Gửi bình luận
Giúp trẻ có nhu cầu đặc biệt từng bước tiếp cận kỹ năng giao tiếp còn là hành trình bền bỉ của những người chọn đứng về phía trẻ em yếu thế.
Trong xã hội hiện đại, phát triển giáo dục hòa nhập không còn là nhiệm vụ riêng của ngành giáo dục, mà trở thành thước đo cho tính nhân văn và bao dung của cộng đồng.
Với ThS Bùi Thị Hương (Bùi Ngát Hương) - Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Giáo dục Hòa nhập Thiên Thần, hành trình ấy bắt đầu từ những năm tháng còn ngồi trên giảng đường đại học.
Theo ThS Hương, hành trình đến với lĩnh vực trẻ có nhu cầu đặc biệt của cô bắt đầu từ thời còn là sinh viên chuyên ngành Tham vấn và Trị liệu tâm lý.
Trong quá trình học tập, kiến tập và thực tập, cô được tiếp xúc với nhiều trẻ tự kỷ, chậm nói, chậm phát triển và rối loạn hành vi.
"Mỗi trẻ đều mang trong mình một câu chuyện riêng, một thế giới riêng, và mỗi bước tiến nhỏ của các con đã tạo nên sự thôi thúc mạnh mẽ trong tôi về sứ mệnh mà mình muốn theo đuổi", cô Hương chia sẻ.
Không chỉ chứng kiến khó khăn của trẻ, cô còn nhìn thấy áp lực, bế tắc và cả sự hoang mang của nhiều gia đình khi con gặp rối loạn phát triển.
Từ đó, cô Hương nhận ra rằng, trẻ không chỉ cần kiến thức hay kỹ thuật can thiệp, mà cần một hệ thống hỗ trợ bền bỉ, nhân văn và khoa học, nơi sự khác biệt của mỗi đứa trẻ được tôn trọng.
Năm 2013, khi tròn 26 tuổi, sau ba năm làm việc với vai trò giáo viên dạy trẻ đặc biệt, cô Hương quyết định thành lập Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Giáo dục Hòa nhập Thiên Thần.
Hơn 12 năm qua, trung tâm tại địa chỉ 416/65 Dương Quảng Hàm, phường An Nhơn, TPHCM đã trở thành "ngôi nhà thứ hai" của hàng trăm trẻ có nhu cầu đặc biệt.
Với nền tảng chuyên môn vững chắc và hơn 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tâm lý, đặc biệt là trẻ tự kỷ, ThS Hương không chỉ đảm nhiệm vai trò quản lý, mà còn trực tiếp tham gia đào tạo chuyên môn, xây dựng chương trình can thiệp và cố vấn cho nhiều trung tâm trên cả nước.
Theo cô Hương, khó khăn lớn nhất trong hỗ trợ trẻ có nhu cầu đặc biệt nằm ở sự khác biệt sâu sắc giữa từng trẻ.
Mỗi em có mức độ phát triển, tiềm năng và rào cản riêng, nên không thể áp dụng một chương trình chung cho tất cả. Bên cạnh đó, tâm lý phụ huynh, khi nhận thông tin con có rối loạn phát triển, không ít cha mẹ rơi vào tình trạng sốc, hoang mang hoặc không chấp nhận.
Một số phụ huynh khác lại đặt kỳ vọng quá lớn so với khả năng hiện tại của con, vô tình tạo áp lực cho con và cho giáo viên.
Để vượt qua, Trung tâm Thiên Thần triển khai quy trình sàng lọc, đánh giá toàn diện, xây dựng kế hoạch giáo dục cá nhân (IEP) cho từng trẻ, đồng thời đồng hành tâm lý cùng phụ huynh để giúp họ hiểu, chấp nhận và phối hợp trong quá trình can thiệp.
"Bên cạnh đó, hàng tuần chúng tôi thường có các lớp đào tạo nâng cao chuyên môn và các kỹ năng cho giáo viên, chuyên viên để giáo viên có kiến thức, nhìn nhận toàn diện và giải quyết khó khăn tốt hơn.
Chính sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, chuyên viên và giáo viên là yếu tố tạo nên kết quả bền vững cho trẻ", ThS Hương cho hay.
Trong quá trình hỗ trợ trẻ tiếp cận các kỹ năng nền tảng như giao tiếp, đọc và viết, ThS Bùi Ngát Hương cho rằng, giao tiếp chính là "cửa ngõ" của mọi hoạt động học tập.
Chỉ khi đánh giá đúng khả năng hiểu - biểu đạt, cách trẻ tương tác và phản hồi, mới có thể xây dựng lộ trình can thiệp phù hợp.
Theo ThS Hương, hiệu quả can thiệp phụ thuộc rất lớn vào yếu tố sớm - đúng - đủ - đều, đặc biệt trong những năm đầu đời, khi não bộ trẻ phát triển mạnh mẽ nhất.
Khi trẻ được hỗ trợ giao tiếp sớm trong thời kỳ này, khả năng tiếp nhận thông tin, chú ý, bắt chước và hiểu ngôn ngữ đều tăng lên nhanh chóng, đây chính là nền móng quan trọng để trẻ học đọc và viết sau này.
Một yếu tố không thể thiếu khác là sự đồng hành của phụ huynh. Ngoài thời gian ở trung tâm, trẻ dành phần lớn thời gian ở nhà.
Khi cha mẹ hiểu đúng vấn đề của con, biết cách tạo cơ hội giao tiếp hằng ngày và duy trì thói quen học tập một cách tự nhiên, sự tiến bộ của trẻ sẽ ổn định và bền vững hơn.
Trong hơn 15 năm làm nghề, ThS Hương đã chứng kiến rất nhiều sự thay đổi của trẻ.
Đặc biệt, có những câu chuyện khiến cô luôn trăn trở, như trường hợp một bé gái từ Nghệ An theo ba vào TPHCM can thiệp, tiến bộ rõ rệt nhưng buộc phải dừng lại vì hoàn cảnh kinh tế khó khăn.
Đến khi cô biết được tin và liên lạc lại để hỗ trợ, thì mất liên lạc với ba của bé. Điều này khiến cô Hương bứt rứt tới hiện tại.
Hay trường hợp một bé gái mất mẹ từ nhỏ, sống khép kín. Bé được chẩn đoán vào năm 2013 tại bệnh viện là "câm tạm thời".
"Khi trung tâm tiếp nhận bé đã tiến hành đánh giá và lên chương trình can thiệp cho con, tập trung vào các bài tập như tạo cảm giác an toàn, hạn chế cho con ở một mình, nắm tay con khi con đi đâu đó, nói lời nhẹ nhàng, chậm rãi, không thúc giục hay ép con phải nói và đặc biệt thường ôm con, nói lời yêu thương, vỗ về con…
Khoảng hơn một tháng, con bắt đầu gọi từ Ba đầu tiên, rồi nhiều từ khác cả nhà bé vui mừng khôn xiết. Sau sáu tháng, bé có thể ra trường hòa nhập với các bạn cùng trang lứa", ThS Hương nhớ lại.
Theo cô Hương, những khoảnh khắc như vậy là minh chứng rõ ràng rằng, mỗi đứa trẻ đều có tiềm năng, nếu được gợi mở đúng cách trong môi trường đủ yêu thương và thấu hiểu.
Để trẻ hòa nhập tốt hơn, ngoài kỹ năng học tập, cô cho rằng cần một hệ thống hỗ trợ toàn diện, từ phối hợp đa chuyên ngành (y khoa, tâm lý, giáo dục đặc biệt, công tác xã hội…), sự đồng hành kiên trì của gia đình, môi trường giáo dục hòa nhập đúng nghĩa, đến sự bao dung của cộng đồng.
Ở góc độ chính sách, ThS Bùi Ngát Hương đề xuất cần chuẩn hóa hệ thống sàng lọc - đánh giá, hỗ trợ tài chính cho gia đình có trẻ đặc biệt, đào tạo nhân lực chất lượng và bổ sung rõ vai trò của chuyên gia tâm lý, công tác xã hội trong môi trường can thiệp và giáo dục.
Giáo dục hòa nhập không chỉ dành cho trẻ đặc biệt, mà là một thước đo của một xã hội văn minh và nhân văn.
Tự kỷ hay bất kỳ rối loạn phát triển nào đều không phải là lỗi của cha mẹ. Điều quan trọng không phải là trẻ bắt đầu ở đâu, mà là trẻ được đồng hành như thế nào.
"Tôi tin rằng nếu được phát hiện sớm, can thiệp đúng phương pháp và kiên trì theo đuổi lộ trình, trẻ hoàn toàn có thể tiến bộ và hòa nhập với các bạn cùng trang lứa.
Với cộng đồng, tôi mong chúng ta hãy nhìn trẻ bằng ánh mắt bao dung hơn. Một xã hội văn minh là xã hội không để đứa trẻ nào bị bỏ lại phía sau. Sự tử tế của người lớn chính là môi trường phát triển của trẻ em.
Trẻ em nào cũng như thiên thần, chúng vô cùng đáng yêu và cần được yêu thương. Nhưng thiên thần đặc biệt càng cần chúng ta yêu thương nhiều hơn nữa", ThS Hương gửi gắm.
