Làm gì để đào tạo nguồn nhân lực du lịch đạt chuẩn quốc tế?

Tham dự Hội thảo có Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch Phạm Văn Thủy, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam Vũ Thế Bình; Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Du lịch Việt Nam Cao Thị Ngọc Lan, đại diện các Hiệp hội, liên chi hội du lịch, lữ hành, các nhà khoa, các nhà quản lý, giảng viên các khoa đào tạo chuyên ngành Du lịch thuộc các trường Đại học, Cao đẳng trên cả nước.

Thiếu nguồn nhân lực có chất lượng

Phát biểu tại hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Phạm Văn Thủy khẳng định: Nhân lực du lịch là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng dịch, khả năng cạnh tranh và sự phát triển bền vững của ngành. Nguồn nhân lực du lịch có vai trò quyết định đến chất lượng dịch vụ du lịch Việt Nam. Nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực du lịch chính là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ cho du lịch Việt Nam đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Đây cũng là vấn đề đặt ra trong việc xây dựng thương hiệu sản phẩm du lịch Việt Nam một cách bền vững.

Tuy nhiên, theo Phó Cục trưởng Phạm Văn Thủy, so với các nước trong khu vực, chất lượng dịch vụ du lịch Việt Nam nói chung và tại các trung tâm du lịch lớn vẫn còn hạn chế, tác động lớn đến việc tạo ra sản phẩm du lịch có sức cạnh tranh cao. Trong bối cảnh thỏa thuận MRA- TP cho phép dịch chuyển lao động du lịch có tay nghề thuộc khối ASEAN, người làm du lịch nước ngoài có thể tràn vào Việt Nam khiến người làm du lịch Việt Nam có nguy cơ mất việc ngay trên sân nhà nếu không nâng cao năng lực chuyên môn và thái độ làm việc.

“Việc đào tạo và sử dụng thiếu đồng bộ, thiếu hệ thống và chưa đạt chuẩn, đào tạo nhân lực du lịch theo nhu cầu xã hội dẫn đến nguồn nhân lực được đào tạo ra bị lệch hướng, thiếu nhân sự cấp cao mà chủ yếu hành nghề cơ bản (đầu bếp, pha chế...). Doanh nghiệp tuyển dụng nhân lực tốt nghiệp từ các trường đại học, cao đẳng phải đào tạo lại theo các tiêu chuẩn riêng của hệ thống”- Phó Cục trưởng Phạm Văn Thủy nêu rõ.

Đó là chưa kể, sau đại dịch COVID-19, ngành du lịch Việt Nam còn phải đối mặt thực trạng thiếu trầm trọng nhân lực du lịch, đòi hỏi phải có chính sách thu hút trở lại người lao động và có giải pháp đào tạo lại, đào tạo mới.Trước thực tế này, Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Phạm Văn Thủy cho rằng, các cơ sở đào tạo nhân lực du lịch cần có giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực du lịch Việt Nam mà trước hết cần xây dựng một chương trình đào tạo đáp ứng chuẩn quốc tế trong ngành du lịch.

Theo Liên chi hội Đào tạo du lịch Việt Nam, đến nay, cả nước có 195 cơ sở đào tạo du lịch, mỗi năm tốt nghiệp ra trường khoảng 20.000 sinh viên, học viên, trong đó có khoảng 1.800 sinh viên đại học, cao đẳng chuyên nghiệp.

Đánh giá chất lượng đào tạo nguồn nhân lực Việt Nam, Chủ tịch Liên chi hội Đào tạo du lịch Việt Nam. GS.TS Đào Mạnh Hùng cho rằng, chất lượng, năng suất lao động trong ngành du lịch và khách sạn tại Việt Nam còn thấp. Cụ thể, năng suất lao động tại khách sạn ở Việt Nam chỉ bằng 1/15 so với Singapore, 1/10 so với Nhật Bản và 1/5 so với Malaysia. “Lao động ngành Du lịch có nguy cơ bị cạnh tranh việc làm ngay tại Việt Nam bởi nhân lực từ các nước trong ASEAN như Thái Lan, Philippines và Malaysia...”, ông Hùng chia sẻ.

Phân tích những yếu điểm trong khâu đào tạo nguồn nhân lực du lịch, PGS.TS Dương Đức Thắng, Trưởng khoa Du lịch (Trường Đại học Công nghệ Đông Á) cho biết, công tác đào tạo theo phương thức truyền thống hiện không còn phù hợp với tiêu chuẩn, đòi hỏi ngày càng cao của ngành Du lịch.“Nhân lực du lịch hiện nay không chỉ thông thạo ngoại ngữ mà còn phải sử dụng tốt công nghệ, các kỹ năng xây dựng sản phẩm theo tiêu chuẩn chất lượng cao. Trong khi đó, nhiều sinh viên được đào tạo tại các khoa du lịch khi ra trường thậm chí không cạnh tranh được với những sinh viên học ngoại ngữ do yếu kỹ năng giao tiếp với người nước ngoài. Đây là thực tế đáng buồn!”, ông Thắng cho hay.

Xây dựng tiêu chí nhân lực du lịch đạt chuẩn quốc tế

Tại Hội thảo, các đại biểu đến từ nhiều cơ sở đào tạo du lịch trong nước và quốc tế đã thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm và đề xuất nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo du lịch Việt Nam theo chuẩn quốc tế, hiện thực hóa mục tiêu đưa du lịch Việt Nam trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Theo Chủ tịch Liên Chi hội Đào tạo Du lịch Việt Nam, GS.TS Đào Mạnh Hùng, cơ quan quản lý nhà nước cần nhanh chóng thống nhất và đưa ra chương trình chung cho các cơ sở đào tạo với tiêu chí bám sát tiêu chuẩn kỹ năng nghề, tăng cường tỷ lệ thực hành, ngoại ngữ và tin học, thí điểm đào tạo một số ngành nghề bằng tiếng Anh, tăng cường hơn nữa việc hợp tác quốc tế trong đào tạo. Bên cạnh đó, cần xây dựng mối liên hệ có trách nhiệm giữa các cơ sở đào tạo và các doanh nghiệp du lịch. Trên cơ sở nhu cầu việc làm, đơn đặt hàng từ các các doanh nghiệp, các cơ sở đào tạo xây dựng chỉ tiêu, tiêu chí đào tạo hàng năm; các doanh nghiệp tạo điều kiện cho sinh viên thực hành tại cơ sở của mình, từ đó triển khai việc kiểm tra, tuyển dụng nhân viên sau khóa học.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của yếu tố môi trường làm việc đối với thu hút nhân lực chất lượng cao, ông Urs Eberhardt, Giám đốc phát triển chiến lược Đông Nam Á của Trường Quản lý Kinh doanh và Khách sạn BHMS – một trong những trường đào tạo chuyên ngành khách sạn tốt nhất Thụy Sĩ cho biết: Môi trường làm việc là yếu tố quan trọng hàng đầu thu hút nguồn nhân lực tài năng. Nguồn nhân lực trẻ luôn năng động và đầy sáng tạo, luôn muốn được thử sức trong môi trường đầy thách thức. Nguồn nhân lực trẻ cũng luôn đề cao việc được công nhận. Vì thế, môi trường làm việc phải đủ hấp dẫn, mang đến cho nhân sự sự công nhận xứng đáng mới có thể thu hút nhân tài.

Ông Urs Eberhardt cũng nhấn mạnh, hiện nay, du lịch thế giới đang vận dụng mạnh mẽ những tiến bộ của công nghệ vào mọi hoạt động để mang đến những trải nghiệm mới cho khách hàng. Vì thế, nhân sự làm việc trong ngành phải luôn học hỏi, tận dụng tối ưu những lợi ích của công nghệ và rèn luyện kỹ năng thích ứng linh hoạt với những xu hướng mới nhất của ngành.

Theo PGS.TS Phạm Hồng Long, Trưởng khoa Du lịch (Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng, Việt Nam có 3 xu hướng đào tạo, đó là: Thực hành, nghiên cứu quản lý, hoặc kết hợp 2 hình thức này. Hiện nay, chưa có chuẩn mực, tiêu chí về đào tạo chuẩn quốc tế, đó là cái khó để các trường xây dựng mô hình đào tạo phù hợp. Tuy nhiên, PGS.TS Phạm Hồng Long gợi ý, các trường có thể tuân thủ các quy định về kiểm định đào tạo quốc tế với chuẩn mực như mạng lưới các trường đại học ở châu Á, châu Âu. “Không thể 100% sinh viên tốt nghiệp ra trường làm đúng nghề, mà chỉ có khoảng 20-25% gắn với nghề, còn lại vẫn chuyển công việc khác. Phải có những nhân sự thật sự yêu nghề thì mới nâng cao chất lượng đào tạo theo tiêu chuẩn quốc tế. Chúng tôi đề nghị các cơ quan quản lý định hướng nghề du lịch theo tiêu chuẩn cụ thể, để các trường xây dựng mô hình đào tạo đạt chất lượng”, PGS.TS Phạm Hồng Long chia sẻ.

Đề xuất các giải pháp để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong bối cảnh còn nhiều khó khăn. Theo ThS Nguyễn Thị Hồng Thanh, Trường Cao đẳng Du lịch Nha Trang cho rằng: Cần đẩy mạnh chuyển đổi số trong các trường đào tạo nghề du lịch tại Việt Nam, chú trọng nâng cao chất lượng đào tạo, chất lượng giảng dạy, ứng dụng công nghệ, đầu tư về cơ sở hạ tầng, nâng cao hiệu quả công tác quản lý, tăng cường kết nối hơn nữa giữa cơ sở đào tạo và doanh nghiệp. Còn T.S Nguyễn Văn Lưu, chuyên gia du lịch; Nguyên hàm Vụ trưởng Vụ Đào tạo , Bộ VHTTDL cho rằng, cần cơ cấu lại mạng lưới phát triển nguồn nhân lực Việt Nam, nhất là cơ sở giáo dục du lịch; đa dạng hóa các cơ sở phát triển nguồn nhân lực du lịch Việt Nam.