Năm 2022, lực lượng quản lý thị trường toàn quốc thực hiện hơn 21.900 vụ kiểm tra, xử lý trên 1.600 vụ, số lượng bao thuốc và tương đương xử lý trên 126.000 bao; số lượng thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng trên 10.000 sản phẩm các loại.
Tổng số tiền xử phạt vi phạm hành chính là trên 7,7 tỷ đồng. Chỉ riêng 3 tháng đầu năm 2023, lực lượng đã kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính đối với khoảng 7.200 sản phẩm thuốc lá điện tử.
Theo Thượng tá Nguyễn Minh Cương, Phó Trưởng phòng 5, Cục Cảnh sát tội phạm về ma túy, Bộ Công an, hiện Việt Nam chưa có khung pháp lý để quản lý đối với thuốc lá thế hệ mới.
Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá không quy định về các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới. Bên cạnh đó, thuốc lá thế hệ mới chưa được phân loại hàng hóa, định danh cụ thể tại Danh mục hàng hóa cấm xuất khẩu, nhập khẩu…
Kể từ khi du nhập vào Việt Nam từ năm 2015, thuốc lá điện tử chủ yếu đưa về Việt Nam theo đường xách tay, nhập lậu, mua bán kinh doanh sản phẩm dưới nhiều hình thức.
“Chúng tôi ghi nhận gia tăng tình trạng ma túy “núp bóng” dưới hình thức các loại hàng hóa tiêu dùng thông thường. Nổi lên là việc tội phạm thực hiện hành vi pha trộn, tẩm ướp các chất kích thích, ma túy mới dưới dạng thảo mộc hoặc dung dịch để sử dụng dưới dạng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Người sử dụng các loại hàng hóa pha trộn, tẩm ướp này rất dễ ngộ độc, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng”. Ông Cương nhấn mạnh.
Để bảo vệ sức khỏe giới trẻ, phòng ngừa hiệu quả việc các đối tượng lợi dụng các sản phẩm thuốc lá mới để hoạt động vi phạm pháp luật liên quan đến ma túy, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Bộ Công an đề nghị Bộ y tế phối hợp Bộ Công thương nghiên cứu, đề xuất phương án cấm thuốc lá thế hệ mới.
Bà Trần Thị Trang, Phó Vụ trưởng Vụ pháp chế, Bộ Y tế cho hay, Bộ Y tế nhất quán quan điểm bảo vệ sức khỏe người dân trên các lợi ích kinh tế, dựa trên căn cứ khoa học, điều kiện thực tiễn của Việt Nam, đó là không thí điểm các sản phẩm có hại cho sức khỏe.
Bộ Y tế đề nghị cấm toàn bộ các sản phẩm thuốc lá mới vì các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới bao gồm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đều là các sản phẩm có hại cho sức khỏe.
Bộ y tế đề nghị các cơ quan hữu quan đồng thuận quan điểm các mặt hàng có hại cho sức khỏe cần phải được kiểm soát chặt chẽ.
Hiện nay, Việt Nam chưa có cơ chế pháp lý và chưa đủ điều kiện để kiểm soát được việc nhập khẩu, mua bán, sử dụng thuốc lá mới thì trước mắt chưa cho phép mua bán, kinh doanh sản phẩm này trên thị trường để tránh những hậu quả không thể kiểm soát được trong tương lai.
Trong bối cảnh này, việc xây dựng Chiến lược Quốc gia về phòng chống tác hại của thuốc lá đến năm 2030 do Bộ Y tế chủ trì được kỳ vọng là sẽ giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong cộng đồng, góp phần kiểm soát tốt hơn nữa việc xuất nhập khẩu, mua bán, sử dụng thuốc lá.
Đối với người tiêu dùng, cấm đoán thuốc lá thế hệ mới sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của người dùng vì chỉ được tiếp cận hàng lậu, hàng giả và không có đơn vị cung cấp chính danh để khiếu nại.
Một số luật mới hoặc bổ sung những điều chỉnh về chính sách quản lý đối với thuốc lá thế hệ mới trong luật phòng chống thuốc lá hiện hành sẽ là chỗ dựa về sức khỏe và pháp lý cho hơn 17 triệu người hút thuốc trưởng thành chưa thể cai nghiện thuốc hiện nay.