Phát hiện ứng viên tiềm năng cho Hành tinh thứ Chín

Đây có thể là cái nhìn đầu tiên của nhân loại về Hành tinh thứ Chín (Planet Nine) đã được lý thuyết dự đoán từ lâu - nếu nó thực sự tồn tại - một thế giới khổng lồ chưa được khám phá, có quỹ đạo rất xa quanh Mặt Trời của chúng ta. Tuy nhiên, giả thuyết về hành tinh thứ chín vẫn còn gây tranh cãi, và phát hiện mới này có lẽ sẽ không thay đổi điều đó.

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra ứng viên hành tinh này khi phân tích dữ liệu vệ tinh cũ. Ở giai đoạn hiện tại, ứng viên này chỉ là một chấm sáng bí ẩn xuất hiện trong một số hình ảnh hồng ngoại. Nhưng chấm sáng đó dường như di chuyển theo cách phù hợp với một hành tinh lớn và xa.

“Tôi cảm thấy vô cùng phấn khích,” Terry Long Phan, nghiên cứu sinh tiến sĩ ngành thiên văn học tại Đại học Quốc gia Tsing Hua ở Đài Loan, tác giả chính của nghiên cứu, chia sẻ với tạp chí Science, khi nhớ lại khoảnh khắc phát hiện. “Nó thực sự truyền động lực cho chúng tôi.”

Phan và các cộng sự đã công bố phát hiện của họ lên máy chủ arXiv vào ngày 24 tháng 4. Nghiên cứu đã được chấp nhận đăng trên tạp chí Publications of the Astronomical Society of Australia. Tuy vậy, bản thảo vẫn vấp phải sự hoài nghi từ một số nhà khoa học.

Mike Brown, nhà thiên văn học tại Caltech - người đầu tiên đề xuất giả thuyết Hành tinh thứ Chín cùng một đồng nghiệp vào năm 2016 - không bị thuyết phục rằng các chấm hồng ngoại đó tương ứng với hành tinh khó nắm bắt này. Brown không tham gia nghiên cứu, nhưng ông đã tính toán quỹ đạo của tín hiệu hồng ngoại và phát hiện ra rằng vật thể này nghiêng khoảng 120 độ so với mặt phẳng của Hệ Mặt Trời, theo Science đưa tin. Góc nghiêng này lớn hơn nhiều so với dự đoán cho Hành Tinh Thứ Chín - khoảng 15 đến 20 độ - và cũng có nghĩa là vật thể này có quỹ đạo ngược hướng với các hành tinh đã biết, vốn đều nằm gần cùng một mặt phẳng.

Sự sai lệch này “không có nghĩa là nó không tồn tại, nhưng điều đó có nghĩa là nó không phải là Hành tinh thứ Chín,” Brown nói với Science. “Tôi không nghĩ hành tinh này sẽ gây ra bất kỳ ảnh hưởng nào lên Hệ Mặt Trời giống như những gì chúng tôi nghĩ rằng mình đang quan sát được.”

Vị trí dự đoán của Hành tinh thứ Chín được đưa ra nhằm giải thích cho các quỹ đạo bất thường của một số vật thể trong Vành đai Kuiper ở vùng rìa xa của Hệ Mặt Trời. Tuy nhiên, một số nhà nghiên cứu không bị thuyết phục rằng những quỹ đạo này do một hành tinh chưa được khám phá gây ra, và cộng đồng khoa học nói chung vẫn đang chờ đợi bất kỳ bằng chứng quan sát trực tiếp nào về sự tồn tại của Hành tinh thứ Chín.

Nếu Hành tinh thứ Chín tồn tại, thì các nhà nghiên cứu dự đoán rằng nó sẽ lớn hơn Trái Đất nhiều lần và có quỹ đạo bất thường cách Sao Hải Vương hàng tỉ kilomet. Quỹ đạo giả định của Hành tinh thứ Chín cách Mặt Trời quá xa nên rất khó để các nhà khoa học trên Trái Đất phát hiện, và đó là lý do họ gặp khó khăn trong việc chứng minh hoặc bác bỏ sự tồn tại của nó.

Nhóm nghiên cứu đứng sau phát hiện mới này đã tìm kiếm các ứng viên cho Hành tinh thứ Chín trong kho dữ liệu của hai vệ tinh đã ngừng hoạt động: Vệ tinh Thiên văn Hồng ngoại năm 1983 (IRAS) và vệ tinh AKARI hoạt động từ 2006 đến 2011, theo Space.com đưa tin. Họ tìm kiếm các vật thể ở xa có chuyển động chậm giữa các bộ dữ liệu, giống như cách Hành tinh thứ Chín di chuyển nếu nó có quỹ đạo quanh Mặt Trời của chúng ta.

Sau khi loại trừ các vật thể đã biết trong dữ liệu, các nhà nghiên cứu tập trung vào một danh sách rút gọn các ứng viên. Họ đã nghiên cứu kỹ hình ảnh của những vật thể tiềm năng này và cuối cùng đã chọn ra thứ mà họ mô tả trong nghiên cứu là “một ứng viên tốt.” Ứng viên này là một chấm sáng có màu sắc và độ sáng giống nhau trên cả hai bộ hình ảnh, cho thấy nó là cùng một vật thể được cả hai vệ tinh ghi lại. Theo nghiên cứu, cần có các quan sát tiếp theo để xác định đầy đủ quỹ đạo của vật thể này.

Brown nói với Science rằng nếu tín hiệu hồng ngoại này thực sự là một hành tinh, thì theo các tính toán của ông, nó không thể cùng tồn tại với Hành tinh thứ Chín giả định ban đầu mà không làm quỹ đạo của nhau trở nên bất ổn. Vì vậy, ứng viên mới cho Hành tinh thứ Chín có thể là một hành tinh khác với khả năng bác bỏ giả thuyết về Hành tinh thứ Chín.

Sự tồn tại của Hành tinh thứ Chín - hoặc bất kỳ hành tinh nào chưa được phát hiện nào khác trong Hệ Mặt Trời - có lẽ sẽ vẫn là một chủ đề gây tranh cãi ở thời điểm hiện tại. Tuy nhiên, năm 2025 có thể đánh dấu bước ngoặt trong hành trình tìm kiếm này.

Đài quan sát Vera C. Rubin, hiện đang được xây dựng tại Chile, sẽ đi vào hoạt động vào cuối năm nay và có tiềm năng chấm dứt cuộc tranh luận về Hành tinh thứ Chín. Đài quan sát tiên tiến này sẽ sở hữu máy ảnh kỹ thuật số lớn nhất thế giới và có khả năng quan sát sâu hơn vào vũ trụ so với các thiết bị tiền nhiệm. Các nhà nghiên cứu hy vọng nó sẽ có thể phát hiện ra Hành tinh thứ Chín trong vòng một đến hai năm tới, nếu hành tinh đó thực sự tồn tại.

R.T
Theo Livescience