Gửi bình luận
Tàu chở ngũ cốc di chuyển trên Biển Đen. Ảnh: Reuters.
Tác động không nhỏ
Theo giới chuyên gia, sự sụp đổ của thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen có thể gây ra những tác động vượt ngoài khu vực. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế, trước xung đột, Ukraine là nước xuất khẩu lúa mì lớn thứ năm thế giới, chiếm khoảng 10% sản lượng toàn cầu. Ukraine cũng nằm trong top 3 nhà sản xuất lúa mạch, ngô và dầu hạt cải toàn cầu, Gro Intelligence - một công ty về dữ liệu nông nghiệp cho hay. Còn theo LHQ, cho đến nay, Kiev vẫn là nhà xuất khẩu dầu hướng dương lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 46% sản lượng.
Theo Phó Chủ tịch chính sách toàn cầu tại Mercy Corps, bà Kate Phillips-Barrasso, những gì đang diễn ra Ukraine “giống như đổ thêm dầu vào đống lửa vốn đã đang cháy to”. Trong khi đó, Ủy ban Cứu trợ Quốc tế (IRC) đánh giá, sự sụp đổ của thỏa thuận sẽ đẩy nhiều người đến “bờ vực của nạn đói”. Về phần mình, Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres nhận định, vào thời điểm thỏa thuận sụp đổ, nó sẽ gây ra “cuộc khủng hoảng khả năng chi trả lương thực trong một cuộc khủng hoảng đang diễn ra” nếu nông dân trên thế giới không có nguồn cung phân bón cần thiết trước vụ mùa.
Giám đốc phụ trách các vấn đề khẩn cấp khu vực Đông Phi tại IRC Shashwat Saraf thì nhấn mạnh: “Với khoảng 80% ngũ cốc của Đông Phi được xuất khẩu từ Nga và Ukraine, hơn 50 triệu người trong khu vực đang đối mặt với đói nghèo và giá lương thực tăng gần 40% trong năm nay”.
Bên cạnh đó, chỉ 2 ngày sau khi chấm dứt thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen, quân đội Nga đã ban hành một cảnh báo đi lại mới trên Biển Đen, tuyên bố rằng một số khu vực trong vùng biển quốc tế tại đây là “tạm thời không an toàn” đối với các tàu thuyền. Ngoài ra, quân đội Nga khuyến cáo những người đi biển không nên đến các bến cảng của Ukraine vì sẽ bị coi là mục tiêu quân sự, bắt đầu từ ngày 20/7. Do đó, nếu một con tàu cố ý cập cảng Biển Đen của Ukraine treo cờ của quốc gia nào thì quốc gia đó sẽ được xem như là một bên tham gia vào cuộc xung đột ở Ukraine theo phe Kiev. Các khu vực “tạm thời không an toàn” cho hoạt động hàng hải trên Biển Đen nằm ở phía tây bắc và đông nam của tuyến đường thủy này.
Phản ứng với động thái trên, Bộ Quốc phòng Ukraine ngày 20/7 đã đáp trả bằng cảnh báo tương tự. Theo đó, bộ trên nói rằng, các tàu đi đến các cảng của Nga hoặc các cảng ở Ukraine bị chiếm đóng sẽ được coi là tàu chở “hàng hóa quân sự, với tất cả các rủi ro tương ứng”. “Bằng cách công khai đe dọa các tàu dân sự chở lương thực từ các cảng của Ukraine, tiến hành các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái vào cơ sở hạ tầng dân sự ở các thành phố và tạo ra mối đe dọa quân sự trên các tuyến thương mại, Điện Kremlin đã biến Biển Đen thành khu vực nguy hiểm đối với các tàu Nga”, Bộ Quốc phòng Ukraine nhấn mạnh.
Những tuyên bố cảnh báo ăn miếng trả miếng giữa Moscow và Kiev đã làm gia tăng căng thẳng ở Biển Đen, làm dấy lên lo ngại chiến tranh có thể leo thang và làm gián đoạn nghiêm trọng hoạt động vận chuyển thương mại, từ đó sẽ tác động tiêu cực tới nguồn cung ngũ cốc thế giới.
Về triển vọng nối lại thỏa thuận, theo 2 nhà phân tích nhận định trên New York Times, Thổ Nhĩ Kỳ và Trung Quốc - 2 khách hàng lớn nhất mua ngũ cốc của Ukraine, có thể sẽ gây sức ép để Tổng thống Vladimir Putin chấp nhận việc này. Lãnh đạo 2 nước này vẫn giữ mối quan hệ thân thiện với Tổng thống Nga sau khi xung đột ở Ukraine nổ ra. Tổng thống Vladimir Putin cũng dự kiến thăm Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng tới để trao đổi với người đồng cấp Tayyip Erdogan. Dù vậy, Nga cho biết, thỏa thuận đã chấm dứt thay vì tạm dừng. Điều đó khiến cho triển vọng thỏa thuận nhanh chóng được nối lại khó có thể xảy ra.
Hồi tháng 4, Moscow đã đưa ra một loạt yêu cầu để đổi lấy việc gia hạn thỏa thuận. Những yêu cầu này gồm dỡ bỏ hạn chế với việc xuất khẩu ngũ cốc và phân bón của Nga cũng như chấm dứt trừng phạt Ngân hàng Nông nghiệp Nga. Tổng Thư ký Antonio Guterres cũng đưa ra các đề xuất nhằm đáp ứng một số yêu cầu của Nga nhưng Moscow vẫn quyết định rút khỏi thỏa thuận. Ông cho biết ông lấy làm tiếc về quyết định của Nga.
Trong khi đó, Cao ủy Liên minh châu Âu (EU) về chính sách an ninh và đối ngoại Jossep Borrell đánh giá, động thái của Moscow có thể đe dọa an ninh lương thực toàn cầu.
