Phát triển nhanh chóng hệ sinh thái bán dẫn tại Việt Nam

Năm 2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1018/QĐ-TTg về việc ban hành Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Chiến lược 1018); đồng thời ban hành Quyết định số 1017/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình "Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050" (Chương trình 1017)

Tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc đánh giá, các quyết định trên thể hiện tầm nhìn chiến lược của Chính phủ trong phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, trong đó xác định đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt.

Thứ trưởng nhấn mạnh, thời gian qua, việc phát triển nguồn lực nhân ngành công nghiệp bán dẫn đã có nhiều chuyển biến tích cực.

Thứ nhất, nhận thức và sự chủ động của các cơ sở giáo dục đào tạo đối với lĩnh vực này ngày càng được nâng cao, nhiều trường đại học đã mở các ngành đào tạo liên quan.

Thứ hai, các doanh nghiệp cũng rất chủ động đồng hành cùng các trường đại học, từng bước phát triển mô hình liên kết “3 nhà” gồm Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp.

Thứ ba, các cơ sở đào tạo đã có chính sách thu hút nhân lực, qua đó đội ngũ giảng dạy và nghiên cứu trong lĩnh vực bán dẫn có sự cải thiện đáng kể. Hiện nay, Bộ GD&ĐT đang trình Chính phủ các chính sách về học bổng, học phí nhằm hỗ trợ người học.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc cũng chỉ ra một số khó khăn, hạn chế như quy mô đào tạo chưa lớn; đội ngũ giảng viên, chuyên gia trong lĩnh vực bán dẫn còn thiếu và chưa đáp ứng nhu cầu; cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm của các trường mới ở giai đoạn bước đầu; sự phối hợp trong quá trình triển khai đề án có thời điểm chưa thật sự nhịp nhàng.

Khẳng định đây là chiến lược và chương trình lớn, cần sự vào cuộc chủ động của các trường đại học và doanh nghiệp, Thứ trưởng đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận một số nội dung trọng tâm, gồm: đổi mới chương trình đào tạo gắn chặt với thực tiễn phát triển của ngành công nghiệp bán dẫn; phát triển đội ngũ giảng viên, chuyên gia; đầu tư phát triển cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm và đẩy mạnh chuyển đổi số.

Ông Nguyễn Anh Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ GD&ĐT) đã báo cáo sơ kết việc triển khai Chương trình 1017 và Chiến lược 1018 về công tác đào tạo, phát triển nguồn nhân lực vi mạch bán dẫn.

Theo báo cáo của Bộ GD&ĐT, để triển khai chương trình và chiến lược trên, Bộ đã khẩn trương xây dựng và ban hành Kế hoạch số 1758/KH-BGDĐT ngày 27/11/2024 triển khai Quyết định số 1018/QĐ-TTg và Quyết định số 1017/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Kế hoạch nhằm cụ thể hóa các nhiệm vụ, giải pháp, tiến độ triển khai các hoạt động, bảo đảm việc thực hiện Chiến lược 1018 và Chương trình 1017 đầy đủ, hiệu quả và kịp thời.

Bộ GD&ĐT cũng tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 43/CT-TTg ngày 04/12/2024 về việc đẩy mạnh đào tạo nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn và một số ngành công nghệ cốt lõi.

Chỉ thị 43 khẳng định phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là nguồn nhân lực có kỹ năng số, là yếu tố then chốt để Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi giá trị ngành công nghiệp bán dẫn và các ngành công nghệ cao.

Thời gian qua, các bộ, ngành, địa phương đã triển khai nhiều công việc nhằm phát triển hệ sinh thái bán dẫn và nguồn nhân lực.

Đáng chú ý, Quyết định số 1131/QĐ-TTg ngày 12/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ đã ban hành danh mục 11 công nghệ chiến lược và 35 sản phẩm công nghệ chiến lược.

Cùng với đó là việc đẩy mạnh giáo dục STEM, hướng nghiệp ở bậc phổ thông; rà soát, điều chỉnh chương trình đào tạo đại học, giáo dục nghề nghiệp liên quan đến điện tử, vi mạch, công nghệ thông tin, tự động hóa; tăng cường kết nối với doanh nghiệp, khu công nghiệp, khu công nghệ cao.

Theo thống kê trong đợt 1 tuyển sinh đại học năm 2025, tổng số thí sinh trúng tuyển các ngành STEM đạt hơn 237.000 sinh viên, trong đó số sinh viên trúng tuyển các ngành đào tạo liên quan đến vi mạch bán dẫn (theo chuẩn đào tạo về vi mạch bán dẫn) là hơn 137.000 em.

Trong định hướng thúc đẩy đào tạo nguồn nhân lực, ông Nguyễn Anh Dũng nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện hành lang pháp lý và các nhóm chính sách.

Trong đó, cần hỗ trợ, khuyến khích người học nhằm nâng cao số lượng và chất lượng tuyển sinh đầu vào đại học, sau đại học, bao gồm các chính sách học bổng, miễn giảm học phí, tín dụng ưu đãi; hỗ trợ, đầu tư đột phá để tăng cường năng lực đào tạo và nghiên cứu, trước hết là đội ngũ giảng viên, trang thiết bị thí nghiệm và các công cụ phần mềm phục vụ thực hành, mô phỏng.

Bên cạnh đó, cần khuyến khích, thúc đẩy hợp tác giữa Nhà nước – nhà trường – viện nghiên cứu – doanh nghiệp trong nước và quốc tế, đặc biệt với các trường đại học, doanh nghiệp đối tác có tiềm năng đầu tư tại Việt Nam.

Ngoài ra, tăng cường hợp tác, chia sẻ nguồn lực và tri thức giữa các cơ sở đào tạo với các cơ quan nghiên cứu, đổi mới sáng tạo trong và ngoài nước; đẩy mạnh hợp tác với doanh nghiệp thông qua hoạt động thực tập, đào tạo chuyển đổi, đào tạo nâng cao.

Ông Dũng cũng đề cập đến việc đầu tư tăng cường năng lực về cơ sở vật chất như phòng thí nghiệm, phần mềm, trung tâm nghiên cứu, đổi mới sáng tạo theo hướng khuyến khích chia sẻ, hợp tác; phát triển đội ngũ giảng viên, nghiên cứu viên, thu hút chuyên gia nước ngoài; triển khai các mô hình hợp tác công - tư.

Đồng thời, cần tăng cường nghiên cứu khoa học thông qua hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh, cơ chế hợp tác, chia sẻ và các chính sách đặc thù, chương trình khoa học công nghệ...

Tại hội nghị, các đại biểu lắng nghe đại diện các doanh nghiệp, tập đoàn báo cáo về nhu cầu nhân lực vi mạch bán dẫn và cơ hội kết nối "3 nhà" (nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp).