Gửi bình luận
Sửa đổi lần này không phải vì Luật Giáo dục Đại học không chất lượng, mà vì đáp ứng yêu cầu đất nước giai đoạn phát triển mới.
Tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 48, ngày 13/8, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Giáo dục Đại học (sửa đổi).
Thừa ủy quyền Chính phủ báo cáo tóm tắt về các nội dung dự thảo Luật Giáo dục Đại học (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết:
Dự thảo Luật Giáo dục Đại học gồm 9 chương, 45 điều, (giảm 27 điều so với Luật Giáo dục Đại học hiện hành), được bố cục khoa học, logic, sắp xếp lại các điều khoản theo từng chủ để, thống nhất theo kỹ thuật lập pháp mới; những nội dung chi tiết quy định tại Nghị định, Thông tư; dẫn chiếu các nội dung đã được quy định tại các luật có liên quan.
Dự thảo Luật kế thừa và sắp xếp lại 12 điều, khoảng 30%. Theo đó, giữ nguyên các quy định về phạm vi điều chỉnh, chính sách phát triển và nguyên tắc giáo dục đại học, quản lý nhà nước, tự chủ đại học, mô hình đại học/trường đại học, tuyển sinh, đào tạo, công nhận kết quả, chương trình và chuẩn đầu ra, cùng các chính sách về học phí, tín dụng sinh viên, tài chính và đầu tư công.
Kế thừa, sửa đổi, hoàn thiện, sắp xếp lại 22 điều, khoảng 50%, gồm: quy định về tự chủ gắn trách nhiệm giải trình; sửa đổi tự chủ không phụ thuộc tài chính - kiểm định chất lượng; sửa trách nhiệm hiệu trưởng, vai trò lãnh đạo của tổ chức Đảng, sửa hội đồng trường tư thục; sửa đăng ký hoạt động giáo dục đại học, hoàn thiện thiết kế và thực hiện hoạt động giáo dục đại học theo các tiêu chí - tiêu chuẩn; tăng quyền và nghĩa vụ của cơ sở giáo dục đại học; mở rộng đối tượng áp dụng là các cơ sở giáo dục có hoạt động giáo dục đại học;
Sắp xếp lại điều khoản về đại học quốc gia, sứ mạng, cơ cấu tổ chức, tự chủ, đầu tư; điều chỉnh cơ cấu hội đồng trường của cơ sở giáo dục đại học công lập; sửa đổi tiền kiểm và hậu kiểm chương trình đào tạo, chuẩn cơ sở giáo dục đại học; bổ sung quy định về giảng viên, chương trình đào tạo, bổ sung quy định ngưỡng đảm bảo đầu vào tuyển sinh ngành đặc thù;
Quy định về phê duyệt chương trình đào tạo trình độ đại học các ngành đặc thù, trình độ tiến sĩ ; sửa quy hoạch mạng lưới thành chiến lược phát triển các trường đại học; gộp quy định nhiệm vụ của đại học và trường đại học thành 1 điều của Dự thảo…
Những sửa đổi, điều chỉnh nhằm giải quyết các vướng mắc bất cập về tự chủ đại học, hội đồng trường, tổ chức đào tạo, quản lý chất lượng đào tạo với các trường đào tạo bồi dưỡng, cơ sở có hoạt động giáo dục, quản lý theo sứ mạng, mục tiêu và quy chuẩn; điều chỉnh sắp xếp theo kỹ thuật lập pháp mới.
Dự thảo Luật sửa đổi và bổ sung mới 11 điều, khoảng 20%, gồm: quy định đăng ký, rút phép chương trình đào tạo theo trình độ, lĩnh vực; mở rộng quyền tự chủ học thuật, nghiên cứu, tài chính, nhân sự; bổ sung thẩm quyền bổ nhiệm hiệu trưởng; tăng vai trò tổ chức Đảng; ban hành chuẩn cơ sở; bổ sung mô hình giáo dục đại học số, phê duyệt/ủy quyền phê duyệt chương trình đào tạo tiến sĩ;
Quy định ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào và kiểm định bắt buộc với ngành đào tạo sư phạm, sức khỏe, pháp luật; bổ sung văn hóa đảm bảo chất lượng bên trong; quy định về hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo gắn với đào tạo; không bắt buộc kiểm định tất cả các chương trình đào tạo; bổ sung các chính sách đặc thù cho nhà khoa học, nhân tài; tuyển dụng và trọng dụng giảng viên; bổ sung học tập suốt đời, đào tạo đặt hàng; học bổng toàn phần nghiên cứu sinh; ưu đãi thuế.
Lý do sửa đổi và bổ sung mới những nội dung trên nhằm cập nhật và thể chế hóa các chủ trương mới của Đảng, các nghị quyết số 57, 59, 66, 68 và Chính phủ; thống nhất quản lý nhà nước, áp dụng mô hình quản trị đại học tiên tiến, phù hợp với thực tế hiện nay và có tính kế ổn định; loại bỏ rào cản tự chủ đại học; khắc phục cơ chế xử lý, chế tài liên quan đến mối quan hệ hội đồng trường - ban giám hiệu; bổ sung các nội dung mới ứng dụng công nghệ hiện đại; cơ chế ưu tiên vượt trội cho giáo dục đại học.
Ngoài ra, dự thảo Luật bãi bỏ những nội dung do trùng lặp với các luật khác hoặc không còn phù hợp hoặc quy định thuộc thẩm quyền của Chính phủ (quy định tại Nghị định).
Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), ông Nguyễn Đắc Vinh, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho biết:
Thường trực Ủy ban nhất trí với sự cần thiết sửa đổi Luật nêu trong Tờ trình của Chính phủ. Dự án Luật đã thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, phù hợp với Hiến pháp, cơ bản bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật, tính tương thích với các điều ước quốc tế có liên quan. Hồ sơ dự thảo Luật được chuẩn bị công phu; quá trình xây dựng tuân thủ đúng trình tự, thủ tục; thành phần hồ sơ đầy đủ theo quy định.
Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo lưu ý bảo đảm sự thống nhất giữa phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng và nội dung quy định trong dự thảo Luật. Tiếp tục rà soát, nghiên cứu, thể chế hóa các chủ trương mới về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật liên quan; đặc biệt là thống nhất, đồng bộ của 3 dự án Luật về giáo dục đang được trình Quốc hội xem xét. Tiếp tục rà soát, bổ sung và hoàn thiện thêm nội dung đánh giá tác động theo luật định; bổ sung các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật.
Về một số nội dung lớn của dự thảo Luật, Thường trực Ủy ban cơ bản tán thành; đồng thời có thêm một số ý kiến liên quan đến phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng; cơ cấu tổ chức và quản trị của cơ sở giáo dục đại học; về hoạt động đào tạo; tài chính, tài sản.
Trong đó, về cơ cấu tổ chức và quản trị của cơ sở giáo dục đại học, Thường trực Ủy ban tán thành quy định về cơ cấu tổ chức, quyền, trách nhiệm của cơ sở giáo dục đại học, nhất là quy định về tự chủ đại học không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính; nhất trí việc không tổ chức hội đồng trường trong cơ sở giáo dục đại học công lập, tăng cường vai trò lãnh đạo của tổ chức Đảng nhằm thể chế hóa chủ trương mới của Trung ương Đảng.
Thường trực Ủy ban đề nghị phân định rõ mối quan hệ giữa nhà đầu tư, hội đồng trường, ban giám hiệu của trường tư thục để đảm bảo sự phát triển bền vững của cơ sở giáo dục đại học tư thục.
Về hoạt động đào tạo, Thường trực Ủy ban đề nghị cân nhắc quy định về đăng ký hoạt động giáo dục đại học quy định tại Điều 19 dự thảo Luật và đề nghị thay đăng ký bằng cấp phép hoạt động nhằm tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước trong bảo đảm và kiểm soát chất lượng; có cơ chế để rút phép từng phần đối với hoạt động đào tạo nếu vi phạm. Để quản lý chặt chẽ chất lượng đào tạo đại học, Thường trực Ủy ban tán thành việc Bộ GD&ĐT quản lý việc cấp phép chương trình đào tạo đối với ngành sư phạm, y dược và luật.
Về chương trình đào tạo cấp văn bằng giáo dục đại học, đề nghị làm rõ sự khác biệt của chương trình đào tạo cử nhân, chương trình đào tạo trình độ đại học và sự khác biệt giữa văn bằng cử nhân với văn bằng đại học. Nghiên cứu bổ sung quy định về chương trình đào tạo chuyên sâu trong một số lĩnh vực đặc thù cấp văn bằng trình độ tương đương; về xây dựng và triển khai các chương trình đào tạo tài năng.
Về đào tạo trình độ tiến sĩ, Thường trực Ủy ban nhất trí cao cần thiết phải siết chặt quản lý chất lượng đào tạo đối với trình độ tiến sĩ. Theo đó, Thường trực Ủy ban tán thành việc giao thẩm quyền cho Bộ trưởng Bộ GD&ĐT phê duyệt thực hiện chương trình đào tạo trình độ tiến sĩ; đồng thời, đề nghị có chế tài xử lý nghiêm khắc trường hợp vi phạm liêm chính học thuật đối với người học, người hướng dẫn và phản biện trong đào tạo tiến sĩ.
Về tài chính, tài sản, Thường trực Ủy ban đề nghị làm rõ tiêu chí xác định mức ưu đãi cao nhất, mức ưu đãi đặc biệt; làm rõ cơ chế kiểm soát lợi nhuận thu được từ tài sản sử dụng liên doanh, liên kết cho mục đích tái đầu tư, giảm gánh nặng chi phí tài chính cho người học.
Về tài chính, tài sản của cơ sở giáo dục đại học tư thục, cần kế thừa quy định của Luật hiện hành, làm rõ về tài sản hợp nhất không phân chia và cơ chế định giá, kiểm soát quy trình chuyển nhượng vốn góp của cơ sở giáo dục đại học, nhất là liên quan đến phần tài sản hợp nhất không phân chia...
Tại phiên họp, nhiều ý kiến đánh giá cao sự thảo Luật Giáo dục Đại học (sửa đổi) với nhiều tư tưởng mới, tốt. Các vấn đề được tập trung trao đổi, cho ý kiến liên quan đến tự chủ đại học; nhà nước cần dành sự quan tâm đặc biệt về ngân sách với đào tạo sư phạm; kiểm định chất lượng giáo dục; nhấn mạnh hơn nữa vai trò giáo dục đại học ngoài công lập…
Đánh giá việc sửa đổi luật lần này đã đưa vào nhiều nội dung rất mới, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng góp ý, Tờ trình dự án Luật cần viết đầy đủ hơn nữa để thể hiện được những thành tựu của Luật Giáo dục đại học hiện hành, thấy được những thành tựu của nền giáo dục cũng như thành tựu của lĩnh vực đào tạo đại học trong những năm qua đã đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, hội nhập quốc tế.
Và việc sửa đổi lần này không phải vì Luật không chất lượng mà sửa đổi vì đất nước đang bước sang giai đoạn phát triển mới, đặt ra nhiều yêu cầu mới cho việc nâng cao chất lượng giáo dục đại học.
Phó Chủ tịch Quốc hội cũng bày tỏ thống nhất với quan điểm, mục tiêu khi sửa đổi Luật là giáo dục đại học đi tiên phong trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao gắn với đổi mới khoa học công nghệ, chuyển đổi số; là căn cứ, cơ sở để góp phần đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới phát triển thịnh vượng, tiến kịp với những quốc gia tiên tiến văn minh.
Về thành lập trường đại học, Tờ trình của Chính phủ, Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa và Xã hội đều đề nghị bỏ điều kiện thành lập trường đại học trong dự án Luật và quy định trong Luật Giáo dục.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, Luật Giáo dục quy định về rất nhiều trường, từ mầm non, mẫu giáo đến trường phổ thông, giáo dục nghề nghiệp đến bậc đại học. Mặt khác, quá trình để thành lập nên một trường đại học là khoảng 5-6 năm, nếu quy định trong Luật Giáo dục thì rất khó để chi tiết và cụ thể về trình tự, thủ tục, điều kiện; nếu giao Chính phủ quy định chi tiết thì cũng rất “nặng” cho Chính phủ.
Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, vẫn cần quy định một số điều kiện thành lập trường đại học trong dự thảo Luật như: phải đủ điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng dạy học, phòng thí nghiệm, các cơ sở bảo đảm; có hệ thống giáo viên, giảng viên cơ hữu đạt tối thiểu 50% để giảng dạy các môn học, ngành học của trường; có hệ thống giáo án, giáo trình, học liệu bài bản...
