Xu hướng phải thích ứng với bối cảnh mới
Nhìn nhận những khó khăn trong việc phát triển nông nghiệp chất lượng cao, đặc biệt là nhân lực, ông Đinh Minh Hiệp - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn TPHCM - cho hay: TP đang tập trung tháo gỡ những khó khăn trong phát triển nông nghiệp. Hiện nay, lao động phổ thông thì thừa nhưng lao động chất lượng cao, có trình độ kỹ thuật nắm bắt được công nghệ lại khan hiếm. Việc thiếu hụt lực lượng cán bộ khoa học trình độ chuyên môn cao, đặc biệt ở một số lĩnh vực mới, công nghệ cao là điều được các doanh nghiệp và chuyên gia trong ngành đặc biệt quan tâm.
“Trước mắt, ngành nông nghiệp TPHCM chú trọng phát triển sản xuất giống cây con chất lượng cao nhằm nâng cao giá trị và năng suất các sản phẩm nông nghiệp chủ lực. Năm 2021, ngành nông nghiệp thành phố đạt tăng trưởng 2 - 2,5%; giá trị sản xuất bình quân đạt 630 - 650 triệu đồng/ha; có chứng nhận VietGAP cho 76% diện tích trồng rau; 72% số hợp tác xã nông nghiệp hoạt động hiệu quả... Kinh tế nông nghiệp TP dần chuyển dịch sang nông nghiệp đô thị, công nghệ cao với nguồn lực qua đào tạo cũng tăng dần đều qua từng năm”, ông Hiệp chia sẻ.
Thực tế cho thấy, nhân lực nông nghiệp chất lượng cao ở nước ta những năm gần đây đã có bước phát triển nhưng chưa đạt như kỳ vọng. Tỷ lệ lao động từ 15 tuổi trở lên đã qua đào tạo nghề ở khu vực nông thôn tăng từ 8,5% năm 2010 lên 16,3% năm 2020. Năng suất lao động trong lĩnh vực nông, lâm, thủy sản tăng từ 30,8 triệu/lao động năm 2015 lên 52,7 triệu/lao động năm 2020.
Thế nhưng, hiện số lượng các trường có đào tạo nhân lực chất lượng cao khối ngành nông nghiệp trên cả nước không nhiều. Học viện Nông nghiệp Việt Nam, ĐH Lâm nghiệp, ĐH Nông Lâm TPHCM, ĐH Đà Lạt, ĐH Cần Thơ, ĐH Nông Lâm Thái Nguyên, ĐH Văn Lang đều đào tạo các ngành như: Nông học, công nghệ sau thu hoạch, chăn nuôi, bảo vệ thực vật, công nghệ sinh học, công nghệ rau hoa quả và cảnh quan, nông nghiệp công nghệ cao… Tuy vậy, số lượng chỉ tiêu cho nhóm ngành trên tại các trường không nhiều, dao động từ 50 - 120 chỉ tiêu/ngành, điều đó phần nào phản ánh rõ thực tế khan hiếm nhân lực nông nghiệp công nghệ cao hiện nay. Bên cạnh đó, thí sinh có xu hướng né ngành nông nghiệp vì sợ khó, sợ khổ.
Nhân lực nông nghiệp chất lượng cao thì thiếu, doanh nghiệp lại săn đón, nhưng người học chưa sẵn sàng thay đổi tư duy và suy nghĩ về nhóm ngành này. Đây chính là trở ngại lớn mà theo TS Nguyễn Duy Tân - Phó Trưởng khoa Nông nghiệp và Tài nguyên thiên nhiên, Trường ĐH An Giang, các trường đại học, doanh nghiệp cần sớm tháo gỡ từ chính sách thu hút, cơ chế đặc thù trong đào tạo cho đến sức hút từ thu nhập ngành nghề.
Nhìn nhận những thách thức về nhân lực trong phát triển nông nghiệp chất lượng cao, TS Mai Hải Châu - Phó Giám đốc Phân hiệu Trường ĐH Lâm nghiệp tại Đồng Nai - cho rằng: Để sản xuất nông nghiệp hiệu quả trong bối cảnh hiện nay, nhất là các vùng nông nghiệp còn diện tích nuôi, trồng ít (đô thị), nông nghiệp Việt Nam cần chuyển từ nền nông nghiệp “sản lượng cao” sang “nền nông nghiệp công nghệ cao, sinh thái, trách nhiệm, bền vững”.