Khi Không quân Nga trở lại tiền tuyến

Về mặt công nghệ, để hạn chế nhược điểm tầm triển khai tương đối thấp của bom lượn, vốn buộc máy bay Nga phải di chuyển vào vùng phòng không của Ukraine, Moscow đang thử nghiệm thêm một bộ mô-đun mới có thiết kế giống UMPK, nhưng được trang bị động cơ. Tháng trước, các chuyên gia Ukraine ghi nhận Nga sử dụng vũ khí được định danh UMPB D-30, chế tạo trên cơ sở bom thông thường FAB-250 có trọng lượng 250 kg, gắn thêm động cơ, mô-đun điều chỉnh đường bay như UMPK. UMPB D-30 có chi phí dưới 50.000 USD. Để so sánh, một tên lửa hành trình Kalibr mang đầu đạn 450kg giá 1 triệu USD (bản xuất khẩu giá 6,5 triệu USD, theo Forbes). Tất nhiên, Kalibr có thể phóng từ tàu chiến cách mục tiêu 1.500km, còn bom dẫn đường chỉ có tầm hoạt động tối đa dưới 150km.

Về mặt chiến lược, để vô hiệu hóa năng lực phòng không đối phương, Nga cũng cho thấy họ đã cải thiện "chuỗi tìm diệt" vũ khí Ukraine gần tiền tuyến. "Chuỗi tìm diệt" là khái niệm do Mỹ đưa ra về một quá trình tổng thể mà trong đó, các đơn vị sẽ hiệp đồng tìm kiếm, định vị mục tiêu, lựa chọn vũ khí rồi tập kích. Chỉ trong tháng gần nhất, Nga công bố hàng loạt video ghi lại các vụ tập kích chớp nhoáng vào khí tài đối phương. Hôm 2/4, Nga đăng video tập kích hệ thống S-300 của Ukraine ở Kharkov khi chúng vừa được triển khai.

Trong vụ việc ngày 22/3, UAV Nga phát hiện tổ hợp phòng không NASAMS Ukraine ở tỉnh Zaporizhzhia, cách tiền tuyến 50 km. Chỉ vài phút sau, tên lửa diệt hạm Kh-35U lao xuống, phá hủy hoàn toàn bệ phóng và đài chỉ huy NASAMS. Hôm 9/3, Nga đăng video sử dụng tên lửa đạn đạo chiến thuật Iskander tấn công chính xác tổ hợp phòng không Patriot ở Donetsk khi nó đang trên đường triển khai trận địa mới.

Theo giới quan sát, Nga cải thiện được "chuỗi tìm diệt" nhờ họ có thể triển khai ngày càng nhiều UAV trinh sát với tính năng tiên tiến, cho phép thu thập và chuyển dữ liệu chi tiết với tốc độ cao đến các khẩu đội pháo binh, pháo phản lực, UAV tấn công và tên lửa tầm xa. Giới lãnh đạo quân sự cấp cao dường như cũng cho phép chỉ huy tiền tuyến có nhiều quyền hạn hơn, giúp họ ra lệnh tấn công ngay khi có thông tin về mục tiêu. Quá trình đó một mặt khiến Nga ngăn ngừa nguy cơ bị tấn công, mặt khác khiến Ukraine mất đi khả năng di chuyển tự do gần tiền tuyến.

Nga cũng đang cho thấy họ tấn công tên lửa ngày một hiệu quả hơn. Hôm 26/3, tiếng cảnh báo không kích ở Kiev đã vang gần như cùng thời điểm tên lửa Nga đánh trúng tòa nhà của cơ quan tình báo SBU, khiến nó đổ sập. Ukraine sau đó nói Nga sử dụng tên lửa siêu vượt âm Zircon. Các kênh theo dõi chiến sự trên Telegram tiết lộ, quả đạn Zircon hoàn thành quãng đường 580 km từ Crimea tới Kiev trong 3 phút, tương đương vận tốc siêu vượt âm Mach 9 (11.600 km/h).

Trong các cuộc không kích tên lửa thông thường, Nga sẽ cho xuất kích UAV và máy bay từ các căn cứ nội địa đến gần biên giới khai hỏa tên lửa. Khi phương Tây thu thập được thông tin trinh sát radar hoặc vệ tinh, họ báo trước cho Ukraine lập bản đồ đường bay để đánh chặn. Những chiếc UAV di chuyển ở vận tốc dưới 200km/h, trong khi tên lửa Kh-101 phóng từ Tu-95MS bay hành trình 900km/h và cần thời gian để di chuyển đến mục tiêu ở Ukraine. Tên lửa siêu vượt âm Kinzhal cũng có thể bị phát hiện khi tiêm kích MiG-31K mang chúng cất cánh.

Trong khi đó, Zircon rất khó bị theo dõi khi triển khai, vì nó phóng từ bệ phóng trên tàu hoặc mặt đất. Có thể thấy, những vũ khí như Zircon sẽ thay đổi cục diện chiến trường. Nó đủ sức đánh trúng mục tiêu trước khi hệ thống phòng không đối phương kịp trở tay, đe dọa các vị trí được bảo vệ kiên cố và nằm sâu trong vùng đối phương kiểm soát. Sau cú mở màn hôm 26/3, quân đội Ukraine thừa nhận, Nga đã 4 lần nữa tấn công Kiev bằng Zircon.

Tổng thống Nga Vladimir Putin tháng trước tuyên bố sẽ lập "vùng đệm an ninh" ở Ukraine, trong đó có tỉnh Kharkov, để ngăn cản những vụ tấn công qua biên giới. Từ Kiev, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky lo ngại Nga sẽ mở đợt tiến công vào cuối tháng 5, đầu tháng 6/2024. Trong bối cảnh Ukraine thiếu hụt vũ khí do hạ tầng công nghiệp quốc phòng trong nước tê liệt, còn dòng viện trợ từ phương Tây sụt giảm, viễn cảnh đó sẽ là một thách thức lớn.