Nỗ lực thu hút giảng viên đầu ngành

Chính sách đãi ngộ hấp dẫn, môi trường làm việc hiện đại, cùng cơ hội phát triển nghề nghiệp được xem là yếu tố quan trọng để thu hút nhân tài.

Tiền... không phải tất cả

Theo báo cáo thường niên 2024 của Trường Đại học Kinh tế - Luật (Đại học Quốc gia TPHCM), quy mô nhân sự của trường đã tăng gấp 14 lần sau 24 năm thành lập và phát triển. Cụ thể, tính đến tháng 10/2024, số lượng nhân sự đạt 428 người, so với con số 30 vào thời điểm thành lập tháng 3/2010.

Lực lượng giảng viên - nhóm nhân sự chủ lực tham gia giảng dạy và nghiên cứu - cũng phát triển đáng kể cả về số lượng lẫn trình độ chuyên môn. Nếu năm 2010, trường chỉ có 30 giảng viên (gồm 5 giáo sư, phó giáo sư và 25 tiến sĩ) thì đến tháng 10/2024, con số này đã tăng lên 236, trong đó có 27 giáo sư, phó giáo sư và 118 tiến sĩ. Tỷ lệ tiến sĩ trên tổng số giảng viên duy trì ở mức khá cao, đạt 50%.

Việc đẩy nhanh quá trình tự chủ tài chính trong các trường đại học công lập đã tạo điều kiện tăng tỷ lệ chi cho con người, đồng thời làm gia tăng sự cạnh tranh giữa các cơ sở giáo dục cùng khối.

Đặc biệt, trong bối cảnh xã hội hóa giáo dục, sự xuất hiện của các trường đại học quốc tế và tư thục với tiềm lực tài chính mạnh, chính sách lương thưởng hấp dẫn cùng môi trường làm việc linh hoạt đã tác động đến xu hướng dịch chuyển của nhân sự từ công lập sang tư nhân.

Bên cạnh đó, làn sóng đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam ngày càng gia tăng, kéo theo sự phát triển của các tập đoàn đa quốc gia và doanh nghiệp trong nước. Điều này tạo ra thị trường lao động sôi động, trong đó khu vực tư nhân nổi bật với mức thu nhập cao và môi trường làm việc năng động, khiến các trường đại học công lập gặp khó khăn trong việc cạnh tranh thu hút nhân sự.

Đó là những thách thức mà các trường công lập như Trường Đại học Kinh tế - Luật đối mặt trong việc tuyển dụng, thu hút và giữ chân nhân tài. Ngoài ra, yếu tố địa lý cũng là một trở ngại đáng kể. Việc nằm ở khu vực ngoại thành gây khó khăn cho giảng viên trong việc di chuyển đến trung tâm để bồi dưỡng chuyên môn hoặc tham gia các hoạt động hợp tác ngoài công tác chính.

Những yếu tố này đã đặt trường vào thế bất lợi trong việc xây dựng thương hiệu tuyển dụng, chịu áp lực cạnh tranh về tài chính và gặp khó khăn trong việc thu hút, giữ chân nhân sự chất lượng cao.

Nhằm khắc phục tình trạng này, Trường Đại học Kinh tế - Luật đã bám sát chiến lược phát triển của Đại học Quốc gia TPHCM, đặt mục tiêu nâng tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ lên 75% vào giai đoạn 2025 - 2030. Từ tháng 1/2018, trường đã triển khai chính sách thu hút nhân lực chất lượng cao. Đến năm 2024, mức hỗ trợ một lần dành cho giảng viên mới tuyển dụng được điều chỉnh lên 150 triệu đồng đối với tiến sĩ, 250 triệu đồng đối với phó giáo sư và 350 triệu đồng đối với giáo sư.

Chính sách tuyển dụng của trường hiện được đánh giá là minh bạch, cởi mở và cạnh tranh công bằng. Ứng viên được sàng lọc kỹ lưỡng nhằm đảm bảo đáp ứng yêu cầu chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp và phù hợp với văn hóa tổ chức.

Dù đã có nhiều nỗ lực, trường vẫn đối mặt với thách thức lớn trong việc thu hút nhân sự chất lượng cao. Trong ba năm liên tiếp (2022 - 2024), tỷ lệ tuyển dụng giảng viên so với nhu cầu thực tế chỉ duy trì ở mức 32% trở xuống. Đây là bài toán mà nhà trường cần tiếp tục giải quyết trong thời gian tới để đảm bảo chất lượng đội ngũ giảng dạy và nghiên cứu.

Vượt khó, nâng tỷ lệ tiến sĩ

Trước những khó khăn trong việc thu hút giảng viên trình độ cao, nhiều trường đại học đã triển khai các giải pháp linh hoạt nhằm cải thiện chất lượng đội ngũ. Trọng tâm là nâng cao chính sách đãi ngộ, tăng lương, hỗ trợ nghiên cứu và tạo điều kiện thuận lợi để giảng viên phát triển sự nghiệp. Đồng thời, các trường đẩy mạnh hợp tác quốc tế, xây dựng môi trường học thuật hiện đại và khuyến khích giảng viên nội bộ nâng cao trình độ.

Cuối tháng 9/2024, Trường Đại học Công Thương TPHCM ban hành chính sách bắt buộc giảng viên nữ dưới 45 tuổi và giảng viên nam dưới 50 tuổi phải đăng ký học tiến sĩ trong vòng ba năm. Tính đến nay, 102 giảng viên đã đăng ký học từ năm 2025, 116 người từ năm 2026 và 184 người dự kiến nhập học vào năm 2027. Song song với đào tạo nội bộ, trường cũng đẩy mạnh tuyển dụng giảng viên có trình độ cao. Năm 2023, trường tuyển thêm 21 tiến sĩ và 2 phó giáo sư, nâng tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ lên 38%.

Theo TS Thái Doãn Thanh - Phó Hiệu trưởng nhà trường, nhu cầu tuyển dụng giảng viên luôn cao, đặc biệt ở các ngành công nghệ thông tin, kinh doanh - quản lý và du lịch. Để thu hút nhân tài, từ năm 2024, mức hỗ trợ ban đầu cho giảng viên tiến sĩ tăng lên 100 triệu đồng, phó giáo sư 150 triệu đồng và giáo sư 200 triệu đồng.

Tổng thu nhập hàng tháng của giảng viên mới có trình độ tiến sĩ khi về trường đạt hơn 30 triệu đồng. Ngoài ra, giảng viên có công bố khoa học trên các tạp chí quốc tế uy tín (ISI, Scopus) sẽ nhận thưởng, đồng thời có thể được giảm định mức giảng dạy để tập trung nghiên cứu.

Tại Trường Đại học Tài chính - Marketing, tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ tăng từ 22% vào năm 2021 lên 32% vào năm 2024. Nhà trường đặt mục tiêu nâng con số này lên 40% vào năm 2025 và đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ mạnh mẽ.

Cụ thể, giáo sư dưới 50 tuổi nhận 500 triệu đồng, từ 50 - 55 tuổi nhận 400 triệu đồng. Phó giáo sư dưới 50 tuổi nhận 300 triệu đồng, từ 50 - 55 tuổi nhận 200 triệu đồng. Tiến sĩ tốt nghiệp ở nước ngoài nhận hỗ trợ 100 triệu đồng, trong khi tiến sĩ tốt nghiệp trong nước nhận 60 triệu đồng, không phân biệt độ tuổi.

Năm 2024, Trường Đại học Ngân hàng TPHCM có 12 giảng viên được công nhận đạt chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư, dẫn đầu khối ngành kinh tế. Trường cũng tuyển thêm 6 giáo sư, phó giáo sư, nâng tổng số giảng viên có học hàm lên gấp đôi so với năm 2023.

Theo PGS.TS Nguyễn Đức Trung - Hiệu trưởng nhà trường, đến cuối năm 2024, trường có 200 giáo sư, phó giáo sư và tiến sĩ, nâng tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ lên 55%, cao hơn mức trung bình toàn quốc là 33,5% (theo thống kê năm 2024 của Bộ GD&ĐT). Trong đó, trường hiện có 2 giáo sư và 36 phó giáo sư, chủ yếu là các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, khoa học dữ liệu và công nghệ tài chính.

“Quan trọng hơn, đội ngũ chất lượng cao này được phát triển đồng đều ở tất cả các lĩnh vực đào tạo, góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong ngành ngân hàng và giáo dục đại học”, PGS.TS Nguyễn Đức Trung nhấn mạnh.

Mời giáo sư thỉnh giảng

Nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên và nghiên cứu khoa học, bên cạnh tuyển dụng nhân sự cơ hữu, nhiều cơ sở giáo dục đại học đã đẩy mạnh thu hút giảng viên thỉnh giảng. Chương trình giáo sư thỉnh giảng (Chương trình) của Đại học Quốc gia TPHCM, công bố vào đầu tháng 2/2025, là một ví dụ điển hình.

Chương trình hướng đến hợp tác với các chuyên gia, nhà khoa học xuất sắc trên thế giới, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và nghiên cứu. Giáo sư thỉnh giảng là chức danh do Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM bổ nhiệm, làm việc theo cơ chế bán thời gian, tham gia giảng dạy và nghiên cứu theo hình thức trực tiếp hoặc trực tuyến.

Trong giai đoạn 2025 - 2030, Chương trình đặt mục tiêu bổ nhiệm 100 giáo sư thỉnh giảng, riêng hai năm 2025 và 2026 dự kiến mời và bổ nhiệm 50 người. Đối tượng tham gia bao gồm giáo sư, phó giáo sư, chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý có thành tích nổi bật, đang công tác tại các trường đại học, viện nghiên cứu, tổ chức quốc tế và tập đoàn công nghệ trên thế giới. Những ứng viên này phải có mong muốn đóng góp cho sự phát triển của Đại học Quốc gia TPHCM và nền giáo dục, khoa học công nghệ Việt Nam.

Theo tiêu chí bổ nhiệm, ứng viên cần có thành tích nổi trội trong giảng dạy, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ, thể hiện qua các công bố quốc tế, bằng sáng chế và sản phẩm khoa học - công nghệ. Chương trình ưu tiên thu hút nhân sự trong các lĩnh vực công nghệ sinh học, y sinh học, chip - bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số, công nghệ vật liệu, năng lượng mới, logistics, tài chính quốc tế, biến đổi khí hậu, phát triển bền vững, lịch sử và văn hóa Việt Nam…

Giáo sư thỉnh giảng được bổ nhiệm trong thời gian tối thiểu 1 năm, tối đa 5 năm và có thể gia hạn. Bên cạnh mức thù lao cạnh tranh, họ còn nhận hỗ trợ về đi lại, lưu trú khi làm việc tại Đại học Quốc gia TPHCM, đồng thời được tiếp cận hệ thống cơ sở vật chất hiện đại, phòng thí nghiệm và các nguồn tài nguyên nghiên cứu.

Mỗi giáo sư thỉnh giảng phải dành tối thiểu 10 ngày làm việc trực tiếp tại trường mỗi năm, chủ động lập kế hoạch giảng dạy trực tiếp hoặc trực tuyến, tổ chức hội thảo khoa học, đồng hướng dẫn nghiên cứu sinh, xây dựng đề xuất hợp tác quốc tế và hỗ trợ phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh.

“Với các giáo sư có thành tích đặc biệt, có mong muốn đóng góp, xây dựng, phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo cho Đại học Quốc gia TPHCM và được một nhà khoa học uy tín trong và ngoài đại học này giới thiệu, Hội đồng xét duyệt sẽ đề xuất Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM xem xét, quyết định mời và bổ nhiệm mà không cần thực hiện quy trình bổ nhiệm”, PGS.TS Vũ Hải Quân - Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM nhấn mạnh.