Gửi bình luận
Hiện nay, nhu cầu tư vấn học đường ngày càng trở nên cấp thiết. Dù đã có hành lang pháp lý, nhưng việc triển khai trên thực tế vẫn gặp nhiều khó khăn, hiệu quả chưa như mong đợi.
Quy định mới của Bộ GD&ĐT về công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học được kỳ vọng sẽ tháo gỡ những vướng mắc này.
Ngày 15/9/2025, Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư số 18/2025/TT-BGDĐT hướng dẫn công tác tư vấn học đường, công tác xã hội trong trường học (Thông tư 18); thay thế Thông tư số 31/2017/TT-BGDĐT hướng dẫn thực hiện công tác tư vấn tâm lý cho học sinh trong trường phổ thông và Thông tư số 33/2018/TT-BGDĐT về công tác xã hội trong trường học.
Đánh giá cao Thông tư 18, ông Nguyễn Minh Tuấn - Hiệu trưởng Trường THCS Trung Hiếu (Trung Thành, Vĩnh Long), nhận định đây là bước đi quan trọng trong quá trình hoàn thiện hệ thống chính sách giáo dục, chăm lo sức khỏe tinh thần và sự phát triển toàn diện của người học.
Điểm mới của Thông tư 18 so với hai thông tư được thay thế là phạm vi điều chỉnh rộng. Theo đó, áp dụng cho tất cả cơ sở giáo dục phổ thông, thường xuyên, giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học. Công tác tư vấn học đường không chỉ dừng ở “tư vấn tâm lý” mà mở rộng sang 6 nhóm vấn đề: Học tập, giới và quan hệ xã hội, tâm lý, kỹ năng sống, hướng nghiệp - việc làm - khởi nghiệp, chính sách pháp luật, dịch vụ công tác xã hội.
Ông Nguyễn Minh Tuấn đánh giá cao điểm mới về quy trình triển khai chặt chẽ: Từ tiếp nhận thông tin, xây dựng kế hoạch, thực hiện, giám sát - báo cáo - lưu trữ hồ sơ, đến chuyển dịch vụ chuyên nghiệp khi vượt quá năng lực của nhà trường (có mẫu phiếu kèm theo).
Hình thức thực hiện đa dạng: Tư vấn trực tiếp, trực tuyến, thiết lập hệ thống tiếp nhận thông tin, hoạt động truyền thông, phòng ngừa, kết nối dịch vụ bên ngoài. Vai trò, trách nhiệm các bên được quy định rõ. UBND tỉnh, sở GD&ĐT, UBND huyện, hiệu trưởng, tổ/bộ phận tư vấn học đường trong trường học… đều có trách nhiệm cụ thể (nhân sự, cơ sở vật chất, kinh phí, tập huấn, phối hợp liên ngành).
Đặc biệt, Thông tư khuyến khích bố trí viên chức chuyên trách tư vấn học sinh, nếu không có thì kiêm nhiệm và yêu cầu bồi dưỡng nghiệp vụ; mở cơ hội cho sinh viên ngành tâm lý, công tác xã hội tham gia thực hành, tập sự.
“Có thể nói, Thông tư 18 đã nhấn mạnh tính hệ thống, chuyên nghiệp, phối hợp liên ngành trong công tác tư vấn học đường”, ông Nguyễn Minh Tuấn nhận định.
TS Nguyễn Thị Hồng Nhung - giảng viên Khoa Tâm lý Giáo dục và Công tác xã hội, Trường Đại học Sư phạm (Đại học Đà Nẵng) nhắc đến điểm mới với phạm vi bao quát hơn, tổng hợp hầu hết vấn đề như tư vấn tâm lý, hướng nghiệp, chính sách, khởi nghiệp; các biểu mẫu rõ ràng, chi tiết, đầy đủ.
Thông tư kế thừa, tổng hợp đầy đủ hơn các quy định tại Thông tư số 31/2017/TT-BGDĐT và Thông tư số 33/2018/TT-BGDĐT. Quy định rõ trách nhiệm của người đứng đầu cơ sở giáo dục trong việc thành lập tổ hoặc bộ phận tư vấn, bố trí phòng tư vấn, phân công nhân sự; từ đó tạo cơ chế ràng buộc trách nhiệm chặt chẽ hơn.
Cũng nói về điểm mới trong Thông tư 18, cô Bùi Thảo Vân - chuyên viên tham vấn tâm lý Trường Phổ thông liên cấp Phenikaa (Hà Nội), nhấn mạnh quy trình tư vấn, hỗ trợ rõ ràng, đi kèm biểu mẫu nhằm thống nhất cách thực hiện; đa dạng hóa hình thức tư vấn cả trực tiếp và trực tuyến; nhấn mạnh nguyên tắc bảo mật - tôn trọng - lấy người học làm trung tâm. Thông tư cũng bổ sung nội dung tư vấn cụ thể, toàn diện hơn; đồng thời đưa ra yêu cầu về cơ sở vật chất, trong đó quy định phải có phòng tư vấn riêng tư, yên tĩnh, coi đây là tiêu chuẩn bắt buộc.
Để triển khai hiệu quả, Thông tư 18, cô Bùi Thảo Vân đưa ra một số việc cần làm ngay. Thứ nhất, quy trình tư vấn tâm lý theo từng bước giúp quá trình hỗ trợ rõ ràng, minh bạch hơn; song trên thực tế sẽ có nhiều tình huống phát sinh khiến việc thực hiện đầy đủ các bước trở nên khó khăn. Vì vậy, cần sự linh hoạt trong quá trình hỗ trợ, miễn là tuân thủ nguyên tắc và không gây tổn hại cho người học.
Thứ hai, việc bổ sung nội dung tư vấn rõ ràng, toàn diện giúp xác định rõ hơn công việc của cán bộ tâm lý; nhưng phạm vi và nội dung khá rộng, đòi hỏi phải liên tục cập nhật kiến thức liên ngành (tâm lý, giáo dục, xã hội, luật…).
Điều này dễ dẫn đến quá tải hoặc thiếu chuyên môn sâu. Vì vậy, cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên, thiết lập cơ chế tham vấn liên ngành thông qua kết nối với chuyên gia bên ngoài; đồng thời, có cơ chế hỗ trợ tinh thần cho cán bộ tâm lý thông qua hình thức giám sát chuyên môn, giám sát đồng đẳng.
Ngoài ra, trong môi trường trường học có thể phát sinh tình huống khủng hoảng tâm lý (tự sát, xâm hại, bạo lực học đường…). Do đó, cần xây dựng thêm quy trình, nguyên tắc và các bước xử lý cụ thể nhằm tránh bỏ sót, xử lý sai hoặc vô tình gây tổn thương thêm cho học sinh.
Còn theo TS Nguyễn Thị Hồng Nhung, trước hết cần có chỉ đạo rõ ràng về cơ chế tuyển dụng nhân sự. Trong đó, quy định tiêu chí xét tuyển, phân công trách nhiệm cho các ban, ngành liên quan, như: Sở Nội vụ bổ sung chính sách nhân sự cho các trường, sở GD&ĐT phối hợp với các đơn vị đào tạo đặt hàng nhân sự nhằm bảo đảm đội ngũ chuyên môn đủ năng lực thực hiện công việc.
Đồng thời, xây dựng mạng lưới hỗ trợ, giám sát chuyên viên tư vấn học đường và công tác xã hội để bảo đảm công việc được triển khai đúng kế hoạch, đúng chức trách, đồng thời kịp thời hỗ trợ các trường hợp khẩn cấp.
Mạng lưới này cần được thiết lập từ cấp phường, xã với sự tham gia của nhiều thành phần như bác sĩ tâm thần, bác sĩ nhi khoa, chuyên gia tâm lý lâm sàng, chuyên gia giáo dục học, chuyên gia giáo dục đặc biệt, chuyên gia công tác xã hội…
Tại Trường THCS Trung Hiếu, thông tin từ Hiệu trưởng Nguyễn Minh Tuấn, dù hoạt động tư vấn tâm lý được triển khai, nhưng còn mang tính hình thức, chưa chuyên nghiệp. Khó khăn lớn nhất là thiếu nhân sự chuyên trách, giáo viên kiêm nhiệm nên năng lực chuyên môn hạn chế, thiếu cơ chế phối hợp và cơ sở vật chất.
“Tôi cho rằng, điều cần quan tâm nhất để triển khai Thông tư 18 là bảo đảm điều kiện con người và cơ chế phối hợp liên ngành thực sự vận hành. Khi đó, tư vấn học đường mới đi vào đời sống, hỗ trợ được học sinh kịp thời, hiệu quả”, ông Nguyễn Minh Tuấn cho hay.
“Cần nâng cao nhận thức cho lãnh đạo nhà trường, giáo viên, phụ huynh và học sinh để hiểu đúng vai trò, nhiệm vụ, chức năng của đội ngũ tư vấn học đường và công tác xã hội.
Tránh tình trạng nhầm lẫn chuyên viên tư vấn với người xử lý kỷ luật hay chấm thi đua nền nếp, khiến họ không có cơ hội làm đúng, làm thật theo tinh thần của Thông tư. Thậm chí, việc gắn chuyên viên tư vấn với vai trò ‘bắt lỗi’ còn khiến học sinh sợ hãi, ngại tìm đến tư vấn”. - TS Nguyễn Thị Hồng Nhung
