Gửi bình luận
Tuy nhiên, khoản chi dành cho sinh viên như đào tạo, thực hành, thực tập và thu nhập cho cán bộ, giảng viên thì không thể cắt giảm. Nếu khó khăn, các trường đại học có thể tính đến phương án vay ngân hàng để xoay xở trước các khoản chi cần thiết.
“Khéo co thì ấm” cũng là cách làm được lãnh đạo một số trường đại học ở TPHCM chia sẻ. Theo đó, các khoản chi “cứng” như thu nhập giảng viên, đầu tư cho đào tạo vẫn giữ nguyên.
Khoản chi khác như tổ chức hội thảo, hoạt động ngoại khóa, du lịch cho cán bộ, giảng viên sẽ được tiết giảm.
 |
| Các trường thực hiện tự chủ đại học đầu tư mạnh mẽ cơ sở vật chất. Trong ảnh là cơ sở UEH Nguyễn Văn Linh, huyện Bình Chánh của Trường ĐH Kinh tế TPHCM được đưa vào sử dụng từ năm 2021. Ảnh: UEH |
Tự chủ đại học là nói đến vấn đề tự quyết của nhà trường bao gồm nguồn nhân lực, tuyển sinh, quản lý, tài chính, nghiên cứu, học thuật, xuất bản. Trong đó, yếu tố học phí được nhiều trường nhắc đến nhất bởi bài toán tài chính luôn là gánh nặng lớn nhất.
Tại ĐH Quốc gia TPHCM, các trường thành viên thực hiện tự chủ đại học với nhiều phương thức đa dạng, sáng tạo nhằm thích ứng với bối cảnh kinh tế, xã hội sau đại dịch Covid-19. Trong đó, nhiều trường xác định tự chủ đại học không đơn giản chỉ là tự chủ tài chính.
Trường ĐH Bách khoa đang đẩy mạnh nguồn thu từ nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ. Chẳng hạn, với mô hình Công ty Cổ phần Khoa học Công nghệ Bách khoa TPHCM (BKtechs), nhà trường có thêm nguồn thu trong nhiều lĩnh vực. Trường đại học này cũng tăng cường mở lớp đào tạo ngắn hạn phục vụ nhu cầu của các đơn vị, công ty.
Trong kế hoạch chiến lược giai đoạn 2021 - 2025 của Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn, cơ sở vật chất, tài chính là một trong những vấn đề trọng tâm. Trong năm học 2021 – 2022, do ảnh hưởng từ đại dịch Covid-19, lại mới thực hiện tự chủ đại học, nhà trường cũng gặp nhiều khó khăn về nguồn lực tài chính và cơ sở hạ tầng.
Tuy nhiên đơn vị đã lên phương án tài chính cho quá trình tự chủ đại học dựa trên các nguồn lực: Phát triển nguồn tài chính từ hoạt động dịch vụ; huy động nguồn tài trợ trong và ngoài nước; đồng thực hiện phân tích, dự báo, hoạch định tài chính hiệu quả… Nhờ đó, trường từng bước hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, đáp ứng cơ sở vật chất, trang thiết bị cho hoạt động giảng dạy và nghiên cứu; ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý.
Cũng nhờ đa dạng nguồn thu, đặc biệt từ công tác nghiên cứu, chuyển giao khoa học công nghệ, Trường Đại học Quốc tế, ĐH Quốc gia TPHCM có bước phát triển mạnh mẽ trong việc tự chủ.
Trong khối ĐH Quốc gia TPHCM, đây là đơn vị thành viên tự chủ sớm nhất, giảng dạy hoàn toàn bằng tiếng Anh, có mức học phí trung bình một năm khoảng 50 triệu đồng. Nhờ những bước đi sáng tạo, thu nhập bình quân hằng tháng của giảng viên trường năm 2020 ở mức 50 triệu đồng; đồng thời thu hút được nhiều giảng viên giỏi trong đó có nhiều giáo sư nước ngoài.
Một số trường đại học khác cũng xác định, trong bối cảnh khó khăn về kinh tế và nguồn thu phải chủ động tìm kiếm, đa dạng hóa và gia tăng nguồn lực đầu tư. Có như vậy, chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học và nhiều hoạt động khác mới được đảm bảo.
Đồng thời, để tạo hành lang thông thoáng cho việc đa dạng nguồn thu ngoài học phí, các trường kiến nghị Nhà nước sớm hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật để thúc đẩy hợp tác công tư PPP; nghiên cứu chuyển giao khoa học và công nghệ, thúc đẩy văn hóa hiến tặng.
Ở góc độ chuyên gia giáo dục, TS Lê Viết Khuyến - Phó Chủ tịch Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng Việt Nam nhìn nhận, thực hiện cơ chế tự chủ đại học đang còn nhiều lúng túng do sự nhầm lẫn giữa trao quyền tự chủ cho các trường với việc đòi hỏi phải tự lo về tài chính. Nói cách khác, tự chủ đang được đánh đồng với tự túc.
Theo ông TS Lê Viết Khuyến, nguồn thu của trường đại học, ngoài ngân sách, có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau như đóng góp của nhà hảo tâm, hỗ trợ của doanh nghiệp, doanh thu từ sản phẩm nghiên cứu và chuyển giao công nghệ,…
Tuy nhiên, khác với các nước tiên tiến, nguồn thu từ nhà hảo tâm, doanh nghiệp ở trường đại học Việt Nam rất khiêm tốn. Học phí vẫn là thành phần chính trong tổng nguồn thu của nhà trường. Do đó, theo chuyên gia này, không nên cắt nguồn ngân sách với các trường thực hiện tự chủ đại học. Trái lại, cần tăng cường hỗ trợ để nhanh chóng triển khai chủ trương tự chủ.
Đồng quan điểm, TS Lê Trường Tùng, Chủ tịch Hội đồng Trường ĐH FPT cho rằng, nếu không được tăng học phí sẽ rất khó để nâng chất lượng giáo dục đại học ngang tầm thế giới. Để đảm bảo chất lượng, chi phí đào tạo cho mỗi sinh viên phải đủ lớn. Khi học phí không được tăng, ngân sách Nhà nước hạn hẹp, cần phát triển các mô hình tín dụng, cho vay để sinh viên tiếp cận nguồn vốn phục vụ việc học.
Theo thống kê của Bộ GD&ĐT, tính đến đầu năm 2023, cả nước có 141/232 trường đại học đủ điều kiện tự chủ theo quy định tại Luật Giáo dục đại học sửa đổi.
Ba nguyên nhân chính khiến các trường còn lại chưa đủ điều kiện tự chủ gồm: Chưa công nhận đạt chuẩn chất lượng cơ sở giáo dục đại học; chưa thành lập Hội đồng trường; chưa ban hành đầy đủ văn bản, quy chế theo quy định và chưa đáp ứng các yêu cầu khác (ví dụ chưa chuyển đổi mô hình tổ chức từ dân lập sang tư thục).
