Kết hợp nhiều giải pháp
Về giải pháp trong khi cát sông đang khan hiếm, một chủ doanh nghiệp cung ứng vật liệu xây dựng ở thành phố Cần Thơ đề xuất hiện nguồn cát biển đang rất dồi dào, sau khi sàng rửa, làm sạch đạt tiêu chuẩn cho phép hoàn toàn đáp ứng nhu cầu san lấp nền, xây dựng. Với công nghệ hiện tại, hiện chi phí sản xuất mỗi m3 cát biển chưa tới 10.000 đồng. Giải pháp thứ hai là xây đường bằng giải pháp cầu cạn trên cao tại miền Tây, sử dụng lượng cát ít hơn gần 10 lần so làm đường trên mặt đất. Với giải pháp này, chi phí có thể cao hơn nhưng bù lại thời gian hoàn thành, đưa vào khai thác sớm hơn, chất lượng cao hơn, mang lại lợi ích phát triển kinh tế - xã hội nhiều hơn.
Đối với phương án làm cầu cạn, Tiến sĩ Trần Bá Việt - nguyên Phó Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ xây dựng, Phó Chủ tịch Hội Bê tông Việt Nam, thành viên Viện Bê tông Hoa Kỳ phân tích, 1 km đường đắp chiều cao đắp hơn 3 m, có hầm chui dân sinh tại vùng đất yếu cho 4 làn xe, mặt cắt ngang 17,5 m có tổng chi phí 248 tỷ đồng.
Trong khi đó, phương án cầu cạn nhịp lớn bằng dầm bê tông cường độ siêu cao (UHPC), không cần hầm chui dân sinh là khoảng 272 tỷ đồng/km. Nếu thiết kế phù hợp, với giải pháp khoảng 70% chiều dài tuyến là đường đắp chiều cao đắp nhỏ hơn 3 m, còn 30% là cầu cạn UHPC thì suất đầu tư trung bình khoảng 250 tỷ đồng/km, chỉ tương đương với suất đầu tư cao tốc Cần Thơ - Cà Mau.
Theo ông Việt, phương án sử dụng cầu cạn kết hợp đường đắp cho phép suất đầu tư xây dựng đường cao tốc ở Đồng bằng sông Cửu Long nằm trong suất đầu tư của một số dự án đã hoàn thành, có tính thực tế, có thể áp dụng ngay vì lợi ích lâu dài, đảm bảo bền vững cho hệ thống cao tốc và phát triển bền vững cho Đồng bằng sông Cửu Long…
Thách thức lớn nhất của giải pháp cầu cạn cao tốc thay vì đắp nền là chi phí đầu tư xây dựng rất cao, trong khi nguồn lực còn khá hạn chế. Theo một số ý kiến chuyên gia, phương án xây dựng cao tốc trên cầu cạn ưu việt hơn so với xây dựng cao tốc trên nền đất yếu của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, nhưng sẽ gặp thách thức về kinh phí, suất đầu tư trung bình khoảng 250 tỷ đồng/km. Với mục tiêu đến năm 2025 hoàn thành 3.000 km đường cao tốc và đến năm 2030 hoàn thành 5.000 km đòi hỏi nguồn lực rất lớn. Trong bối cảnh nguồn lực hạn chế, để đạt được mục tiêu trên đòi hỏi việc đầu tư phải tính toán cả bài toán kỹ thuật và kinh tế.
Theo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, vật liệu san lấp đang là vấn đề khó nhưng có thể giải quyết. Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Giao thông Vận tải, các nhà thầu rà soát lại tiến độ cung cấp cát cho các dự án thật chắc chắn, gửi cho Bộ Tài nguyên và Môi trường để điều phối, phân bổ nguồn vật liệu.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị các nhà thầu phải chịu trách nhiệm, phối hợp với Bộ Giao thông điều chỉnh lại và đưa ra nhu cầu cung cấp thật đúng. Bộ Tài nguyên và Môi trường căn cứ theo tính toán, đánh giá của các địa phương để phân bổ theo tiến độ. Phó Thủ tướng cho rằng, nếu làm không tốt thì có thể khai thác một lúc không bao giờ đủ nhưng nếu chia tiến độ này ra một cách khoa học thì luôn đáp ứng đủ.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho rằng cần xây dựng hệ thống quan trắc, đánh giá tác động môi trường tổng thể làm cơ sở cấp phép khai thác mỏ; nhà thầu nhận mỏ có thể hợp tác doanh nghiệp có uy tín, kinh nghiệm khai thác và chịu trách nhiệm toàn diện đối với việc sử dụng nguồn vật liệu được khai thác đúng mục đích. Tiến hành xem xét phương án sử dụng nguồn vật liệu san lấp từ các dự án nạo vét, khơi thông luồng lạch phục vụ cho dự án cao tốc trên cơ sở đánh giá tác động môi trường kỹ càng.
Phó Thủ tướng cũng chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải thành lập tổ liên ngành để tháo gỡ những vướng mắc về cơ chế chính sách, tình trạng pháp lý, trình tự thủ tục thực hiện khai thác cát theo từng giai đoạn, bảo đảm đủ nguồn cát xây dựng cao tốc theo tiến độ được duyệt.
Phó Thủ tướng cho rằng, khó khăn mà các dự án đang gặp phải là có thể giải quyết và các giải pháp đang triển khai là đúng hướng, lãnh đạo các địa phương cần quyết liệt bởi đây là trách nhiệm của mình, chỉ cần nắm chắc vấn đề là có thể giải quyết được.
Với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ cùng sự vào cuộc có trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương, chủ đầu tư, nguồn vật liệu cho các dự án cao tốc Đồng bằng sông Cửu Long trong thời gian tới sẽ được giải quyết, giúp các công trình có thể hoàn thành như mục tiêu đã đề ra, đáp ứng kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân về một hạ tầng giao thông hoàn thiện, đồng bộ để Đồng bằng sông Cửu Long “cất cánh” trong tương lai.