Gửi bình luận
Theo đánh giá của Báo Financial Times, điều quan trọng đối với Saudi Arabia là các quốc gia kể trên có thể không đưa ra những điều kiện khắt khe về làm giàu uranium trong nước đối với Riyadh. Ngoại trừ Hàn Quốc, vốn sử dụng công nghệ của Mỹ, sẽ cần phải tuân thủ các hạn chế xuất khẩu của Washington.
Hiện tại, Saudi Arbia đang nỗ lực tìm kiếm nhà thầu xây dựng nhà máy điện hạt nhân ở tỉnh miền Đông gần biên giới với Qatar và UAE. Có tên Duwaiheen, nhà máy dự kiến sẽ có 2 lò phản ứng, công suất 2,8 gigawatt.
Các nhà thầu bao gồm EDF của Pháp và Kepco của Hàn Quốc ban đầu được đưa vào danh sách rút gọn. Kepco vốn đã được chọn để xây dựng nhà máy hạt nhân ở Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), nhà máy đầu tiên tại Trung Đông, hiện đang hoạt động. Trong khi đó, EDF cho biết “đề xuất của công ty đáp ứng mọi kỳ vọng từ các bên liên quan của Saudi Arabia”.
Nhưng, theo Báo Wall Street Journal, Tập đoàn Hạt nhân quốc gia Trung Quốc (CNNC), đang nổi lên như một ứng viên tiềm năng. Một số quan chức Saudi Arabia cho biết, nước này lâu nay vẫn ưu tiên phương án hợp tác với Mỹ nhưng Thái tử Mohammed bin Salman sẵn sàng chuyển hướng xem xét gói thầu của công ty Trung Quốc nếu các cuộc đàm phán với Mỹ kết thúc thất bại.
Saudi Arabia muốn xây nhà máy điện hạt nhân với 2 lò phản ứng có công suất 2,8 gigawatt. Ảnh: Arabian Business
Justin Dargin, một thành viên không thường trú của Tổ chức Hòa bình quốc tế Carnegie, chuyên về năng lượng Trung Đông, cho biết Trung Quốc có thể sẽ không áp đặt các yêu cầu khắt khe như Mỹ, khiến nước này trở thành đối tác thuận lợi hơn đối với Saudi Arabia. Còn theo Báo Wall Street Journal, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết nước này sẽ tiếp tục hợp tác với Saudi Arabia trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân dân sự đồng thời tuân thủ các quy định quốc tế về không phổ biến vũ khí hạt nhân.
Khi thế giới không còn đơn cực
Động thái mới nhất về kế hoạch xây dựng nhà máy điện hạt nhân của Saudi Arabia được xem như nước cờ gây sức ép mạnh mẽ với Mỹ và cũng là một bước đi nữa của vương quốc này nhằm khẳng định vị thế độc lập trong một thế giới ngày càng đa cực hơn.
Thay vì chịu ảnh hưởng của Mỹ như trước, những năm gần đây, Saudi Arabia đã mở rộng các hoạt động ngoại giao theo hướng đa phương, trong đó điểm nhấn là việc họ trở thành đối tác đối thoại của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) và mới đây được mời tham gia nhóm BRICS vốn gồm các nền kinh tế mới nổi là Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi.
Dù vẫn phụ thuộc rất nhiều vào hỗ trợ an ninh của Mỹ và muốn Washington đồng ý một hiệp ước quốc phòng nhưng Saudi Arabia cũng đang xích lại gần hơn với Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của nước này. Năm ngoái, Saudi Arabia đã đón tiếp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tham dự Hội nghị thượng đỉnh Vùng Vịnh và vài tháng sau, Bắc Kinh đã làm trung gian cho việc nối lại quan hệ giữa Saudi Arabia với đối thủ lớn nhất của Riyadh trong thế giới Hồi giáo là Iran.
Các bước đi của Saudi Arabia được cho là đang đem lại tác dụng đáng kể. Báo Times of Israel tuần trước cho hay, Bộ trưởng Các vấn đề chiến lược của Israel, Ron Dermer, đang gửi đi tín hiệu rằng nước này có thể để ngỏ khả năng chấp nhận yêu cầu của Saudi Arabia về việc xây dựng một nhà máy điện hạt nhân dân sự, như một phần của thỏa thuận bình thường hóa quan hệ giữa Riyadh và Tel-Aviv do Mỹ làm trung gian.
Mái vòm của nhà máy điện hạt nhân được Tập đoàn Hạt nhân Quốc gia Trung Quốc (CNNC) lắp đặt tại tỉnh Phúc Kiến. Ảnh: SCMP
Bộ trưởng Dermer, vốn được xem như nhân vật thân tín với Thủ tướng Benjamin Netanyahu, trong cuộc trả lời phỏng vấn đài PBS sau đó cũng đã rút ra sự khác biệt giữa việc theo đuổi năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình và vũ khí hạt nhân. “Các quốc gia trong khu vực có thể có năng lượng hạt nhân dân sự. Đó là một câu chuyện khác với chương trình vũ khí hạt nhân”, ông Dermer nói, đồng thời lập luận rằng Saudi Arabia có thể tìm đến Trung Quốc hoặc Pháp để xây dựng chương trình hạt nhân và do đó sẽ tốt hơn nếu việc này có sự tham gia của Mỹ, đồng minh quan trọng nhất của Israel.
Dù tuyên bố của ông Dermer đã bị lãnh đạo phe đối lập ở Israel, Yair Lapid phê phán và Văn phòng Thủ tướng Netanyahu phải ra thông cáo làm rõ rằng “Bộ trưởng Dermer nói Israel không đồng ý với chương trình hạt nhân của bất kỳ quốc gia láng giềng nào” thì vẫn có thể thấy, cả Mỹ và Israel đều đang phải cân nhắc khi Saudi Arabia cho thấy họ sẵn sàng bắt tay với các đối tác khác.
Do đó, Nhà Trắng dù vẫn lo ngại về vấn đề phổ biến hạt nhân ở Trung Đông nhưng cũng đang nỗ lực tìm kiếm giải pháp liên quan đến yêu cầu của Saudi Arabia. Tuần trước, Jake Sullivan - Cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống Joe Biden nói với các phóng viên rằng có thể sẽ mất một khoảng thời gian đáng kể để đàm phán tất cả các chi tiết phức tạp của vấn đề hợp tác hạt nhân với Saudi Arabia. “Vẫn có nhiều cách giải quyết tất cả các yếu tố của những cuộc thảo luận đó và chúng khá mang tính kỹ thuật”, ông Sullivan cho biết.
