Hiện nay, nguồn thu của các trường, đặc biệt trường tự chủ chủ yếu phụ thuộc vào học phí. Do đó, PGS.TS Đỗ Văn Dũng - nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP Hồ Chí Minh cho rằng, nếu các trường tuyển không hết chỉ tiêu thì không đủ kinh phí chi trả cho bộ máy, đầu tư phát triển, mua sắm trang thiết bị... Trong khi đó, phương án tuyển sinh của các trường vài năm nay đều có tỉ lệ thí sinh ảo cao.
Năm 2022, Bộ GD&ĐT đã áp dụng lọc ảo chung tất cả các phương thức xét tuyển trên Hệ thống hỗ trợ tuyển sinh chung, nhưng tỉ lệ ảo vẫn ở mức 18%. Đây là con số thống kê trên hệ thống, chưa kể trong số thí sinh đã trúng tuyển có em không nhập học. Đây cũng là một trong những lý do khiến các trường “trừ hao” bằng cách gọi thí sinh nhập học vượt chỉ tiêu. Chưa kể, mỗi năm có khoảng 10% sinh viên thôi học.
Từ thực tế trên, PGS.TS Đỗ Văn Dũng cho rằng, việc xây dựng quy định chỉ tiêu đào tạo chỉ nên yêu cầu chặt về cơ sở vật chất phòng thí nghiệm để đảm bảo chất lượng thực hành. Nếu “siết” yêu cầu theo cơ học thì chưa phù hợp thực tế.
Không phủ nhận, có tình trạng một số trường chạy theo số lượng và lợi nhuận mà lơ là chất lượng, GS.TS Phạm Tất Dong - nguyên Phó Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam nhấn mạnh, nếu năng lực đào tạo của cơ sở giáo dục đại học có hạn nhưng tuyển sinh vượt quá năng lực sẽ ảnh hưởng lớn tới chất lượng.
Vì mục tiêu chất lượng đào tạo và nguồn nhân lực, cần xử phạt thật nghiêm để răn đe, ngăn chặn những vi phạm tiếp diễn ở mùa tuyển sinh 2023. Thậm chí, nếu trường nào “xé rào” tuyển sinh vượt quá với số lượng lớn thì có thể yêu cầu dừng tuyển sinh.
“Tôi ủng hộ những biện pháp mạnh (nếu cần) để bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực, tiếp tục củng cố niềm tin với xã hội. Kiên quyết không đánh đổi chất lượng lấy số lượng, bởi nếu chạy theo số lượng bỏ qua chất lượng thì hậu quả khó lường. Do đó, không thể buông lỏng quản lý chất lượng; phải có hướng xử lý đủ nghiêm minh với những trường hợp vi phạm” - GS.TS Phạm Tất Dong nhấn mạnh.
Theo TS Lê Viết Khuyến – Phó Chủ tịch Hiệp hội Các trường ĐH, CĐ Việt Nam, quy định về xác định tiêu có độ mở, thậm chí có biên độ để các cơ sở giáo dục đại học tuyển vượt chỉ tiêu trong giới hạn cho phép. Vì thế, khi vượt quá biên độ này, thì không khác gì vượt đèn đỏ giao thông. Đã là quy định thì các trường cần tuân thủ. Nếu thấy bất cập hoặc chưa phù hợp với thực tế thì có thể kiến nghị, đề xuất để sửa đổi bổ sung, chứ không nên “xé rào” tự ý tuyển vượt chỉ tiêu.
“Do đó việc xử phạt cần thiết để răn đe các trường không vì lợi ích trước mắt mà làm sai. Đây là hồi chuông cảnh báo cho các trường trước mùa tuyển sinh năm 2023. Về phía hiệp hội sẽ nhắc nhở, khuyến nghị để các trường thực hiện đúng quy định trong công tác tuyển sinh, đào tạo” - TS Lê Viết Khuyến trao đổi.
TS Lê Viết Khuyến cho biết: “Nếu phát hiện những trường là thành viên của Hiệp hội Các trường ĐH, CĐ Việt Nam vi phạm do tuyển sinh vượt năng lực, số lượng theo quy định về xác định chỉ tiêu tuyển sinh, chắc chắn những trường này sẽ không nằm trong danh sách thi đua khen thưởng. Tùy từng mức độ, chúng tôi sẽ có văn bản đề nghị tới cơ quan có thẩm quyền xem xét, xử lý (nếu cần).