Gửi bình luận
Nguyên nhân trực tiếp của tình trạng trên do chất lượng đào tạo đại học của Việt Nam, dù có nhiều cải thiện thời gian qua, nhưng không theo kịp chuyển dịch về yêu cầu thị trường lao động. Để tìm hiểu sâu về nguyên nhân này, một nghiên cứu cấp Nhà nước năm 2020 về nhân lực trình độ đại học ngành công nghệ thông tin cho rằng:
Tuy điều kiện dạy và học nhiều cải thiện, nhưng chuyển biến chậm so với bước tiến của công nghệ thông tin lẫn yêu cầu đổi mới cách dạy - học. Công tác đào tạo trong nhà trường thực hiện chủ yếu theo tiếp cận nội dung, chưa có chuyển đổi thực sự sang tiếp cận năng lực, trong khi điều kiện đảm bảo quyền tự chủ nhà trường, cơ sở vật chất - kỹ thuật, nguồn lực tài chính, tài liệu học tập, hạ tầng công nghệ, năng lực và động lực của đội ngũ còn nhiều bất cập.
Để khắc phục những thiếu hụt chuyên môn và kỹ năng, doanh nghiệp đều đào tạo bổ sung khi mới tuyển hoặc cập nhật hàng năm đối với lao động công nghệ thông tin [4].
Xét về nguyên nhân sâu xa cần đặt công tác đào tạo đại học trong tổng thể nhiệm vụ phát triển nhân lực nước ta. Đó là một trong ba đột phá chiến lược để thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 - 2020 cũng như giai đoạn 2021 - 2030.
Tuy nhiên, như Đại hội XIII của Đảng chỉ ra, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội. Để lý giải vấn đề này có thể dựa vào báo cáo phân tích chính sách phát triển nhân lực nước ta của Ngân hàng Thế giới.
Theo đó, chủ trương, chính sách và định hướng phát triển, chúng ta luôn có sự cam kết mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước; nhưng công tác quản lý, giám sát việc tổ chức thực hiện còn yếu kém, trong đó đáng quan tâm là việc phân bổ, sử dụng nguồn lực chưa hợp lý, hiệu quả; dự báo và cơ sở dữ liệu thị trường lao động thiếu tin cậy; kết nối cung - cầu lao động trình độ đại học kém hiệu quả, gắn đào tạo với sử dụng thiếu thực chất.
Vì thế, để giải quyết bài toán thiếu hụt kỹ năng trong đào tạo đại học nước ta, cần giải pháp tổng thể trong một tiếp cận hệ thống.
Trước hết, cần thể chế hóa chủ trương đột phá chiến lược về phát triển nhanh nguồn nhân lực chất lượng cao. Theo đó, phải xây dựng và ban hành kế hoạch tổng thể về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ mới; kế hoạch này nên vạch ra các quan điểm chỉ đạo, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp, lộ trình và nguồn lực để khắc phục tồn tại, yếu kém trong quản lý, tổ chức thực hiện, xây dựng thành công nguồn nhân lực chất lượng cao đủ về số lượng, bảo đảm về chất lượng, hợp lý về cơ cấu sao cho nguồn nhân lực thực sự là lực lượng nòng cốt đưa nước ta đến năm 2030 là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.
Bên cạnh các giải pháp chiến lược trong phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, cần những giải pháp đột phá và đồng bộ về giáo dục - đạo tạo, khoa học - công nghệ, văn hóa và con người.
Với đào tạo đại học, về thể chế cần tiến hành rà soát hệ thống văn bản pháp luật, sớm ban hành khung pháp lý nhất quán, minh bạch, rõ ràng, thông thoáng để các cơ sở giáo dục đại học tự tin đổi mới sáng tạo trong phát huy quyền tự chủ đại học, nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo.
Tuy nhiên, cần chú ý tự chủ đại học chỉ là một điều kiện cần trong tập hợp các điều kiện cần và đủ của tiếp cận toàn hệ thống để nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo. Vì thế, cùng với hoàn thiện thể chế nêu trên, cần cập nhật, bổ sung chính sách để có sự đồng bộ về các điều kiện đảm bảo, trước hết là nguồn lực, năng lực, động lực của đội ngũ.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] QS Intelligent Unit. 2018. The Global Skills Gap in the 21st Century. C:/Users/windows10/Documents/Higher%20education/Skills%20gap%20global.pdf
[2] Crawford, P. & Fink, W. 2020. From Academia to the Workforce: Executive Summary. Washington, DC: APLU
[3] Phạm Văn Linh. 2015. Định hướng chiến lược, giải pháp đột phá nhằm đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo Việt Nam. Báo cáo tổng hợp kết quả nghiên cứu.
[4] Trần Thị Thái Hà. 2020. Nghiên cứu dự báo nhu cầu nguồn nhân lực làm cơ sở xây dựng chương trình đào tạo đến năm 2025.
