Gửi bình luận
Với xu hướng tăng cường mối liên kết giữa hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học và ứng dụng thực tiễn, hiện nay hoạt động chuyển giao tri thức và công nghệ của các trường đại học phát triển mạnh mẽ trên phạm vi quốc tế. Ở Đức, nhiều trường đại học thành lập công ty hay trung tâm chuyển giao tri thức và công nghệ, hoạt động theo cơ chế công ty phi lợi nhuận.
Các công ty chuyển giao tri thức và công nghệ chủ động tìm kiếm, thực hiện và hỗ trợ dự án chuyển giao tri thức và công nghệ nhưng không có chức năng phụ trách toàn bộ hoạt động nghiên cứu khoa học của trường đại học. Đơn vị đào tạo chủ động sáng kiến, tìm kiếm và thực hiện dự án nghiên cứu phù hợp với đặc thù chuyên môn của mình.
Ở Việt Nam, theo quy định của Nghị định 109/2022/NĐ-CP, cơ sở giáo dục đại học được thành lập doanh nghiệp khoa học và công nghệ, phù hợp với định hướng phát triển của đơn vị. Chính sách mới này của Việt Nam phù hợp với xu hướng quốc tế trong việc tăng cường gắn kết giữa đào tạo đại học và ứng dụng thực tiễn.
Nghị định 109/2022/NĐ-CP cũng quy định về liêm chính học thuật trong cơ sở giáo dục đại học. Theo đó, “cơ sở giáo dục đại học ban hành bộ quy tắc về liêm chính học thuật trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đảm bảo nguyên tắc trung thực, trách nhiệm, công bằng, minh bạch, phù hợp với thực tiễn và theo thông lệ quốc tế”.
Thực hiện chính sách này có những vấn đề cần được làm rõ, trong đó nổi bật là liêm chính học thuật trong hoạt động của doanh nghiệp khoa học kỹ thuật ở trường đại học.
Trước hết, xuất phát từ khái niệm liêm chính học thuật, cần khẳng định rằng, liêm chính học thuật là nguyên tắc chung cho hoạt động khoa học, bất kể hoạt động này được thực hiện ở cơ sở nào, theo cơ chế hành chính dịch vụ công hay doanh nghiệp. Vì vậy những nguyên tắc của liêm chính học thuật giữ nguyên hiệu lực trong các doanh nghiệp khoa học và công nghệ.
Tuy nhiên, có thể xuất hiện các tình huống tranh cãi. Liêm chính học thuật là một khái niệm phức hợp, bao gồm các chuẩn mực khoa học, đạo đức và pháp lý. Có những nội dung của liêm chính học thuật đã được luật hóa, như trong Luật Sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên không phải mọi chuẩn mực của liêm chính học thuật đều được luật hóa. Trong khi doanh nghiệp hoạt động theo luật, đặc biệt là Luật Doanh nghiệp và Luật Sở hữu trí tuệ. Cần xác định rằng doanh nghiệp khoa học và công nghệ không chỉ tuân thủ các luật liên quan mà việc thực hiện nguyên tắc liêm chính học thuật là trách nhiệm ràng buộc.
Vì vậy, xây dựng các quy định, bộ quy tắc về liêm chính học thuật cũng như công cụ kiểm tra và quy định về bảo vệ liêm chính học thuật, xử lý với những vi phạm về liêm chính học thuật có vai trò quan trọng.
Lưu ý thêm, khái niệm liêm chính học thuật cần được hiểu theo nghĩa rộng, không chỉ giới hạn trong hoạt động nghiên cứu, mà là tất cả hoạt động khoa học khác, bao gồm giảng dạy, học tập, quản lý, chuyển giao tri thức và công nghệ.
Liêm chính học thuật là một quá trình phát triển, không chỉ cần có những quy tắc, mà còn là sự thông hiểu, đồng thuận và cùng thực hiện của tất cả thành viên. Sinh viên cần được giáo dục và làm gương về liêm chính học thuật trong trường đại học.
