Xây dựng trường học hạnh phúc để mỗi chúng ta hạnh phúc hơn

Ngày Quốc tế hạnh phúc (20/3) đã trở thành dịp để nhiều quốc gia nói, nghĩ nhiều hơn và nhất là hành động về hạnh phúc

Theo GS.TS Huỳnh Văn Sơn (hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm TPHCM), nhắc đến hạnh phúc, có thể hiểu đó là trạng thái của cá nhân dựa trên sự cảm nhận cá nhân có màu sắc chủ quan hay còn gọi là hạnh phúc chủ quan. Nói một cách ngắn gọn, hạnh phúc là một trạng thái cảm xúc liên quan đến sự vui vẻ, hài lòng hoặc mãn nguyện của cá nhân.

PV: Vậy theo ông, hiểu đúng về trường học hạnh phúc nên hiểu như thế nào?

GS.TS Huỳnh Văn Sơn: Hiểu theo cách chung nhất, trường học hạnh phúc là môi trường chú trọng giảng dạy không chỉ giới hạn ở những điều học sinh cần và thiếu, mà còn phải hỗ trợ các em phát huy tối đa mọi tiềm năng, đặc biệt là niềm hăng say học tập, sức khỏe thể chất và tinh thần khỏe mạnh.

Theo cách hiểu của chúng tôi, trường học hạnh phúc là một không gian học đường thiết thực, thân thiện, an toàn; tạo điều kiện để học sinh được yêu thương, tôn trọng, được bảo vệ và được tạo điều kiện để thực hiện các quyền của mình, có nhận thức tích cực về các mối quan hệ trường học, được trải nghiệm những cảm xúc tích cực và thực hiện được những hành vi tích cực giúp mỗi cá nhân người học lẫn người dạy trong môi trường đó ý thức hơn về ý nghĩa và mục tiêu cuộc sống của mình; từ đó tăng cường sự hiểu biết, niềm tin vào bản thân, vào bạn bè và các mối quan hệ xã hội ở trường học, hướng đến một cộng đồng hạnh phúc ở cấp độ cá nhân lẫn xã hội.

Có thể thấy trường học hạnh phúc là một môi trường giáo dục lý tưởng khi thầy cô, học sinh cũng như phụ huynh đều cảm thấy hạnh phúc trong quá trình dạy và học; Là nơi tình yêu thương giữa các nhà giáo, giữa thầy và trò, giữa học sinh với nhau được trân trọng và bồi đắp hàng ngày; Một môi trường mà cả giáo viên và học sinh có cơ hội phát triển toàn diện, có hành vi và tâm hồn đẹp, thúc đẩy một tương lai trường học thân thiện, cấp tiến.

Nói khác đi, trường học hạnh phúc là nơi người đến, người làm việc, người gắn bó, người dựng xây, tổ chức và quản lý đều cảm thấy đó là nơi mang đến cho mình niềm vui, sự thoải mái, sự an lành và nhất là cảm nhận mình được thừa nhận, có cảm xúc tích cực và mong muốn gắn kết, cống hiến…

GS.TS Huỳnh Văn Sơn, Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm TPHCM (thứ 2 từ trái qua) trong một tọa đàm về trường học hạnh phúc.

PV: Để xây dựng trường học hạnh phúc trong bối cảnh hiện nay thì điều kiện tiên quyết theo ông là gì?

GS.TS Huỳnh Văn Sơn: Bối cảnh hiện nay tạo ra nhiều thách thức với nhà trường nói chung và rõ nhất là môi trường và các mối quan hệ. Song song đó sự thay đổi nhất định về chuẩn giá trị cũng như các lựa chọn của cá nhân nên các nỗ lực để nhận thức về chính mình, định hướng bản thân, xây dựng các mối quan hệ tích cực cũng như tổ chức hoạt động cá nhân sao cho hiệu quả là những bài toán khó.

Để xây dựng một trường học hạnh phúc, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục, đặc biệt là hiệu trưởng, vừa thực hiện nhiệm vụ của một nhà quản lý, vừa thực hiện vai trò của một người lãnh đạo. Cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phải có trách nhiệm lôi cuốn những người đi theo mình, phải có khả năng tác động đến từng giáo viên, nhân viên và cả học sinh trong nhà trường.

Cán bộ quản lý cơ sở giáo dục, đặc biệt là hiệu trưởng có vai trò quan trọng trong việc định hình mô hình trường học hạnh phúc cho chính ngôi trường của mình. Thực hiện trách nhiệm lãnh đạo nhà trường, cán bộ quản lý tác động vào suy nghĩ, hành vi của cán bộ, giáo viên, học sinh để họ hoạt động theo những mục tiêu chung của nhà trường.

Người hiệu trưởng trong nhà trường vừa giữ vai trò của một nhà quản lý, vừa là người đưa ra ý tưởng, quan điểm, vừa là người tổ chức để xây dựng nhà trường theo mô hình trường học hạnh phúc đã xác định.

PV: Trường học hạnh phúc có điểm gì khác với trường học thân thiện, thưa ông?

GS.TS Huỳnh Văn Sơn: Trường học thân thiện là môi trường được xây dựng ở nhiều quốc gia với các nội dung cơ bản như: là trường học mà ở đó học sinh được tạo điều kiện để sống khỏe mạnh, vui vẻ, tích cực học tập và tham gia các hoạt động khác nhau; Là nơi giáo viên nhiệt tình giảng dạy, yêu thương, tôn trọng, giúp đỡ; Là nơi được gia đình và cộng đồng tạo điều kiện phát huy hết tiềm năng của mình trong môi trường an toàn và thuận lợi; Và là nơi đảm bảo quyền được đi học của học sinh.

Trong tiếp cận của chúng tôi thì trường học thân thiện là một tiêu chí cốt lõi của trường học hạnh phúc nhưng chưa là tất cả hay chưa phải đủ, bởi trường học hạnh phúc có dựa trên các khía cạnh cảm nhận hạnh phúc của các lực lượng giáo dục trong nhà trường và không ngừng nâng cao khả năng cảm nhận hạnh phúc của thầy cô giáo, cán bộ quản lý, các bên có liên quan và nhân vật trọng điểm là học sinh.

Thân thiện đề cập chủ yếu đến thái độ, bầu không khí tâm lý nhưng hạnh phúc và cảm nhận hạnh phúc không chỉ đề cập đến các mối quan hệ trên bình diện chất lượng mà còn chú ý đến sự hài lòng về đời sống vật chất cả bình diện sức khỏe tâm thần…

Giáo viên Trường Tiểu học Lê Lợi TP Vũng Tàu đang chỉ dẫn học sinh rèn chữ viết.

PV: Liệu rằng mọi nỗ lực của việc xây dựng trường học có thể tạo ra áp lực với chính giáo viên?

GS.TS Huỳnh Văn Sơn: Đầu tiên, cần khẳng định trường học hạnh phúc vẫn phải dựa trên sự nhận thức về các tiêu chí hạnh phúc, cảm nhận về hạnh phúc của từng bên và các bên có liên quan nhưng cần hướng đến hạnh phúc đích thực của học sinh để chúng ta cùng hành động thì đó mới là sự lựa chọn cần thiết và có đích đến.

Thứ đến, khi nhận thức đúng về ý nghĩa, vai trò của việc xây dựng trường học hạnh phúc, mọi cố gắng của từng cá nhân và nhóm đều có kết quả nhất định. Nói khác đi, khi sự vun đắp, dựng xây có hình ảnh, có khát khao và cả các giá trị tích cực ta mong muốn, hành trình sẽ trở nên có động lực và đủ sức làm người ta duy trì…

Điều rất quan trọng là khi thay đổi, cần quản lý sự thay đổi một cách hiệu quả. Người ta khó thay đổi bởi hay dọa chính mình, hay gieo vào lòng mình sợ hãi… Nếu xây dựng trường học hạnh phúc để chính mình cân bằng hơn, thoải mái hơn và thấy hiệu quả hơn sau thay đổi thì tại sao không?

PV: Khi xây dựng trường học hạnh phúc, vai trò chính của cán bộ quản lý là gì?

GS.TS Huỳnh Văn Sơn: Có thể đề cập đến một số trách nhiệm cơ bản của cán bộ quản lý cơ sở giáo dục như: Xây dựng, tổ chức nhà trường theo mô hình trường học hạnh phúc đã định hướng về: chiến lược, tầm nhìn, mục tiêu, quy hoạch phát triển, giá trị cốt lõi; Tổ chức xây dựng quy chế tổ chức và hoạt động của nhà trường, kế hoạch giáo dục hằng năm của nhà trường gắn với các định hướng, mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và những đòi hỏi của giáo dục 4.0.

Quản lý học sinh và các hoạt động của học sinh do nhà trường tổ chức theo mô hình trường học hạnh phúc. Quản lý tài chính và tài sản của nhà trường; Thực hiện các chế độ chính sách đối với giáo viên, nhân viên, học sinh để các thành viên trong nhà trường cảm nhận hạnh phúc.

GS.TS Huỳnh Văn Sơn là người dành nhiều thời gian, tâm huyết nghiên cứu về mô hình trường học hạnh phúc.

Báo cáo, đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch giáo dục của nhà trường với các cấp có thẩm quyền, đặc biệt là những vấn đề mới từ mô hình trường học hạnh phúc; Tham gia sinh hoạt cùng tổ chuyên môn, tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao năng lực chuyên môn nghiệp vụ, năng lực quản lý; Tổ chức quảng bá mô hình trường học hạnh phúc để lan tỏa trong nội bộ nhà trường và các bên liên quan.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!