Phụ huynh và nỗi lo mang tên 'môn tự nguyện'

“Tự nguyện” trên danh nghĩa, áp lực trên thực tế

Thời gian gần đây, trên nhiều diễn đàn, hội nhóm mạng xã hội của phụ huynh học sinh, câu chuyện về các “môn học tự nguyện”, môn liên kết trong trường công lập tiếp tục thu hút sự quan tâm và tranh luận. Nhiều phụ huynh ở TP Hồ Chí Minh và một số địa phương đã đồng loạt chia sẻ hóa đơn thu tiền, thời khóa biểu, cũng như trải nghiệm thực tế của con em mình, bày tỏ bức xúc trước áp lực tài chính và tâm lý phát sinh từ các môn học được giới thiệu là “tự nguyện” nhưng lại khó từ chối trên thực tế.

Phụ huynh có "nick name" TTN (phường Biên Hòa, TP Hồ Chí Minh) chia sẻ hóa đơn đóng tiền các môn liên kết trong một tháng của con tại một trường tiểu học công lập ở Quận 12 cũ. Theo chị, tổng số tiền này tuy không quá lớn nếu xét riêng lẻ, nhưng cộng dồn lại còn cao hơn mức học phí chính khóa vừa được miễn. Điều khiến chị băn khoăn hơn cả là chất lượng và cách tổ chức dạy học.

“Theo con tôi kể, khoảng một nửa số tiết trong các môn liên kết do chính giáo viên chủ nhiệm đứng lớp, nhiều buổi cô cho học Toán, Tiếng Việt chứ không phải nội dung như tên môn đã liệt kê”, chị TTN chia sẻ trên diễn đàn.

Không ít phụ huynh khác phản ánh, ở bậc tiểu học, các môn liên kết thường được xếp vào tiết cuối buổi. Nếu không đăng ký, phụ huynh lo lắng không rõ con sẽ được ai quản lý, tham gia hoạt động gì trong khoảng thời gian chờ đợi. Trong khi đó, ở bậc THCS, các môn này lại được bố trí vào đầu giờ buổi chiềukhiến việc không tham gia gần như là điều rất khó thực hiện.

Một phụ huynh giấu tên cho biết, con lớn của chị sau khi được miễn học phí thì nhà trường tổ chức ngay ba môn câu lạc bộ học thuật, mỗi môn thu 90.000 đồng/tháng. Việc lấy ý kiến được thực hiện theo hình thức “đa số đồng ý”, dù chỉ một phụ huynh không đồng thuận thì lớp vẫn được mở.

“Khi tôi trao đổi với giáo viên chủ nhiệm, cô nói rằng cả lớp đều đồng ý, chỉ riêng con tôi không học thì sẽ không công bằng cho các bạn khác. Trong hoàn cảnh đó, tôi không thể từ chối”, phụ huynh này chia sẻ.

Không chỉ dừng lại ở áp lực tài chính, nhiều phụ huynh còn lo ngại về tâm lý của con trẻ. Việc không tham gia các môn liên kết đồng nghĩa với việc trẻ có thể bị tách khỏi tập thể, khác lịch học, khác hoạt động, từ đó dễ nảy sinh cảm giác bị bỏ rơi hoặc thiệt thòi so với bạn bè. Chính nỗi lo này khiến không ít gia đình dù chưa thực sự sẵn sàng vẫn phải “bấm bụng” đăng ký cho con học.

Phụ huynh Nhất Long (K. Nguyễn) cho biết, con anh đang theo học các môntiếng Anh bản địa, kỹ năng sống và tin học IC3. Trong khi đó, phụ huynh Phạm Thị Thủy Tiên nhận xét, từ các nhóm phụ huynh trên mạng xã hội, đa số ý kiến đều bày tỏ bức xúc với các môn học liên kết. “Rất hiếm trường hợp có phụ huynh lên tiếng khen ngợi hay chỉ ra được những giá trị cụ thể, thiết thực để người khác có thể tâm phục khẩu phục”, chị Tiên nêu quan điểm.

Nhiều ý kiến cũng đặt câu hỏi về sự trùng lặp nội dung khi chương trình giáo dục phổ thông hiện hành đã có các môn giáo dục công dân, đạo đức, tin học, ngoại ngữ. Việc tiếp tục đưa thêm các môn kỹ năng sống, tin học quốc tế, tin học AI… khiến phụ huynh băn khoăn về hiệu quả thực chất, nhất là khi các môn này được tổ chức ngay trong giờ học chính khóa.

Để “tự nguyện” thực chất và đúng nghĩa

Theo phụ huynh Phương Trúc, mong mỏi lớn nhất của phụ huynh hiện nay là được thực sự tự do lựa chọn. “Nếu gia đình có nhu cầu và đủ điều kiện, phụ huynh hoàn toàn có thể đưa con đến các trung tâm bên ngoài để đăng ký học các môn kỹ năng, ngoại ngữ hay tin học nâng cao. Nhà trường không cần và cũng không nên làm thay vai trò đó”, chị Phương Trúc nói.

Chị Phương Trúc cho rằng, khi các môn học liên kết được đưa thẳng vào trường, tổ chức ngay trong giờ học hoặc tại lớp, phụ huynh vô tình bị đặt vào thế rất khó để từ chối. “Tự nguyện chỉ có ý nghĩa khi phụ huynh có quyền nói không mà không sợ con mình bị khác biệt, bị thiệt thòi về tâm lý hay môi trường học tập”, chị Trúc nhấn mạnh.

Phụ huynh Nguyễn Thị Thu Hương (phường Bình Chánh, TP Hồ Chí Minh) chia sẻ, con chị đanghọc lớp 3 tại một trường trên địa bàn. Dù cơ sở vật chất còn hạn chế, nhà trường vẫn định hướng “quốc tế hóa” với nhiều môn học liên kết. Tin học được chia thành tin học theo chương trình và tin học quốc tế phải đóng thêm tiền; tiếng Anh có giáo viên Việt Nam và giáo viên nước ngoài, phụ huynh phải đóng phí riêng. “Nhà trường nói là tự nguyệnnhưng thực tế con tôi vẫn bị bắt buộc học tin học quốc tế”, chị Thu Hương phản ánh.

Phụ huynh Nguyễn Thị Viên (quê phườngNam Định, tỉnh Ninh Bình) bày tỏ mong muốn dẹp bỏ các môn học mang nặng yếu tố thu phí trong trường công lập. Theo chị, phụ huynh phải gồng mình đóng tiền nhưng không thấy rõ kết quả, trong khi thời gian đó trẻ cần được nghỉ ngơi, vui chơi đúng lứa tuổi. “Giáo dục không nên trở thành nơi kinh doanh trá hìnhmà phải là nơi hình thành nhân cách cho trẻ”, chị Viênnói.

Trước đó, tại buổi tiếp xúc cử tri sau kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng thẳng thắn nhìn nhận tình trạng nhà nước miễn học phí, nhưng trường lại bày ra nhiều khoản thu khác. Tổng Bí thư nhấn mạnh, không thể biến trường học thành nơi dịch vụ và yêu cầu các địa phương cần kiểm tra, chấn chỉnh hiện tượng này để bảo đảm đúng bản chất của giáo dục.

Nhiều phụ huynh kỳ vọng, cùng với chính sách miễn học phí, ngành giáo dục sẽ sớm có những giải pháp đồng bộ, rõ ràng hơn trong quản lý các môn học liên kết, bảo đảm sự minh bạch, tự nguyện đúng nghĩa và tạo ra một môi trường học tập công bằng, nơi mọi học sinh đều được đối xử như nhau, không bị áp lực bởi những lựa chọn mang tên “tự nguyện”.