Hội tụ gió kinh hướng của hoàn lưu hậu bão và đới gió đông nam ẩm của áp cao cận nhiệt đới là nguyên nhân gây ra đợt mưa lớn đặc biệt nghiêm trọng ở Hà Nội và nhiều tỉnh miền Bắc trong ngày 30/9 và hôm nay 7/10. Hình thái này thường gây mưa rất lâu với cường suất rất lớn, kèm dông sét mạnh.
Theo ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thuỷ văn Quốc gia, từ gần sáng và sáng ngày 7/10, một đợt mưa rất lớn xuất hiện tại các tỉnh miền Bắc gồm Tuyên Quang, Cao Bằng, Thái Nguyên, Phú Thọ, Hà Nội, Lạng Sơn, Bắc Ninh, trong đó Thái Nguyên và Hà Nội có mưa đặc biệt lớn.
Lượng mưa từ 19h ngày 6/10 đến 9h ngày 7/10 có nơi ở Thái Nguyên lên trên 450mm như trạm Hoá Thượng 526mm, trạm Cây Thị 462mm.
Bắc Ninh, Hà Nội, Lạng Sơn, Quảng Ninh ghi nhận mưa trên 200mm như trạm Bố Hạ (Bắc Ninh) 348mm, trạm Mễ Trì (Hà Nội) 261.6mm, trạm Sóc Sơn (Hà Nội) 242.4mm, trạm Tân Tri 1 (Lạng Sơn) 224.4mm, trạm Chúc Bài Sơn (Quảng Ninh) 216mm.
Nguyên nhân của đợt mưa này, theo ông Khiêm, là do ảnh hưởng của hoàn lưu vùng áp thấp suy yếu từ bão số 11, kết hợp với đới gió đông nam của lưỡi áp cao cận nhiệt đới lấn mạnh từ phía đông vào, tạo ra một vùng hội tụ gió kinh hướng ở khu vực phía Đông Bắc Bộ, chạy dọc các tỉnh trên.
Đây cũng là hình thái gây ra đợt mưa đặc biệt lớn ngày 30/9 ở miền Bắc mà trọng tâm là Hà Nội, dẫn đến ngập lụt diện rộng cho Thủ đô và nhiều tỉnh miền Bắc. Hình thái gây mưa này có đặc điểm là thời gian mưa rất lâu, mưa cường suất lớn kèm dông sét mạnh.
Khu vực hứng chịu mưa lớn nhất trong hai đợt này ở Thủ đô đều tập trung ở nội thành và phía bắc Hà Nội, đồng thời xuất hiện cường suất mưa đặc biệt lớn trong một giờ.
Trận mưa ngày 30/9, mưa trong vòng một giờ đồng hồ ở trạm Định Công là 101.4mm, trong trận mưa sáng nay, mưa lớn nhất một giờ ghi nhận tại Mễ Trì lên tới 108,2mm.
Theo ông Mai Văn Khiêm, hiện tại hội tụ gió kinh hướng đang có dấu hiệu suy yếu, vì thế trong chiều 7/10, miền Bắc còn mưa vừa, mưa to với lượng mưa ở Tuyên Quang, Thái Nguyên, Hà Nội vào khoảng 30-60mm, có nơi trên 100m, các nơi khác mưa từ 20-30mm. Từ tối 7/10 mưa giảm nhưng đến rạng sáng 8/10, khu vực phía Đông Bắc Bộ có thể có mưa và mưa vừa trở lại.
Do ảnh hưởng của mưa lớn từ ngày hôm nay (7/10) đến 10/10, lũ trên các sông ở khu vực Bắc Bộ và Thanh Hóa tiếp tục lên.
Trong đợt lũ này, đỉnh lũ trên các sông ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, sông Lục Nam (Bắc Ninh), sông Thái Bình (Hải Phòng) lên mức BĐ2-BĐ3 và trên BĐ3.
Đỉnh lũ trên sông Thao (Lào Cai), sông Lô (Tuyên Quang), sông Hoàng Long (Ninh Bình), thượng lưu sông Mã (Thanh Hóa) lên mức BĐ1-BĐ2, có sông trên BĐ2, đỉnh lũ đến hồ Hòa Bình, hạ lưu sông Hồng tại trạm Hà Nội có khả năng trên mức BĐ1.
Cơ quan khí tượng tiếp tục cảnh báo ngập lụt diện rộng tại các Thái Nguyên, Bắc Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng và nguy cơ ngập lụt tại các vùng trũng thấp ven sông, các khu đô thị thuộc khu vực Bắc Bộ và Thanh Hóa.
Bên cạnh đó, nguy cơ rất cao xảy ra sạt lở bờ sông, đê sông, nguy cơ lũ quét trên các sông suối và sạt lở đất trên các sườn dốc ở khu vực vùng núi Bắc Bộ và Thanh Hóa.