Khó khăn dạy 2 buổi/ngày, chi phí giáo dục sẽ tăng?

Vẫn loay hoay

Bộ GD&ĐT vừa ban hành công văn hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục phổ thông năm học 2025 - 2026. Trong đó, yêu cầu địa phương chỉ đạo các cơ sở giáo dục phổ thông xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục của nhà trường bảo đảm phù hợp với đội ngũ giáo viên, điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị dạy học hiện có; tổ chức dạy học các môn học, hoạt động giáo dục nhằm phát triển toàn diện phẩm chất, năng lực, thể chất, thẩm mĩ và kĩ năng sống cho học sinh. Đồng thời, xây dựng cơ chế huy động nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao gồm: nghệ nhân, nghệ sĩ, vận động viên chuyên nghiệp, tình nguyện viên người nước ngoài tham gia tổ chức các hoạt động giáo dục trong nhà trường, đặc biệt trong các lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, thể thao, kĩ năng sống.

Trong văn bản hướng dẫn cũng nêu không quy định cứng buổi 1 (dạy chương trình giáo dục bắt buộc) phải là buổi sáng và buổi 2 (các hoạt động, môn học theo nhu cầu) vào buổi chiều mà linh hoạt bố trí theo điều kiện và nhu cầu. Đặc biệt, Bộ GD&ĐT không cho phép việc xen kẽ phần giáo dục bắt buộc và nội dung dạy học theo nhu cầu trong một buổi.

Tại hướng dẫn nội dung buổi 2 của từng cấp học, bên cạnh việc ôn tập kiến thức cho 3 đối tượng - đúng với quy định tại Thông tư 29 về dạy thêm, học thêm (phụ đạo học sinh chưa đạt yêu cầu, bồi dưỡng học sinh giỏi, ôn tập cho học sinh cuối cấp), Bộ GD&ĐT yêu cầu có nhiều nội dung đa dạng, với hình thức dạy học, hoạt động linh hoạt bao gồm cả hoạt động tự học của học sinh.

Dù đã có hành lang pháp lí nhưng triển khai như thế nào vẫn là bài toán khó đối với các trường phổ thông. Hiệu trưởng một trường THCS ở phường Hoàn Kiếm, Hà Nội, chia sẻ, theo quy định mới, buổi 1 là thời gian thực hiện chương trình giáo dục phổ thông chính khóa, gồm các môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc (với các cấp học phổ thông), các môn học tự chọn, môn học lựa chọn, các chuyên đề nâng cao (đối với cấp THPT) theo quy định của Bộ GD&ĐT. Theo chương trình hiện hành, bậc THCS phải đảm bảo dạy 29 tiết/tuần. Nếu nhà trường muốn cho học sinh nghỉ thứ 7, buổi 1 học sinh phải học tối đa 6 tiết. Còn nếu thực hiện 5 tiết/buổi 1 thì 4 tiết còn lại có được phép chuyển xuống buổi 2 hay không?

Vị này cũng bày tỏ băn khoăn về việc hướng dẫn học buổi 2 gồm các hoạt động xã hội hóa giáo dục. Hiện không phải phụ huynh nào cũng đủ điều kiện cho con tham gia nên có thể những học sinh này chỉ được học 1 buổi/ngày. Buổi còn lại gia đình quản lí. Vị hiệu trưởng tính toán, nhiều giáo viên trong trường đã dạy vượt số tiết quy định, nên khó có thể đảm đương thêm các hoạt động buổi 2. Với các hoạt động giáo dục như giáo dục thẩm mĩ, giáo dục thể chất, phát triển năng khiếu nghệ thuật là hoạt động xã hội hóa giáo dục nên nếu được đưa vào buổi 2 sẽ làm tăng gánh nặng chi phí cho phụ huynh. Chưa kể, các trường khó có thể triển khai đồng bộ việc thực hiện dù có đủ cơ sở vật chất, có đủ phòng học để triển khai dạy hai buổi/ngày.

Gỡ nút thắt thiếu giáo viên

Với bậc THPT, ghi nhận tại các địa phương cho thấy, các trường hiện chưa đủ điều kiện để triển khai học 2 buổi/ngày. Tại Hà Nội, hoạt động dạy 2 buổi/ngày được triển khai tại các trường THPT chuyên, trường THPT ngoài công lập, Trường THPT chất lượng cao. Theo chương trình giáo dục phổ thông 2018, học sinh học 6 môn học bắt buộc là Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ 1, Lịch sử, Giáo dục quốc phòng và an ninh, Giáo dục thể chất; 2 hoạt động giáo dục bắt buộc là Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp và Nội dung giáo dục của địa phương. 4 trong 9 môn được lựa chọn là Địa lí, Giáo dục kinh tế và pháp luật, Vật lí, Hóa học, Sinh học, Công nghệ, Tin học, Âm nhạc, Mĩ thuật. Nhưng sau 3 năm triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới, không ít trường THPT gặp khó khăn trong việc xây dựng tổ hợp có các môn Âm nhạc, Mĩ thuật. Phần lớn, 2 môn học này vẫn vắng bóng trong danh sách tổ hợp môn học để học sinh lựa chọn.

Thiếu giáo viên, thiếu cơ sở vật chất cũng đang là nguyên nhân chính khiến bậc THPT khó triển khai dạy học 2 buổi/ngày.

Trường THPT Việt Đức (Hà Nội) từ năm học 2023- 2024 bắt đầu mở lựa chọn cho học sinh đam mê nghệ thuật, đặc biệt âm nhạc. Nhà trường đã chuẩn bị sẵn sàng việc có phòng ốc rộng rãi, sửa chữa phù hợp phòng học nghệ thuật, cụ thể học âm nhạc đúng nguyện vọng và mong muốn để các em học sinh được thể hiện tất cả tài năng của mình.

Năm 2020, khi chương trình Giáo dục phổ thông 2018 chính thức được triển khai, trong đó âm nhạc là môn học lựa chọn ở cấp THPT, nhiều cơ sở giáo dục gặp khó do thiếu giáo viên chuyên trách, kinh phí eo hẹp, thiếu mô hình triển khai thực tế… Vì vậy, nhiều trường buộc phải trì hoãn đưa âm nhạc vào chương trình học chính khóa. Ghi nhận cho thấy, năm đầu tiên triển khai chương trình mới, Hà Nội chỉ có duy nhất 1 trường THPT công lập có môn lựa chọn là âm nhạc, mĩ thuật.

Trường THPT Phùng Khắc Khoan - Thạch Thất (Hà Nội) là một trong nhiều trường tại TP Hà Nội không có giáo viên âm nhạc, thiếu phòng học chức năng và không có điều kiện tổ chức giảng dạy bộ môn này. Giữa bối cảnh ấy, thầy Nguyễn Khắc Lý, Phó Hiệu trưởng Trường THPT Phùng Khắc Khoan - Thạch Thất cho biết, vốn là giáo viên dạy môn hóa học, kiêm phụ trách hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp đã có quyết định táo bạo, đưa âm nhạc vào giảng dạy chính khóa tại trường, bất chấp việc không có giáo viên chuyên ngành.

Từ năm học 2022 - 2023, nhà trường triển khai mô hình học âm nhạc kết hợp trực tuyến và thực hành tại lớp. Các lớp lí thuyết được tổ chức qua nền tảng Microsoft Teams, có lưu trữ video bài giảng để học sinh ôn tập. Việc thực hành nhạc cụ diễn ra trực tiếp trên lớp, học sinh quay video biểu diễn gửi vào nhóm Facebook lớp học, giáo viên theo dõi và phản hồi cá nhân.

Từ mô hình thí điểm ban đầu, năm học 2024 - 2025, nhà trường đã tổ chức được 14 lớp âm nhạc, với hơn 600 học sinh, chia thành 8 lớp sáo trúc và 6 lớp guitar. Mô hình này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn mang lại hiệu quả cao trong thực tế giảng dạy.