(GDTĐ) - Bên cạnh công dụng là thực phẩm giàu dinh dưỡng, cây rau sam còn là vị thuốc trong nhiều bài thuốc Đông y chữa bệnh.
Bài thuốc trị giun: Dùng 50g cây rau sam tươi đã được rửa sạch, đem giã nát, vắt lấy nước uống vào buổi tối trước khi đi ngủ hoặc vào buổi sáng. Sau 4 giờ dùng nước uống mới được ăn nhẹ. Người bệnh nên dùng bài thuốc liên tục trong 3 – 4 ngày để giúp đẩy hết giun ra ngoài theo phân. Đây là phương pháp hiệu quả với giun đũa, giun kim. Lưu ý để đạt hiệu quả cao, nên dùng rau sam tươi vừa được hái, vì hoạt chất trong cây sẽ bị giảm khi dược liệu được hái và bảo quản qua ngày hay trong tủ lạnh.
Trị kiết lỵ: Dùng 100g cây ra sam khô và 100g cây cỏ sữa, rửa sạch hỗn hợp dược liệu và đun với 400ml nước. Sắc đến còn khoảng 100ml nước thuốc thì dừng, chia làm 2 lần uống trong ngày. Trường hợp người bệnh có thêm triệu chứng đi ngoài ra máu thì dùng thêm 20g cỏ nhọ nồi.
Trị mụn nhọt: Dùng 30g rau sam đem rửa sạch, giã nát, đắp lên vùng da bị mụn nhọt và dùng gạc băng lại. Mỗi ngày thay gạc 2 lần. Người bệnh cần duy trì sử dụng bài thuốc khoảng 3 ngày để giúp mụn nhọt chín và vỡ ra.
Đối với bài thuốc trên, cây rau sam có công dụng sát trùng tự nhiên kết hợp với công dụng tiêu thũng nên giúp giảm sưng đau. Tuy nhiên, rau sam chỉ có tác dụng với mụn nhọt lông, rất ít hoặc không có tác dụng với mụn nhọt sâu. Lưu ý không sử dụng bài thuốc trên với vùng da quanh mắt và bộ phận sinh dục.
Trị chướng bụng: Một trong những công dụng cây rau sam là trị chướng bụng. Sử dụng bài thuốc như sau: Dùng 300g rau sam rửa sạch, chia làm 2 lần dùng (mỗi lẫn 150g) đem thái nhỏ và nấu với nước vo gạo nếp lần 2 tạo thành dạng canh sệt. Dùng canh ăn sẽ giúp kích thích nhu động ruột, lưu chuyển tiêu hóa, giảm tình trạng chướng bụng và phù thũng.
Bài thuốc trị tiểu máu, tiểu rắt: Dùng 300g rau sam đã được rửa sạch chia làm 3 lần, mỗi lần dùng 100g, đem thái nhỏ dược liệu và nấu canh với rau dền, dùng ăn trong ngày. Sử dụng bài thuốc từ 5 – 7 ngày sẽ giúp giảm triệu chứng tiểu rắt, tiểu buốt và tiểu máu.
Vai trò của rau sam trong bài thuốc này là sát trùng đường tiết niệu, giúp chống viêm, tiêu thũng lợi tiểu giúp loại bỏ cặn bã ra khỏi thận.
Trị sốt phát ban, mẩn ngứa; Dùng khoảng 1 nắm cây rau sam đem rửa sạch với nước, giã nát toàn bộ và chắt lấy nước cốt uống, phần bã đem chà xát lên vùng da bị tổn thương. Thực hiện mỗi ngày 1 lần giúp cải thiện triệu chứng các bệnh lý ngoài da.
Trị ngộ độc thuốc: Dùng khoảng 1 nắm cây rau sam tươi đem rửa sạch với nước muối pha loãng, xay nhuyễn chắt lấy nước uống, còn phần bã dùng đắp vào rốn.
Trị dịch sản hậu ra nhiều: Dùng 60g dược liệu rau sam khô sắc lấy nước uống, chia làm 2 lần uống trong ngày. Trong trường hợp không có dược liệu khô có thể sử dụng 200g dược liệu rau sam tươi.
Hỗ trợ điều trị ung thư đại tràng: Sử dụng bài thuốc gồm 6g cam thảo, 20g mỗi vị thuốc gồm thổ phục linh, bại tương thảo, mã xỉ hiện, kê nội kim, bạch thược và khổ sâm; 6g cam thảo, 4g xạ hương, 12g hồng đằng, 10g mỗi vị thuốc gồm xuyên hậu phác, tam lăng và huyền hồ. Hỗn hợp dược liệu được rửa sạch và sắc lấy nước uống 1 lần mỗi ngày, duy trì sử dụng bài thuốc sẽ giúp bệnh thuyên giảm triệu chứng bệnh.
Bài thuốc trị ho gà: Sử dụng 100g rau sam đã được rửa sạch và 30g đường phèn. Đun rau sam với 200ml nước, đến khi sôi thêm tiếp 30g đường phèn và đun đến khi thể tích còn khoảng 100ml thì dừng và chia làm 3 phần dùng trong ngày. Sau thời gian 3 ngày, người bệnh giảm liều dùng xuống còn 50ml.
Trong tất cả các bài thuốc khi nấu hoặc đun rau sam cần lưu ý không nấu quá chín hoặc đun quá lâu. Không sử dụng dược liệu rau sam ở phụ nữ có thai. Đối với người bệnh hay đi đại tiện lỏng, người có thể tạng hư hàn cần phối hợp với các vị thuốc cay ấm để không làm ảnh hưởng xấu đến tỳ. Bên cạnh đó, người có tiền sử mắc sỏi thận cũng cần thận trọng khi sử dụng dược liệu rau sam.
Như vậy, cây rau sam là dược liệu quý và có nhiều tiềm năng điều trị bệnh. Dược liệu khá an toàn và không gây độc tính khi sử dụng ở liều thấp. Tuy nhiên để đạt được hiệu quả điều trị cao và độ an toàn, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị trước khi sử dụng.