn văn hóa truyền thống chính là giữ lấy niềm tự hào dân tộc. Chúng em đã cùng nhau trân trọng, lan tỏa và phát huy những giá trị tốt đẹp ấy, để mai này có thể tự hào giới thiệu mình là con cháu của một dân tộc giàu truyền thống”, em nói.

Tham gia vào Câu lạc bộ Văn hóa các dân tộc từ khi mới vào trường, Trang đã nhanh chóng bị cuốn hút bởi nhịp điệu của cây đàn tính và quyết định sẽ học đàn nghiêm túc để trình diễn văn hóa dân tộc mình ra xa hơn khỏi phạm vi gia đình, làng xã.

Trong số những kỉ niệm đáng nhớ, Trang nhắc đến lần đầu tiên được tập hát Then đàn tính, làm quen với xóc nhạc, khi cầm cây đàn tính trên tay, lóng ngóng với dây đàn và những câu then ngọt ngào, mê say, em đã không giấu nổi sự bỡ ngỡ. Nhưng càng học, Trang càng say mê bởi từng giai điệu mộc mạc, tha thiết như kể lại câu chuyện của bao thế hệ.

“Mỗi lời Then là một câu chuyện thấm đẫm tình người, mỗi tiếng đàn tính vang lên như một hồi âm từ cội nguồn,” em xúc động chia sẻ. Giây phút ấy, Trang nhận ra mình thật may mắn khi được trực tiếp chạm vào kho tàng văn hóa dân tộc, không chỉ bằng tri thức sách vở mà bằng cả cảm xúc và trải nghiệm thực tế.

Với Trang, những hoạt động ấy không chỉ đơn thuần là sân chơi giải trí mà còn là cơ hội để rèn luyện bản thân, nuôi dưỡng sự tự tin và bản lĩnh. Nữ sinh chia sẻ: “Em mong muốn được tiếp tục tham gia nhiều hơn nữa, đồng thời kêu gọi các bạn cùng chung tay để mỗi hoạt động không chỉ dừng lại trong khuôn viên nhà trường mà còn lan tỏa rộng rãi đến cộng đồng. Bởi thế hệ trẻ chúng em hôm nay chính là những người sẽ kể tiếp câu chuyện văn hóa của cha ông, để bản sắc dân tộc không phai mờ theo thời gian”.

Mong muốn giữ gìn truyền thống

Hoàng Anh Thư, cô học trò lớp 12A6, Trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Lạng Sơn, hiện là thành viên tích cực của Câu lạc bộ Văn hóa các dân tộc. Ngoài giờ lên lớp, Thư thường cùng bạn bè tham gia những buổi sinh hoạt, nơi từng điệu Then, tiếng đàn tính, hay chiếc váy áo truyền thống được tái hiện, gợi nhắc bao giá trị lâu đời.

Thế nhưng, điều làm Thư nhiều lần trăn trở chính là khó khăn trong việc gìn giữ và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống giữa nhịp sống hiện đại. Ngày nay, cơ hội tiếp cận với văn hóa dân tộc không còn nhiều như trước, ít lễ hội, ít dịp mặc trang phục truyền thống, và đáng lo hơn cả là tiếng mẹ đẻ đang dần mai một.

“Giờ chỉ còn ông bà, bố mẹ là thành thạo, nhiều bạn thậm chí không hiểu được tiếng dân tộc mình, việc này không chỉ là mất đi phương tiện giao tiếp, mà còn là sự dần biến mất của một phần cội nguồn”, Thư nói với ánh mắt thoáng buồn.

Dù vậy, Thư vẫn giữ niềm tin rằng trong lớp trẻ vẫn có những người thật sự quan tâm và mong muốn tìm hiểu sâu hơn về văn hóa. Bởi bên cạnh những bạn chỉ biết ở mức cơ bản, vẫn còn nhiều học sinh chủ động học hỏi, tìm tòi. Đó chính là động lực để Thư và các thành viên Câu lạc bộ tiếp tục duy trì và lan tỏa những hoạt động gắn liền với bản sắc dân tộc.

Trong số những học sinh tham gia sôi nổi vào hoạt động của các Câu lạc bộ truyền thống còn có Hoàng Minh Ngọc, học sinh lớp 12A7, người dân tộc Nùng. Là thành viên của câu lạc bộ nghệ thuật, Ngọc có nhiều cơ hội giao lưu, tiếp xúc với bạn bè đến từ nhiều dân tộc khác nhau. Mỗi cuộc trò chuyện, mỗi lần sinh hoạt chung lại mở ra cho em một chân trời mới về phong tục, tập quán và ngôn ngữ, giúp em thêm hiểu, thêm trân quý sự đa dạng văn hóa nơi mái trường thân thương này.

Với Ngọc, bản sắc Nùng không chỉ hiện diện qua tiếng nói quê hương hay điệu sli ngọt ngào, mà còn in đậm trong từng nét hoa văn, từng sợi chỉ trên bộ trang phục nhuộm chàm truyền thống. Những lễ hội đặc trưng như Lồng Tồng, hội xuống đồng hay âm thanh đàn tính vang vọng trong sinh hoạt cộng đồng đã trở thành ký ức gắn bó và là niềm tự hào lớn lao.

“Mỗi lần khoác lên mình bộ trang phục dân tộc, em như được kết nối với cội nguồn, với ông bà cha mẹ, và thấy mình đang góp phần giữ gìn, lan tỏa những giá trị văn hóa mà thế hệ trước đã gửi gắm cho thế hệ sau”, Ngọc chia sẻ.